Φιλοδώρημα: σερβιτόροι και μάγειρες μιλούν για τη φορολόγησή του

Στις αρχές του Οκτώβρη έγινε γνωστή η απόφαση του Αρείου Πάγου σύμφωνα με την οποία το φιλοδώρημα θεωρείται μισθός και σαν τέτοιος θα πρέπει να φορολογείται με βάση τις αντίστοιχες κρατήσεις και ασφαλιστικές εισφορές. Η απόφαση ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων και ο εκπρόσωπος Τύπου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Όμηρος Τσάπαλος έσπευσε να δηλώσει: «Έχει γίνει μια παρανόηση εδώ. Ο νόμος για τη φορολόγηση των tips υπάρχει από το 1994. Υπάρχει λοιπόν από τότε νομικό πλαίσιο όπου προβλέπει πως τα tips (δηλαδή τα φιλοδωρήματα) θα πρέπει να λογίζονται ως εισόδημα. Αυτός είναι ο νόμος που ισχύει εδώ και 30 χρόνια. Από εκεί και πέρα βγήκε μια απόφαση του Αρείου Πάγου που επικαιροποιεί και επιβεβαιώνει την ισχύ του νόμου».

Γιατί, όμως, τώρα; Τι συνέβη και αποφάσισε ο Άρειος Πάγος να ασχοληθεί με αυτόν τον νόμο; Αυτό που συνέβη είναι η διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές. Όταν πληρώνετε με κάρτα, μπορείτε να αφήσετε φιλοδώρημα μέσω POS – υπάρχει ξεχωριστό κουμπί στο μηχάνημα για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Αυτό το ποσό στο τέλος του κάθε μήνα η επιχείρηση το αποδίδει στον εργαζόμενο παρακρατώντας τις ασφαλιστικές εισφορές. Ωστόσο εάν για κάποιο λόγο δεν ακολουθηθεί αυτή η διαδικασία και στο POS χτυπηθεί το πόσο του λογαριασμού με το φιλοδώρημα, αλλά στην ταμειακή μόνο ο λογαριασμός, το εστιατόριο θα έχει διαφορά στον τζίρο του που μεταφράζεται ως πρόβλημα στην επιχείρηση και μεγάλος πονοκέφαλος για κάθε λογιστή.

Είναι η φορολόγηση του φιλοδωρήματος, όμως, λύση;

Όπως είναι λογικό, μετά από αυτή την απόφαση, υπήρξε πλήθος αντιδράσεων – μην ξεχνάμε ότι ο κλάδος της εστίασης έχει τους περισσότερους εργαζομένους στη χώρα. Οι οποίοι έσπευσαν να εκπαιδεύσουν το κοινό ανεβάζοντας βιντεάκια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εξηγώντας γιατί θα ήταν καλό να αφήνουμε φιλοδώρημα μόνο με μετρητά. Το αγαπημένο μου είναι αυτό που ένας πελάτης ζητάει να αφήσει φιλοδώρημα €5 και η υπάλληλος του λέει «αφήστε καλύτερα, καταθέστε τα κατευθείαν στην ΑΑΔΕ».

Η κυβέρνηση, είναι αλήθεια, άκουσε τους προβληματισμούς. Και τροποποίησε το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας. Και πλέον, αντί να φορολογείται το φιλοδώρημα από το πρώτο ευρώ, τώρα θα είναι αφορολόγητο μέχρι τα 300ευρώ/μήνα ανά εργαζόμενο με άμεση ισχύ από 1^η Νοέμβρη 2024. Μάλιστα την ανακοίνωση έκανε πρώτα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με βίντεο στο TikTok, λέγοντας: «Η δουλειά στην εστίαση είναι δύσκολη και απαιτητική και το να αφήνουμε ένα tip στους εργαζόμενους οι οποίοι μας εξυπηρετούν είναι μια ελάχιστη αναγνώριση αυτής της δύσκολης δουλειάς. Δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι ξαφνικά η κυβέρνηση θέλει να φορολογήσει τα φιλοδωρήματα. Αυτό είναι παντελώς ανακριβές. Μέχρι σήμερα προβλέπεται φορολόγηση των φιλοδωρημάτων, για τα φιλοδωρήματα τα οποία καταβάλλονται μέσω ηλεκτρονικών πληρωμών. Απλά το ζήτημα αυτό ήρθε στην επιφάνεια για τον απλούστατο λόγο ότι μετά τον Covid αυξήθηκαν σημαντικά οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, κάτι το οποίο εξάλλου επιδιώκουμε. Ερχόμαστε, λοιπόν, να ρυθμίσουμε αυτό το ζήτημα. Και αποφασίσαμε να είναι αφορολόγητο ως 300 ευρώ ανά εργαζόμενο τον μήνα όταν αυτό πληρώνεται με πιστωτική κάρτα και όχι με μετρητά. Πάνω από 300 ευρώ αυτά θα φορολογούνται και πιστεύω ότι και αυτό είναι δίκαιο, γιατί δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε εργαζόμενους δύο κατηγοριών, μια και υπάρχουν πολλά επαγγέλματα στα οποία πολύ απλά δεν υπάρχουν φιλοδωρήματα. Και αν κάποιος εργοδότης σκέφτεται να καλύψει μέρος του μισθού με τα φιλοδωρήματα, να γνωρίζετε ότι θα είμαστε πολύ αυστηροί. Πιστεύω  να καταλάβατε τώρα ποια είναι η αλήθεια και ότι πραγματικά θέλουμε να φροντίσουμε τους εργαζόμενους οι οποίοι εργάζονται στην εστίαση. Μια δίκαιη και ισορροπημένη λύση για μια κρίσιμη κατηγορία εργαζόμενων».

