Ο νέο-καφενές είναι τάση

Από την Αγορά της αρχαιότητας, που κι αυτή ένας καφενές ήταν, ως Έλληνες γεννιόμαστε με το στίγμα του καφενέ στο DNA μας. Θέατρο της καθημερινότητας, το καφενείο είναι το μέρος που αγαπούν τα νέα και τα κουτσομπολιά για να κυκλοφορήσουν, εκεί όπου νιώθεις ότι «ανήκεις», εκεί όπου θα συναντήσεις τον φίλο και τον εχθρό, τον ομοϊδεάτη και τον αντιφρονούντα, κουβέντα να γίνεται και πάλι όλα μέλι-γάλα μόλις βγουν τα τσίπουρα, «στο πιάτο κι ο μεζές». Τα ποδοσφαιρικά, τα πολιτικά, τα κοινωνικά αλλά και ο σχολιασμός της κάθε ωραίας της γειτονιάς ήταν ανέκαθεν ο λόγος ύπαρξης του καφενείου, κέντρου της ψυχής του χωριού, της γειτονιάς, ενός στεκιού που να μαζεύει τους αλλόφερτους συντοπίτες στο χάος της μεγάλης πόλης. Εδώ δουλεύτηκαν κινήματα, επαναστάσεις, εμπορικές συμφωνίες, φιλίες. Όλα όσα χτίζουν τα μεγάλα και τα μικρά της ανθρώπινης υπόστασης.

Αυτό ήταν ο καφενές παλιά. Για χρόνια τον ξεχάσαμε, το εθνικό μας προσκήνιο τον περιόρισε στους παππούδες-συνταξιούχους, όσο η εμπροσθοφυλακή ερωτοτροπούσε με άλλα είδη μαγαζιών και διασκέδασης. Υπομονετικά λαγοκοιμόταν, περιμένοντας να γυρίσει ο τροχός. Που γύρισε με φόρα περίτρανη. Για να μας επιστρέψει με πάθος στα στριμωγμένα τραπεζάκια του. Και κάπως έτσι γεννήθηκε ο νεο-καφενές, ο γαστροκαφενές, ο εναλλακτικός, ο συνεργατικός, ο καλλιτεχνικός, ο χιπστερικός, ο «πράσινος», ο επαναστάτης, ο πολύχρωμος, ο νοσταλγικός, ο ντιζαϊνάτος και άλλοι χίλιοι μύριοι, αφού το καφενείο πάντα ήταν ένα στέκι ιδιοσυγκρασιακό.

Τα νέα καφενεία της Αθήνας

Ψάχνοντας τις διαφορές ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα, ο νέος καφενές εκφράζει τα ίδια και εντελώς διαφορετικά πράγματα: εδώ δεν έρχεσαι πλέον για τον καθημερινό σου γλυκύ-βραστό, ούτε για ένα ουζάκι με λίγη ντοματούλα και μισό κεφτέ πριν από το οικογενειακό τραπέζι. Έρχεσαι για ρακές, μπίρες και μεζέ που θα σε χορτάσει μέχρι τελικής πτώσης, αυτό που λέμε και ολοκληρωμένη διασκέδαση. Ο πολλά βαρύς με τρεις φουσκάλες δεν είναι πλέον το ζητούμενο, όμως ο φρέντο –ιδίως από ιδιαίτερες ποικιλίες– σαφώς και ναι και πολλές φορές το νεο-καφενείο αντικαθιστά με μεγάλη επιτυχία ένα μπραντσάδικο. Παλιότερα, ο καφενόβιος είχε το δικό του καφενείο, κολλητό τον καφετζή και δενόταν μαζί του με σχέση ζωής.

Το σημερινό καφενόφιλο κοινό δεν κολλάει σε συναισθηματισμούς, φλερτάρει με τα απανταχού καφενεία και τις περισσότερες φορές δεν νοιάζεται ούτε για τη φάτσα, ούτε για το όνομα του ιδιοκτήτη. Παλιότερα, κάθε φυλή είχε τα δικά της καφενεία. Λαός και Κολωνάκι είχαν χωρισμένα τα τσανάκια τους, δεξιοί και αριστεροί παρομοίως, ενώ σήμερα, δεν ρωτάς για τα πολιτικά φρονήματα, ούτε από πού κρατά η σκούφια του διπλανού σου. Τα νέα καφενεία πολύ προώθησε άθελά της μια νέα φουρνιά εκκολαπτόμενων σταρ, ηθοποιών και τραγουδοποιών νέας γενιάς, η οποία μας έδειξε πρώτη τον δρόμο, αυτή που φανατικά και σταθερά τα στηρίζει, μαζί με ένα τεράστιο πλέον κοινό που δεν μπορείς να κατατάξεις κάπου συγκεκριμένα. Στα νέα καφενεία θα τους δεις όλους: μεγάλους, μικρούς, εναλλακτικούς και μέινστριμ, αυτόν που χθες έτρωγε στην Cookoovaya και προχθές στο Μανάρι, αυτόν που δεν έχει ούτε καν ακουστά την Cookoovaya ούτε το Μανάρι.

