Το ελληνικό πρωινό θα μπορούσε (έπρεπε) να είναι ο καλύτερος πρεσβευτής για τα τοπικά μας προϊόντα

Σαν λαός, το πρωινό δεν το έχουμε στο κύτταρό μας. Όπως οι Τούρκοι ή οι Ευρωπαίοι, ας πούμε, που θα θυσιάσουν τον ύπνο τους για να μαζέψουν σύσσωμη την οικογένεια γύρω από λουκούλεια τραπέζια με της Παναγιάς τα μάτια πάνω τους. Λαός παράδοξος και αντιφατικός, όμως, όταν αποφασίσουμε εκδρομή ή ταξίδι, μεταμορφωνόμαστε αυτόματα σε πρωινομανείς, σε σημείο, σου λένε οι στατιστικές, που το πρωινό παίζει βασικό ρόλο στην επιλογή του ξενώνα ή του καταλύματος που θα επιλέξουμε. Ακόμη και αυτός που όλο το χρόνο θα πεταχτεί από το κρεβάτι στην κίνηση της Κηφισίας με εφόδιο έναν αγοραστό φρέντο από τη γωνία, στις διακοπές του ονειρεύεται μπουφέδες ονειρικούς, τηγανίτες, τραχανάδες με λουκάνικα, φοντάνες με σοκολάτα να ρέουν πάνω σε πολυόροφα πανκέικς, λουκάνικα και ομελέτες, σκραμπλ και μάτια, μαρμελάδες και μέλια, γκρανόλες και πίτες, ίσως να ονειρεύεται και ένα ολόκληρο γουρουνόπουλο στον φούρνο και να μην το ομολογεί. 

Από τη δεκαετία του ’60, τότε που μπήκαμε σαν χώρα σοβαρά στην βιομηχανία του τουρισμού, το ξενοδοχειακό πρωινό ήταν ένα θέμα, ένας προβληματισμός και ένας διχασμός μαζί. Στην αρχή, το πρωινό της χάι έντ ξενοδοχειακής δομής ήταν English, American, French, viennois, continental ή ο,τιδήποτε σε ξενόφερτο. Πόσα χρόνια χάσαμε πιστεύοντας πως ο Γερμανός έρχεται στη χώρα μας αναζητώντας τα τοπικά του wurst, ο Εγγλέζος το αγαπημένο του ham and bacon και ο Γάλλος τη μπαγκέτα και το κρουασάν του. Ίσως, κιόλας, αυτό να έγινε, γιατί σαν λαός δεν είχαμε πρόχειρο κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο πρωινού να προσφέρουμε. Η αγροτική μας παράδοση έτρωγε το πρωί το φαγητό που περίσεψε από την προηγούμενη, ενίοτε έπινε ένα τσίπουρο με παξιμάδι ή μπομπότα, ίσως και κανέναν τραχανά. Πού να τα εμφανίσεις αυτά στον Ευρωπαίο;

Η αστική, πάλι, παράδοση, όταν έπαιρνε πρωινό, περιοριζόταν σε φρυγανιές ή ψωμί με μαρμελάδα, μέλι και βούτυρο. Φτωχική επιλογή για μια φιλοξενία της πολυτέλειας. Τα τελευταία χρόνια, το Ελληνικό Πρωινό έχει γίνει άποψη, κίνημα, επιλογή, τρεντ και βαθύτατος προβληματισμός μαζί. Οι έρευνες δείχνουν πως ο ξένος λαχταρά να δοκιμάσει τη δική μας γεύση, να γνωρίσει τα προϊόντα μας, να ξυπνήσει με αβγουλάκια μάτια από την κότα, τραχανά με χωριάτικο λουκάνικο, αβγόφετες και τηγανίτες με φέτα, να δοκιμάσει στον τόπο του το γιαούρτι μας που φημίζεται στα ξένα, όπως και το μέλι ή τη νοστιμιά μιας μαρμελάδας σπιτικής από φρούτα που δεν έχουν τη γεύση-άχυρο, όπως στις Ευρώπες. Δώστου πίτες, καρυδόπιτες, καγιανάδες, μπουγάτσες και σαγανάκια αν θέλεις να τον κάνεις ευτυχισμένο. Ο μπουφές ή το τραπέζι του πρωινού, που είναι καλόβολο και όλα τα χωράει, θα μπορούσε να γίνει ο καλύτερος πρεσβευτής για να αναδείξουμε τα τοπικά μας προϊόντα, τα όσα εκλεκτά παράγουμε, να τα συστήσουμε παραέξω μπας και συγκινηθούν οι αλλοδαποί και τα υιοθετήσουν στην πατρίδα τους, δημιουργώντας μια ευκαιρία να μεγαλώσουμε, να εξάγουμε, να παράγουμε περισσότερο. Ωστόσο, οι ξενοδόχοι δεν πέταξαν όλοι τη σκούφια τους στο ενδεχόμενο του ελληνικού πρωινού. Οι τιμές, σου λέει, δεν συμφέρουν. Ασφαλώς, όταν οι ειδικευμένες εταιρίες πουλάνε την ψεύτικη μαρμελάδα σε κουβαδάκια έναντι ποσού τουλάχιστον ευτελούς. Και όχι μόνο τη μαρμελάδα αλλά ο,τιδήποτε βασικό σερβίρεται στον μπουφέ του πρωινού. Οι μικρότεροι ξενώνες αποδείχτηκαν πιο δεκτικοί, κάποιοι, μάλιστα, έστησαν όλο τους το μάρκετινγκ γύρω από το τραπέζι του αγνού, ντόπιου πρωινού. Κάποτε είχα ταξιδέψει στο Μέτσοβο. Ένας από τους λόγους του ταξιδιού μου ήταν να προμηθευτώ από το Τυροκομείο Αβέρωφ το μαγικό τους βούτυρο, ένα από τα καλύτερα της χώρας, το οποίο, όμως, λόγω της περιορισμένης του παραγωγής δεν ταξιδεύει, δεν το βρίσκεις όπου σου καπνίσει. Στον ξενώνα που έμεινα, δυό δρασκελιές δρόμο από το τυροκομείο, το πρωινό σέρβιρε μαργαρίνη πολυεθνικής σε σκαφάκι-μινιατούρα. Ήταν σαν να ντράπηκα όταν το είδα. Ο τουρισμός μας αξίζει μεγαλύτερη νοστιμιά, τα προϊόντα μας λίγη παραπάνω αγάπη. Όταν θέλεις, υπάρχει τρόπος να εφεύρεις το ιδανικό ελληνικό πρωινό. Το ό,τι δεν υπάρχει συγκεκριμένο μοντέλο, είναι μια κάποια ελευθερία: να μαζέψεις ό,τι καλύτερο παράγει ο κάθε τόπος, να δανειστείς συνταγές από γλυκά, πίτες, γιορταστικά εδέσματα και καθημερινά φαγάκια, να τα μεταμορφώσεις σε πρωινά ξυπνήματα με χαρακτήρα και προσωπικότητα, Και κυρίως, εθνική αξιοπρέπεια.