Ένας μάγειρας και δύο σερβιτόροι σχολιάζουν τη φορολόγηση του φιλοδωρήματος

Όλα αυτά θα ήταν λογικά, με την προϋπόθεση ότι οι νόμοι και τα εργασιακά δικαιώματα σε αυτή τη χώρα τηρούνται πλήρως. Τι πιστεύετε; Ελάτε να πέσουμε λίγο όλοι μαζί από τα σύννεφα.

Ο Διονύσης είναι 36 χρονών και εργάζεται ως μάγειρας τα τελευταία δέκα χρόνια. Λέει: «Τους μάγειρες δεν νομίζω ότι θα τους επηρεάσει πολύ αυτός ο νόμος, γιατί στην κουζίνα παίρνουμε περίπου το 15-25% του συνολικού ποσού των tips. Μόνο σε ένα εστιατόριο έχω δουλέψει που αυτό το ποσοστό έφτανε το 50%, και αυτό μεταφραζόταν περίπου ως 350-400€ κάθε μήνα. Με αυτό δηλαδή, κάλυπτα το νοίκι μου (σ.σ. δεν θα αναφέρω το όνομα του εστιατορίου, πιστεύω όμως πως αξίζει να σημειωθεί ότι είναι ένα εξαιρετικά γνωστό και δημοφιλές εστιατόριο). Όταν, όμως, εργαζόμουν ως σερβιτόρος έπαιρνα τα tips κάθε μέρα και με αυτά αγόραζα έναν καφέ ή κάτι να φάω, το ποσό δεν ξεπερνούσε ποτέ τα €15/μέρα. Ο μισθός μου πήγαινε όλος στην πληρωμή λογαριασμών, στο νοίκι και στη σχολή μαγειρικής».

«Ο μισθός είναι ψίχουλα, αλλά έλα, αφήνουν tips!»

Η Λίνα (ετών 32) εργάζεται από τα 17 της ως σερβιτόρα. Τη ρωτάω εάν το φιλοδώρημα είναι καθοριστικό για το εισόδημα ενός σερβιτόρου: «Αναλόγως το πού δουλεύεις. Σε κάποιες επιχειρήσεις, ναι, βασίζεσαι στα tips για να ζήσεις και σε άλλες όχι. Αν, ας πούμε δουλεύεις σε κάποιο καφέ το πρωί ο μέσος μισθός για ένα σερβιτόρο είναι τα €30-€35/μέρα, οπότε εκεί, ναι, οι περισσότεροι σερβιτόροι βασίζονται στα tips για να βγάλουν τον μήνα. Εξίσου καλό παράδειγμα είναι και νησιά όπως η Μύκονος ή η Πάρος. Σε αυτά τα νησιά οι εργοδότες δίνουν πολύ μικρούς μισθούς (δηλαδή €50 τη μέρα, που όμως είναι πολύ λίγο αν δουλεύεις 15 ώρες/ μέρα και χωρίς κανένα ρεπό), αλλά ξέρουν ότι το φιλοδώρημα σε αυτά τα νησιά μπορεί να είναι ακόμα και το διπλάσιο ποσό από τον μισθό τους». Την τελευταία φράση την επιβεβαιώνει και ο Βασίλης (σερβιτόρος, ετών 27) σχεδόν με τις ίδιες ακριβώς λέξεις: «Πολλοί εργοδότες εκμεταλλεύονται τα tips για να προσελκύσουν προσωπικό λέγοντάς τους ότι ο μισθός είναι χαμηλός, αλλά τα tips φτάνουν ακόμη και τα διπλάσια του μισθού». Σας θυμώνει; Κι εμένα.