Η έννοια του καφενέ γίνεται ακόμη πιο δημοκρατική, σαν μια τεράστια αγκαλιά που έρχεται να κανακέψει και να χαλαρώσει όσους στριμώχνει η καθημερινότητα –όλους μας δηλαδή–, όσους πιέζει η ακρίβεια – όλους μας δηλαδή. Αν μια τάση την αντιλαμβάνεσαι από τα πάντα και κάθε ώρα ασφυκτικά γεμάτα τραπέζια της, τότε μάλλον διάγουμε την εποχή της καφενολατρείας.

Οι γαστροκαφενέδες

Μην πάει ο νους σου σε δημιουργικότητες ούτε σε σφαιροποιημένα σταμναγκάθια με κονφί τρούφας. Ο γαστροκαφενές κυρίως νοιάζεται για την ντόπια πρώτη ύλη, για τη φέτα Ελασσόνας, τον γίγαντα της Πρέσπας, το καρίκι της Τήνου, το γενικώς άρωμα Ελλάδας που θα μαγειρέψει με μια διόλου αχαλίνωτη φαντασία, άντε να σου φτιάξει τον τραχανά τραχανότο και το τσουρσί πίκλα και να σου σερβίρει τη ρεβιθάδα –με φασκόμηλο και με τίποτα απ’ αυτά που έβαζε η μαμά σου– σε μπολ που θυμίζουν βότσαλα της Αλοννήσου ή πιάτα που περισώθηκαν από το πορσελάνινο γαμήλιο σερβίτσιο της γιαγιάς.

◆ Στην καινούργια Μουσουρλού (Κύπρου 70, Βύρωνας, 2107663470), ο Ηλίας Σκουλάς μπαίνει αυτοπροσώπως πίσω από τον πάγκο του καφετζή, μπερδεύει τουρσιά από την Πόλη, πομάκικα λουκάνικα, γεωργιανά ψωμιά, αρμένικο παστουρμά, μαροκάνικες σάλτσες, μια μυστική πολίτικη συνταγή για κεμπάπ και, με έμπνευση από την Πόλη και τον Βορρά, μαγειρεύει όπως ξέρει αυτός, πλούσια και γενναιόδωρα, πατάτες τηγανητές με κιμά και λιωμένο κασέρι Ξάνθης, ταραμοσαλάτα στο χέρι και στο γουδί και ούρφα κεμπάπ στη λαδόκολλα.

◆ Το Αλλιώς της Κυψέλης (Κερκύρας 17-19, 6983393663) φέρνει τα λαχανικά του από φάρμα της Μεσσηνίας, διαλέγει τυριά και αλλαντικά από τα Καραμανλίδικα του Φάνη και βάζει στη σέντρα του μεζέ τον τοπικό παραγωγό, με μπάμιες τηγανιτές και ταραμά, σνίτσελ, μια παραλλαγή του γαλακτομπούρεκου και νοσταλγία σε φορμάικα με καρέκλες παλιού αστικού καφενέ. Το καφενείο που μεταμόρφωσε σε πλατεία του χωριού την Κερκύρας.

Τα γλεντζέδικα καφενεία

Μπορεί να συχνάζεις σ’ αυτά, αλλά να μην έχεις διόλου αντιληφθεί ότι κάποιες νύχτες εδώ γίνονται γλέντια επικά, με χορούς και ξεφαντώματα που ισορροπούν στριμωχτά ανάμεσα σε καραφάκια ρακής και κατάμεστα τραπέζια. Ο καφενές το γλέντι του δεν το έχει προμελετημένο. Μουσικοί και σχήματα κλείνονται σαν έκπληξη, ενίοτε προσελκύοντας εντελώς διαφορετικό κοινό από κείνο που κυκλοφορεί στα τραπεζάκια μιας καθημερινής.