Και αν σας τα λέω τώρα όλα αυτά, είναι γιατί στη Ζαγορά, σε έναν πεντάμορφο, ιστορικό ξενώνα, της οικογένειας Στάμου, συνάντησα το ιδανικό Greek breakfast. Το οποίο, πρωτίστως χρειάζεται το σκηνικό του: μια δροσερή αυλή, τη γαλήνη κάτω από τη σκιά των δέντρων, τα τραπεζάκια με θέα την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, το σύμπαν του χωριού. Για να το ετοιμάσεις, δυό άτομα αρκούν: ένα στα τηγάνια, ένα στις προετοιμασίες και το σερβίρισμα. Οι μπουφέδες έχουν κάτι το απρόσωπο και επιπλέον, κοστίζουν πολύ, προϋποθέτουν σπατάλη και φύρα. Ό,τι δεν αξίζει καθόλου στα εκλεκτά, σπάνια, τοπικά μας προϊόντα. Αντίθετα, το πρωινό που ετοιμάζεται για τα μάτια του κάθε δωματίου, έχει αυτή την προσωπική φροντίδα, την ιδιωτικότητα, τη φιλόξενη διάθεση, τη φρεσκάδα αλλά και την ποσότητα ακριβώς που θα καταναλωθεί, χωρίς να πεταχτεί στα σκουπίδια. Δεν χρειάζονται πολλά για να χαρεί ο αγουροξυπνημένος: πρώτα ένας καλός καφές, εννοείται πως τον θέλουμε και σε εσπρέσο και όχι μόνο της κανάτας. Ύστερα, να χορτάσει το μάτι σου ωραία σερβίτσια, να χαρείς το χρώμα, να θυμηθείς τις παλιές πορσελάνες, σερβίτσια παράταιρα αλλά με ψυχή και κομψότητα. Στο αρχοντικό Στάμου, λοιπόν, μας ξύπνησαν με τρείς μαρμελάδες φτιαγμένες από αράντιστα φρούτα του χωριού, πρωτότυπο ακτινίδιο, μήλο με αχλάδι και βερύκοκο. Φρέσκο ζυμωτό ψωμί και το υπέροχο ντόπιο αιγοπρόβειο τοπικό μας βούτυρο. Τηγανητά αβγά από τις κοτούλες της γειτόνισσας. Χορτόπιτα και τυρόπιτα φτιαγμένες από τα κορίτσια του τοπικού Συνεταιρισμού, άλλη μια υπέροχη ιδέα όταν δεν σου βγαίνει να ανοίξεις το δικό σου φύλλο. Μια ιδέα που ενισχύει ταυτόχρονα και την οικονομία της κοινότητας. Μια μικρή σαλάτα με ντομάτα και αγγούρι μποστανίσια και ντόπια γίδινη φέτα, ρίγανη μαζεμένη από το βουνό και πηλιορείτικο ελαιόλαδο. Μέλι από κουμαριά και αβγόφετες όπως τις κάνουν εδώ παραδοσιακά: μια εξαίρετη ιδέα για να ανακυκλώσεις το πολύτιμο, μπαγιάτικο ψωμί, που ζυμώνεται με κόπο στο χέρι: κομμένο σε μπουκίτσες τηγανίζεται και μετά καλύπτεται ολούθε με ένα μείγμα από ζάχαρη και κανέλα. Αυτά. Δεν θες περισσότερα. Γιατί η νοστιμιά, η ποιότητα, η εξαίρετη πρώτη ύλη, σε χορταίνουν μαγικά και με τα λίγα: όταν κάθε μπουκιά έχει κάτι θεσπέσιο και αγνό να σου πει, χορταίνουν τα μάτια, η ψυχή και η μνήμη, μαζί με τον ουρανίσκο. Το πρωινό έχει καταφέρει να σου διηγηθεί μια ανθρώπινη ιστορία εντοπιότητας που έρχεται από παλιά, έχει καταφέρει να σε συγκινήσει. Όπως δεν θα σε συγκινήσουν ποτέ οι δεκάδες επιλογές βιομηχανικού ψωμιού σε έναν απρόσωπο μπουφέ που σου παραθέτει και του πουλιού το γάλα από λιχουδιές που δεν ξέρεις από πού κρατά η σκούφια τους και πώς μεγάλωσαν. 

Αρχοντικό Στάμου, Ζαγορά, 2426023880