«Δεν καταλαβαίνω γιατί τα tips πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μισθός. Δεν είναι λεφτά από τον εργοδότη σου, είναι ένα ευχαριστώ από αυτόν που εξυπηρετείς», λέει η Λίνα. Της επισημαίνω –κάνοντας και λίγο τον δικηγόρο του διαβόλου- ότι όντως, όμως, πρόκειται για ένα επιπλέον εισόδημα και ως τέτοιο, θα πρέπει να φορολογείται. Κι ίσως τελικά το αφορολόγητο των €300 να είναι μία λύση ώστε να δίνουν οι εργοδότες περισσότερα χρήματα αντί να βασίζονται στους πελάτες τους για να καλύψουν ουσιαστικά τους μισθούς των εργαζομένων τους. Απαντά: «Το ακούω κι αυτό. Αλλά θα πατάξουμε τη φοροδιαφυγή από τα tips; Αλήθεια τώρα; Επίσης, τα tips δεν είναι σταθερά, εξαρτώνται από πάρα πολλές παραμέτρους. Τα Χριστούγεννα, για παράδειγμα, μπορεί να βγάλεις €300 tips και μετά τον Ιανουάριο, ούτε €100. Και τώρα που το σκέφτομαι, αν από τα €700 του μισθού πάω στα €1200 με τα tips κατευθείαν ανεβαίνω φορολογική κλίμακα. Και πόσο θα πληρώσω; Πέρυσι, για τα €12.000 του ετήσιου εισοδήματός μου, πλήρωσα €700 φόρο! Ο λογιστής μου μού είπε ότι αυτό συνέβη επειδή άλλαξα πολλές δουλειές μέσα στον χρόνο και κάπου δεν μου έκαναν τις παρακρατήσεις που έπρεπε, πράγμα που θεωρώ αδιανόητο να μπορεί να συμβεί!».

«Αν είσαι σερβιτόρος, πουθενά στην Ελλάδα δεν θα πληρωθείς αν αρρωστήσεις»

Ένας έμπειρος σερβιτόρος, όπως είναι η Λίνα, μπορεί να φτάσει ακόμα και τα €65 μεροκάματο δουλεύοντας βράδυ. Αλλά διαβάζοντας απλώς νούμερα μπορεί εύκολα να παρεξηγήσουμε τη συνθήκη. Την οποία εξηγεί ο Βασίλης: «Αν δουλεύεις σερβιτόρος, πιθανότατα πουθενά στην Ελλάδα δεν θα πληρωθείς αν αρρωστήσεις. Εγώ ακόμη κι αν έχω 39 πυρετό θα πάω για δουλειά, γιατί αν λείψω θα χάσω το μεροκάματο. Επίσης δεν θα πληρωθώ τις διακοπές μου, δεν θα πάρω δώρα κι επιδόματα, και σε ένα ποσοστό κατά 70-80% οι σερβιτόροι δεν παίρνουν τα ένσημα που δουλεύουν, καθώς είναι δηλωμένοι για πολύ λιγότερες ώρες από αυτές που πραγματικά εργάζονται. Ναι, αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει, υπάρχει εξέλιξη σε σχέση με μερικά χρόνια πριν, αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας».

Ρωτάω τον Βασίλη, που κι αυτός δουλεύει από τα 18 του ως σερβιτόρος, αν του έχει συμβεί ποτέ να μην του αποδώσει η επιχείρηση το ποσοστό από τα tips που του αναλογεί: «Σε εμένα προσωπικά όχι, αλλά το έχω ακούσει να συμβαίνει για πολλές επιχειρήσεις που κρατούν μερίδιο των tips με την εξήγηση ότι “τα έβγαλες γιατί δουλεύεις σε αυτό το μαγαζί”. Επίσης πολλές φορές με ρωτούν οι πελάτες “να αφήσω φιλοδώρημα στην κάρτα, σας τα δίνουν ή όχι;”».

«Να σου πω και κάτι άλλο;», λέει και πάλι η Λίνα. «Η εστίαση τα τελευταία χρόνια πάσχει. Όλοι ψάχνουν προσωπικό και κανείς δεν βρίσκει – είναι τεράστιο ζήτημα αυτό. Ξεκίνησε μετά τον Covid, γιατί τότε όλοι αναθεωρήσαμε λίγο το τι αξίζει και τι όχι. Να δουλεύεις φυσιολογικές ώρες, να μην εργάζεσαι τις αργίες, να πληρώνεσαι τις διακοπές σου. Έχω πολλούς συναδέλφους που άλλαξαν επάγγελμα μετά την πανδημία, γιατί είδαν ότι δεν αξίζει. Ε, με αυτόν τον νόμο η εστίαση θα ψάχνει με το κιάλι να βρει εργαζόμενους».