◆ Ο Μπαχανέζος (Μ. Αλεξάνδρου 120, Μεταξουργείο, 2169007056) το γλεντάει ποικιλοτρόπως: άλλοτε με σχήματα ελληνικά και άλλοτε με τουρνουά ταβλιού, το οποίο φαίνεται να συντελείται σε δόσεις, με πολλούς ημιτελικούς και μεγάλη επιτυχία. Το fb σε ενημερώνει για τα δρώμενα, όμως καθημερινά έχεις τον νόστιμο λόγο σου να σταθείς εδώ για αφράτα κεφτεδάκια γιαουρτλού στο πήλινο, τη σουξέ-λεπτή, τραγανή χορτόπιτα με αραβική πίτα που ψήνεται στη σχάρα, την τραγανή σαλάτα με μέλι, πορτοκάλι και ταχίνι και τις ροδοψημένες πατάτες με απάκι, σε ντεκόρ που ξαναφωτίζει με έντονο χρώμα και ωραίο φως το παλιό καφενείο.

◆ Ο Άγιος (Αγ. Θωμά 7, 2155600320) θα μπορούσε να κυκλοφορήσει σε πολλές καφενο-κατηγορίες ταυτόχρονα. Το ντεκόρ του, που παιχνιδιάρικα συνδυάζει το κιτς με τη σαλοτραπεζαρία της Πάστα Φλώρας, συνδυάζεται με μια κουζίνα που ψάχνεται να μαγειρέψει λίγο διαφορετικά, πιο εναλλακτικά και new age την κλασική γεύση, που εδώ συμπεριλαμβάνει με πολλή νοστιμιά και τους βίγκαν, και ταυτόχρονα, ο Ντόντης, το αφεντικό, που τυγχάνει και μουσικός, έχει τα μέσα, τις γνωριμίες και τα όργανα για να στήσει τρικούβερτα πάρτι. Αν φαντάζεσαι πως οι καθημερινές περνούν μόνο με λουκούμι-φιλετάκια μαύρου χοίρου, θεϊκή τηγανητή πατάτα με πάπρικα και κακουλέ, μανιτάρια σοτέ με φρέσκια ρόκα και μαυροσούσαμο, τιτανοτεράστιο ντάκο με ξινομυζήθρα και ρόκα αλλά και πεντανόστιμες φακές με ξηρούς καρπούς, σταφίδες, δυόσμο, καρότο και ξινομυζήθρα, απατάσαι: η μουσική θα σε περάσει από χίλια μύρια κύματα κεφιού, από τζαζ και Μαίρη Λω, μέχρι Σινάτρα και σόουλ στο καπάκι.

◆ Κάθε Πέμπτη βράδυ και τα κυριακάτικα μεσημέρια στη Γη (Αλκαμένους 26 & Χορμοβίτου, σταθμός Λαρίσης, 2108823102) παίζει ζωντανό σπαρταριστό ρεμπέτικο, το γλέντι παίρνει φωτιά με βέρο ηπειρώτικο τσίπουρο, το παλιό σπίτι που φιλοξενεί τη Γη σε πάει πίσω στους καιρούς που η Αχαρνών και τα πέριξ της ήταν μια συνοικία σκέτη αρχοντιά, με τα ολοκέντητα πλακάκια και τους κίονες στα σαλόνια των σπιτιών της. Σε έναν από τους παλιότερους μουσικο-καφενέδες της πόλης, ο μεζές αγκαλιάζει τα ελληνικά τυριά και τα χρησιμοποιεί πολύ στη μαγειρική του, φτιάχνει ωραιότατο κεφτέ, κλασική πατάτα γεμιστή με μπέικον και τυριά, ριζότο με μανιτάρια και ροκφόρ, ρέγγα, γαύρο και σκουμπρί, μεζεδάκια όπως πρώτη μάς τα δίδαξε η Θεσσαλονίκη.

Τα καφενεία «σαν στο σπίτι σου»

Άλλοτε κληρονομιά και άλλοτε απόφαση ζωής, το οικογενειακό καφενείο είναι μια προέκταση του σπιτιού της οικογένειας, που βιώνει εδώ διπλά τον επαγγελματικό και τον ιδιωτικό της βίο, που θα τον απολαύσεις να εκτυλίσσεται σε κοινή θέα – η μαμά καθαρίζει πατάτες, η γιαγιά τηγανίζει μαρίδα και ο γιος, ο οποίος έχει δώσει και το στίγμα του στο ντεκόρ, σερβίρει την πελατεία. Αν σκύψεις προσεκτικότερα στη γεύση τους, θα νιώσεις μια τρυφερή καρδιά να χτυπά σε κάθε πιάτο κι αυτό μάλλον από ένστικτο το αντιλαμβάνεται το κοινό, που περιμένει ουρές για ένα τραπέζι.

◆ Η Λευκή και η Στέλλα είναι μαμά και κόρη και μόλις βρέθηκαν μαζί στο δικό τους όνειρο για έναν καφενέ. Το Arizona Dream (Αγίας Ζώνης 42, Κυψέλη) είναι το κλασικό καφενείο από τη θηλυκή του πλευρά, εκεί όπου η μαμά θα σου μαγειρέψει σαν στο σπίτι της και με την ίδια φροντίδα, μπιφτεκάκια τυλιχτά με μελιτζάνα και σάλτσα ντομάτα, τηγανιά κοτόπουλο με σπόρους μουστάρδας, μανιτάρια φρικασέ και φασόλια με χωριάτικο λουκάνικο. Ένεκα της ναξιώτικης καταγωγής, θα βρεις και ναξιώτικο μπρούσκο κρασί, τυριά αλλά και κολοκυθοπαστίτσα, αυτό το μίνιμαλ τραγανό ανοιχτό πιτάκι που φτιάχνεται μόνο με κολοκύθα και κρεμμύδι.

◆ Η πολυπληθής οικογένεια Βαρέση από τη Β. Ήπειρο τα είδε όλα σ’ αυτή τη δύσκολη γωνιά της Αθήνας από το 1997 που άνοιξε Της Θεάτρου το Στέκι (πλ. Θεάτρου 3-7, 2103215438). Καλλιτέχνες και διανοούμενοι τη στήριξαν φανατικά, τώρα πια που η γειτονιά ημέρεψε, κόσμος και ντουνιάς κάνει ουρές στο πεζοδρόμιο, στο πιο πολυεθνικό καφενείο της Αθήνας. Όλα εδώ συμβαίνουν στο πεζοδρόμιο, που κάθε χρόνο μεγαλώνει τις σειρές με τα τραπέζια και είναι πια από κείνα τα μαγαζιά-σταθερές αξίες που ξέρεις ότι θα δώσουν μια πνοή από πάρτι και νοστιμιά στο κλασικό ραντεβού τα μεσημέρια του Σαββάτου. Φαγάκι περιωπής, που επιλέγει σχολαστικά την πρώτη ύλη. Αυτά τα τηγανητά λαχανικά με το σκορδάκι σού γίνονται εμμονή, το ίδιο και οι μελωμένοι γίγαντες, οι τυροτηγανίτες, η φάβα με τα ντοματίνια, τα κεφτεδάκια, η σαλάτα φακή με τα τόσα φρέσκα μυρωδικά της, το μοναδικό κοκκινιστό με τον σπιτικό, βουτυρένιο πουρέ.

◆ Το ζεύγος Καρατζούλα εξ Αμφιλοχίας έχει πια παραδώσει τη σκυτάλη του Αγριολούλουδου (Παπαδιαμαντοπούλου 74, Ζωγράφου, 2107781587) στην τρισχαριτωμένη κόρη Πηνελόπη, που έχει τραβήξει σαν μαγνήτης όχι μόνο τους θαμώνες της γειτονιάς. Το πρωί ξεκινά με τον καφέ του συνταξιούχου, το μεσημέρι μπαίνουν στον χορό οι μπίρες, το βράδυ κατεβαίνουν από το φωτισμένο μπαράκι ουίσκια και κοκτέιλ. Σ’ αυτή την εσοχή του αθηναϊκού πεζοδρομίου η Πηνελόπη έχει κλείσει μέσα στο χρώμα και τις πρασινάδες τον πιο κεφάτο καφενέ, που θυμάται ακόμη τι εστί ποικιλία: μια πανδαισία χάρμα οφθαλμών, με αλλαντικά, ψαγμένο σύγκλινο, ελιές, ντομάτα, αγγουράκι, σπιτική λευκή ταραμοσαλάτα, τουρσιά και μακαρονοσολάτα σπεσιαλιτέ της οικοδέσποινας, που κερνάει το –δυναμίτη– τσίπουρο από την Ευρυτανία.

◆ Στον Μάνθο (Περσέως και Σκαμβονιδών, Πετράλωνα, 2103472635) μην ψάχνεις για ντεκορασιόν και εστίασε κατευθείαν στο πιάτο ή, άμα έχει λιακάδα, στα τραπεζάκια του γλυκύτατου πεζόδρομου, έτη φωτός μακριά από τις φασαριόζες πιάτσες των Πετραλώνων. Σεφ, αφεντικό, σερβίρισμα, όλα μια οικογένεια, ο Στάθης με τον γιο του τον Μάνθο, σεφ της ορχήστρας και εκτελεστές μιας σερενάτας των απλών, ιδανικών θαυμάτων. Από το υπέροχο ελαιόλαδο μυρίζεσαι κιόλας την καταγωγή από τον Μυλοπόταμο της Κρήτης, από τη διάφανη σάρκα και την ευωδιά τη σαρδέλα που ψωνίστηκε το πρωί για να τελειώσει ως το μεσημέρι. Μπακαλιάρος επικός, χοντροκομμένη κρητικιά τηγανητή πατάτα-έπος και όλα τα ψαράκια της ημέρας στη σχάρα ή στο τηγάνι. Όσες θαλασσινές βουτιές και να επιλέξεις, μην προσπεράσεις τον αμίμητο κεφτέ!

◆ Το πρωί στου Ράκια (Αμμοχώστου 9 & Μαράτου Ιάσονος, Ζωγράφου, 6939500777) ξεκινά με καφέ-πάρτι και τους συνταξιούχους των πέριξ σε πλήρη απαρτία. Μετά το μεσημέρι, θαμώνες ορκισμένοι του Σωτήρη πιάνουν τα μεσημεριανά πόστα του μεζέ, η Βίκυ, η γυναίκα του, σερβίρει, όσο εκείνος μαγειρεύει χωρίς βοήθεια όλα τα εξαιρετικά του πιάτα. Γαύρο, σαρδέλα στον φούρνο, μικρόψαρο σπαρταριστό, πατάτα κομμένη στο χέρι, λουκάνικο, τηγανητό κολοκυθάκι, προβατίνα στα κάρβουνα, μπιφτέκι και συκώτι στη σχάρα. Στον Ράκια, αξίζει να δοκιμάσεις τις στρουμπουλές ομελέτες που ψήνει αριστοτεχνικά, με πατάτες, λουκάνικο και τυρί. Με ένα τηλέφωνο από την προηγούμενη, ο Ράκιας θα σου ετοιμάσει τα κρυμμένα μυστικά του: μοσχαροκεφαλή, γίδα βραστή και πατσά.

◆ Στις Μουριές (Κερατσινίου 15, Ακαδημία Πλάτωνος, 21052268058) του πάλαι ποτέ λαϊκού Μπύθουλα, όλη η γοητεία του τζαμαρία ολούθε παλιού καφενέ, πολύχρωμη και ρετουσαρισμένη από τα χέρια της επόμενης γενιάς. Απρόσμενα γλέντια και λάιβ, κόσμος πολύς, ωραίος και στιλάτος ό,τι μέρα και να έρθεις. Τα τραπεζάκια, σε όλα τα χρώματα της χαράς, γεμίζουν μπίρες και ρακή, η μαμά Στέλλα μέσα καθαρίζει πατάτες, τα παιδιά αναλαμβάνουν το σέρβις. Όνειρο τηγανητή πατάτα και κεφτεδάκι, μαυρομάτικα με πιπεριά Φλωρίνης, καλαμαράκι, μαραθόπιτα με σπιτικό φύλλο, φρέσκος κολιός-γούνα που ανοίγει στη μέση και περιχύνεται με ωραίο, ριγανάτο λαδολέμονο, φρέσκο ψαράκι, συκώτι στη σχάρα και ένας ψωμωμένος, βελούδινος, ολόφρεσκος γαύρος μαρινάτος.

Τα καφενεία που πρέπει να κάνεις τάμα για ένα τραπέζι 

Δεν είναι που στα υπόλοιπα θα βρεις εύκολα θέση, αφού τα περισσότερα καφενεία επιμένουν, και δικαίως, στη χαλαρή τους διάθεση και δεν χολοσκάνε με κρατήσεις. Όμως, σ’ αυτά τα παρακάτω έχεις μια τύχη μόνο αν στρατοπεδεύσεις απέξω με αντίσκηνο αποβραδίς. Ή αν υπομονετικά περιμένεις να αδειάσει κανένα πλατύσκαλο, κοντινό πεζοδρόμιο ή καπό πλησίον παρκαρισμένου αυτοκινήτου. Όμως αυτή η «δεν με μέλει» διάθεση είναι και η πιο σωστή ανάγνωση ενός βέρου καφενέ.

◆ Σόμπα στο πεζοδρόμιο, κλασικές καρέκλες και το στρογγυλό τραπεζάκι που φωνάζει καφενείο, πλανόδιοι μουσικοί και οι γάτες της γειτονιάς να χαϊδεύονται στα πόδια σου για το φουλ του κουλέρ λοκάλ. Η Σβούρα (Δράκου 8, Κουκάκι, 2109220919) που ξεκίνησε την καριέρα της στην Τήνο, είναι μια σταλιά, με φήμη δυσανάλογη με το μπόι της, κλασικά μεζεδάκια, ντάκο, απάκι, γεμιστή πατάτα, ρακόμελα και μουσικές που δυναμώνουν όσο μικραίνουν οι ώρες.

◆ Η κοσμοσυρροή κρύβει κάθε σπιθαμή του ντεκόρ, άντε με δυσκολία να διακρίνεις κάποιες από τις κλασικές φωτογραφίες με θέμα τη σκληροτράχαλη Πίνδο, του μεγάλου Κ. Μπαλάφα. Με ιστορία από το 1950, η Μόκα (Καλλιδρομίου 96, Εξάρχεια, 2108238421) ξεκίνησε σαν ηπειρώτικο καφενείο, τώρα την έχουν ερωτευτεί όλες οι φυλές των Εξαρχείων και του Ισραήλ. Το ίδιο θα πάθεις κι εσύ όταν δοκιμάσεις το απρόσμενα νοστιμότατο φαγητό, που με την απορία θα μείνεις πού στην ευχή το μαγειρεύουν μέσα σε δύο τετραγωνικά κουζινάκι; Η ωραιότερη φάβα που έχω δοκιμάσει, ανάλογοι γίγαντες που δεν τσιγκουνεύονται τα μυρωδικά, πολίτικη σαλάτα, χοιρινό με πατάτες στον φούρνο, σαρδέλα ριγανάτη και σπαρταριστό μικρόψαρο στο ιδανικό τηγάνι, μελωμένο συκώτι στον φούρνο με μέλι πατατούλες και must τηγανητός γαύρος με τραγανή σιμιγδαλένια κρούστα. Το φαγητό όπως δεν το μαγείρεψε, ίσως, ποτέ η μαμά σου.

◆ Αν στα υπόλοιπα γίνεται ο χαμός, εδώ γίνεται ο κακός χαμός. Γιατί ο Λούης (Λεωνίδου 87, Μεταξουργείο, 2103476926) είναι ο θεός των καφενείων, εδώ που θα δώσει ραντεβού η μισή Αθήνα με την άλλη μισή, κάθε ώρα και στιγμή της ημέρας, για να μη σου μιλήσω καλύτερα για τη νύχτα. Δεν ξέρω αν είναι αυτό το ψηλοτάβανο, αρχοντικό εσωτερικό που θυμίζει ιστορικούς καφενέδες ή αυτό το πεζοδρόμιο που έχει ένα άλλο εύρος, μια άλλη, στεγασμένη χάρη, σαν μεγάλη φωλιά. Ψημένη ρακή στα πολύ σουξέ της, ο μεζές κρατά την παράδοση, είναι μεζές μεζεδένιος, στο μικρό πιατάκι: αλλαντικά, σουτζούκι, γλυκοπατάτα τηγανητή, μανιτάρια σοτέ, παντζαροσαλάτα με κολοκυθόσπορο, ομελέτα με ανθότυρο.

Τα  συνεργατικά καφενεία που ήρθαν για να μείνουν

Κάποτε, όταν ξεκίνησε η κρίση το 2008, πολύς κόσμος που δούλευε στα έντυπα ή στη διαφήμιση αλλά και παιδιά από άποψη τσακωμένα με το «σύστημα» βρήκαν μια λύση ζωής σε συνεργατικές, παρεΐστικες προσπάθειες. Άλλες από αυτές επιβίωσαν, οι περισσότερες απέδειξαν πόσο δύσκολο είναι τελικά να λειτουργήσεις ομαδικά, ακόμη κι αν συνεργάζεσαι με τους κολλητούς σου. Τα συνεργατικά καφενεία ήταν τα πρώτα που έφεραν μια πολύχρωμη αισθητική στον νεο-καφενέ, τα πρώτα, επίσης, που έφεραν στα ψυγεία τους τοπικά αναψυκτικά, μπίρες μικρής παραγωγής και μεζέ με τοπική κατεύθυνση.

◆ Εκεί που σμίγουν 5 δρόμοι στα Κάτω Πετράλωνα, τα Ανάκατα (Πανδώρου 85 & Αλκμήνης, 2130375123) είναι η επιτομή του εναλλακτικού καφενέ, μια πολιτιστική κυψέλη με καλλιτεχνικές ανησυχίες, το μέρος όπου θα ακούσεις τζαζ αλλά και πανκ, αλλά και το πιο σωστό σημείο για να συνδυάσεις παγωμένες ρακές με ορεκτικότατες, πλούσιες ποικιλίες, ντάκο, ζουμερή φάβα και ταμπουλέ. Τοπ πιάτο το τοστ με ένα σφιχτό αυγό σε ροδέλες στο πλάι.

◆ Ολόχαρο σαν άνοιξη, φιστικί και κατακόκκινο, το Περιβολάκι (Αθηναίου 7, Πετράλωνα, 2130237687) θες να το υιοθετήσεις. Να μείνεις εκεί όλη μέρα με ένα λάπτοπ και να το κάνεις γραφείο σου, να κάνεις ότι ζεις κάπου ωραία, στη Σύρο, ας πούμε, ή όποιο νησί προτιμάς. Με ποικιλίες και μπίρες και ζεστές βελουτέ για τις κρύες νύχτες.

Ο νεο-καφενές που θα βάλει χρώμα στη ζωή σου

Ο παλιός καφενές δεν αγάπησε ποτέ την πολυχρωμία. Το ντεκόρ του ήταν φτιαγμένο από άντρες για άντρες, μια δωρική ιστορία που ενίοτε, εν αγνοία της, δημιουργούσε ατμόσφαιρες και στιλ, χωρίς καν να έχει την πρόθεση. Ο νεο-καφενές ενίοτε δεν φοβάται το χρώμα, αγαπάει τα cult μεμοραμπίλια, ψάχνει τη μορφή του σε παζάρια με αντίκες, φλερτάρει ανελέητα και σοβαρά με το κιτς και δεν θα πει όχι σε μια σκανδιναβική κονσόλα ή ένα 60s αμπαζούρ.

◆ Όσα είπα παραπάνω, χωράνε όλα στα ελάχιστα τετραγωνικά του Τιτάνα (Σισμάνη 18, Ν. Κόσμος, 2109221154) στον οποίο θα αναγνωρίσεις πολλά από το παιδικό σου δωμάτιο και επίσης θα σου θυμίσει πώς γίνεται το τέλειο τοστ και πώς συνοδεύεται ιδανικά: με πατατάκια. Ο Τιτάνας είναι το ελεγχόμενο χύμα που σε ξεαγχώνει, αυτός που σερβίρει λουκούμι και γραβιέρα και παστέλι, ντόμπερμαν και Campari spritz, METAXA πεντάρι και ποικιλίες με σαλαμάκι, τουρσιά και ελιές, ντολμαδάκια με γιαούρτι και σοκοφρέτα περιπτέρου και γάλα με κόκο ποπς για πρωινό.

◆ Αν διάλεγες έναν καφενέ για το πρωινό σου ή το μπραντς, μάλλον θα προτιμούσες τον Πέλοπς (Χελντράιχ 7, Ν. Κόσμος, 2111157077). Για τα αυγά μάτια, τις ομελέτες, τα σουσαμένια κουλούρια, τα σάντουιτς, τις ζεστές πίτες, τις τάρτες, τα σπιτικά κέικ του. Γιατί το πρωινό του δεν θυμίζει τις τυποποιημένες αμερικανιές και γιατί είναι τόσο γλυκό και σπιτίσιο, που θα ξεμείνεις εκεί ως την επόμενη πείνα του μεζέ, που δεν είναι μεζές αλλά φαγάκι της μαμάς, όπως λέμε σουτζουκάκια με πουρέ και λεμονάτο χοιρινό.

◆ Το Κυψελάκι (Ιθάκης 1, 2108831248) θα σε τραβήξει σαν μαγνήτης, ακόμη κι αν δεν το ξέρεις και απλώς περάσεις από μπροστά του. Με έναν τοίχο στο κόκκινο χρώμα του πάθους, το καρό ασπρόμαυρο πλακάκι και τις ανθισμένες γλάστρες του, είναι από τα μαγαζιά που ήρθαν να δώσουν το φρέσκο χρώμα που έλειπε στην γκριζάδα της παλιάς Κυψέλης. Από τον καφέ ως τα βραδινά κοκτέιλς, είναι ιδανικό για μια μεσημεριανή ανάπαυλα, με ντάκο, μπιφτεκάκια με δυόσμο, φαλάφελ και, φυσικά, αγαπημένες ποικιλίες.

Καφενέδες με ονομασία προέλευσης

Παλιότερα, κάθε χωριό, πόλη ή νησί του χάρτη είχε στην Αθήνα τα δικά του στέκια. Εκεί που ο νιόφερτος θα έβρισκε δουλειά και συμπαράσταση, εκεί που μοιράζονταν νέα, δέματα και επιστολές από τους οικείους. Ο καφενές αντικαθιστούσε την αγκαλιά της οικογένειας, από την οποία σε χώριζαν χιλιόμετρα και θάλασσες. Σήμερα, στα «τοπικά» καφενεία δεν φτάνουν πια μετανάστες για μια καλύτερη τύχη στη μεγάλη πόλη, αλλά φτάνουμε όλοι εμείς, να «μυρίσουμε» για λίγο το νησί των διακοπών, την πατρίδα ή, άσχετα εντελώς, να δοκιμάσουμε μεζεδάκια με ατόφια υλικά, τυριά από παραγωγούς που δεν φτάνουν στα σούπερ μάρκετ. Να ’χεις τον νου σου και το τηλέφωνο του αφεντικού, να ενημερωθείς πότε στήνεται το πανηγύρι, που εδώ δεν έχει μόνιμο ραντεβού με συγκεκριμένους αγίους. Το κέφι ανάβει όταν συμφωνήσουν και μαζευτούν τα όργανα. 

◆ Μωσαϊκά, μαρμάρινα τραπέζια και άρωμα από παλιά που δεν θα μυρίσεις ποτέ, γιατί περισσότερο σε βλέπω έξω στη λιακάδα, να σαλπάρεις για Νάξο με τον Γιώργο καπετάνιο και τιμονιέρη. Ψαράκι της ημέρας και μοσχοβολιστός κεφτές αλλά και τυριά από μικρούς παραγωγούς του νησιού, χοιρινό ναξιώτικο κοκκινιστό ρόστο και πατάτα απ’ το χωριό και μπουναμάς τα μαγικά γλυκά του κουταλιού που στέλνει η μανούλα από την πατρίδα. Το Καφενείο των φίλων (Καυκάσου 172, Κυψέλη, 2108233222) είναι το απλό καφενείο της πλατείας, το «όλοι οι καλοί χωράνε», όπου αν κάτι έχει αλλάξει από τον παρελθόντα χρόνο, είναι το μέγεθος της μερίδας.

◆ Παθιασμένα Καρπαθιώτης, ο Γιώργος δίνει νέα πνοή στο παλιό πατρικό Καστέλλο (Ευριπίδου 88, πλ. Κουμουνδούρου, 2103212789), το οποίο θα σε μυήσει στον ήχο της καρπαθιώτικης τσαμπούνας και της τοπικής, διαφορετικής μαντινάδας, που, άμα έχει έμπνευση, κρατάει και μια νύχτα ολόκληρη. Αυτό όταν μαζευτούν οι παίχτες. Τις υπόλοιπες ημέρες, το γλεντάς με παστή, σπιτική μένουλα, μακαρούνες με τσιγαριαστό κρεμμύδι από τα χεράκια της μανούλας, με ρίαλ θινγκ κασιώτικο ντολμαδάκι, αρμοτύρι και αρωματικό παξιμάδι, κεφτέ και τηγανητή πατάτα του ονείρου.

◆ Αποκούμπι κάθε θαλασσινού και Ικαριώτη από το 1956, το Ικαριώτικο (Αριστείδου 17, Πειραιάς, 2104130090) είναι ο απείραχτος καφενές της παράδοσης. Όταν χρειάστηκε να μετακομίσει λίγα μέτρα πιο ’κει από την παλιά του διεύθυνση, οι τοιχογραφίες με τα θαλασσοτοπία του νησιού ξανάγιναν από την αρχή, τα κάδρα με τις αιγαιοπελαγίτικες στιγμές ήρθαν ξανά στον –ίδιο– τόπο τους. Μαζί και οι καπεταναίοι με τις ιστορίες τους. Εδώ «παίζει» ακόμη ο ελληνικός, έχει πέραση και το τσιπουράκι με μεζέ, μαστιχωτό χταπόδι και φρέσκο ψαράκι, γίγαντες και τουρσί, ελιές, σαλαμάκι και τυρί, όπως παλιά.