Πήγαμε ταξίδι στην Καλαμάτα και λατρέψαμε τις ταβέρνες και τα εξαιρετικά, ντόπια προϊόντα της

Με τα μοναδικά προϊόντα της Μεσσηνιακής γης και τη θάλασσα στα πόδια της, η Καλαμάτα είναι σίγουρα μια νόστιμη πόλη. Παλιές αξίες και νέες δημιουργικές προσπάθειες συνωστίζονται στα γραφικά σοκάκια της Παλιάς πόλης και στις πανέμορφες γειτονιές της, φτάνουν ως τις παραλίες, μέσα από διαδρομές εσπεριδοειδείς και καταπράσινες. Στην Καλαμάτα, η γεύση είναι ο λόγος να αποφασίσεις το ταξίδι, ο λόγος να επιστρέψεις, ο λόγος που θα τη βάζεις πάντα στο πρόγραμμα του ταξιδιού που συνδυάζει ομορφιά, Ιστορία, γλυκιά ζωή, στα μέτρα του ανθρώπου.

8 νόστιμες στάσεις στην Καλαμάτα

Θίασος, ο καφενές της νοστιμιάς

Σάββατο μεσημέρι, η ζέστη δεν αστειεύεται, η λαϊκή αρχίζει να μαζεύει τα καφάσια της κι εσύ, φορτωμένος σακούλες και καλούδια, το μόνο που αποζητάς είναι μια μεσημεριανή δροσιά και μια ντόπια, παγωμένη μπίρα. Για την ακρίβεια, χρειάζεσαι έναν Θίασο, να σου φτιάξει το κέφι. Στην παχιά σκιά, κάτω από τα γέρικα πλατάνια, στις παρυφές της Παλιάς Πόλης, εκεί που κάποτε, από το 1914 ήταν ο καφενές του Ταβλαρίδη. Τα χρόνια τον γέρασαν, ξέπεσε, μέχρι που βρέθηκαν δυο παιδιά, ο Κώστας και ο Βασίλης, να του δώσουν το φιλί της ζωής. Το ψηλοτάβανο, υπέροχο κτίριο των αρχών του αιώνα ανακαινίστηκε όσο χρειάστηκε για να μην χάσει ούτε την ψυχή ούτε την ομορφιά του, ο πάγκος, η ξυλόσομπα, έξω η πλατεία με τις παλιές, ξύλινες καρέκλες. Είναι μερικά μέρη που έχουν τόση ενέργεια, που όσο και να τα πειράξεις, όσο και να θελήσεις να τα αλλάξεις, θα φανερώνουν πάντα, σαν πίσω από μια θολή διαφάνεια, αυτό που ήταν κάποτε. Έτσι είναι και ο Θίασος. Κάθεσαι και νομίζεις πως πρωταγωνιστείς σε φωτογραφία σε τόνους σέπια, που ξεγλίστρησε από το άλμπουμ της προγιαγιάς.

Όλα αυτά, όμως, δεν θα είχαν κανένα βαθύτερο νόημα αν ο μεζές δεν ήταν αντάξιος του σκηνικού. Ο Κώστας, με αγροτική καταγωγή, φροντίζει να φέρνει τα αγνότερα λαχανικά, κυρίως, όμως, φροντίζει να σου μαγειρέψει όλη την παράδοση του τόπου, στη νοστιμότερη εκδοχή της. Εδώ θα βρεις τη νοστιμότερη γουρνοπούλα, με τραγανή σαν κρύσταλλο, ολόχρυση κρούστα και κρέας που λιώνει στο στόμα πάνω στις πιο μελωμένες, χοντροκομμένες πατάτες, πιάτο που δεν λείπει από κανένα τραπέζι. Μέχρι να φτάσεις εκεί, έχεις να δοκιμάσεις βολβούς όσο πρέπει ξιδάτους με ελιές και ρίγανη, μια αληθινή μεσσήνια πατατοσαλάτα με πορτοκάλι, κρεμμύδι, φρέσκο κρεμμυδάκι, ραπανάκι, ελιές και μαϊντανό, όλα γενναιόδωρα. Η ομελέτα με αγκινάρες, ξεροσφέλι, μυρωδικά και κρεμμύδι, αυτή που θα σου έκανε η ντόπια γιαγιά στην αυλή της, μαζί με τις-ολόιδιες-τηγανητές πατάτες, με χοντρό αλάτι και ρίγανη από τον Ταΰγετο. Τα πιτάρια με σπανάκι και μυρωδιές, έρχονται ζεστά, φύλλο ανοιγμένο στο χέρι, τυλιγμένο ρολάκι, με όλα τα χόρτα της βέρας ρουστίκ σπανακόπιτας, φρέσκα και μυρωμένα. Ένας καφενές που τιμά τον τόπο και ξέρει πως η νοστιμιά, ενίοτε δεν χρειάζεται δημιουργικότητες. Μόνο την παράδοση, αληθινή, ειλικρινή και μαγειρεμένη με μεράκι. Στο τελείωμα, πετάγεσαι απέναντι ακριβώς στον Σκιαδά, για κοκάκια και γαλακτομπούρεκο. Υπαπαντής 7, 2721088407

Στου Κώστα

Οι καλοφαγάδες που ξέρουν απέξω τα μυστικά της πόλης, ορκίζονται στο όνομά του. Όταν ήρθε η ώρα μου να τον απολαύσω, δεν έτυχε να ’χω κανέναν από δαύτους μαζί μου αλλά ούτε και αυτοκίνητο. Στο ταξί της διαδρομής, κάποια στιγμή άρχισα να σκιάζομαι. Πολλές φορές αναρωτήθηκα ένα έντρομο «μα πού πάω;», καθώς πίσω μου χάθηκε η πόλη και μπήκαμε στα Αρμένικα, τη βιομηχανική έρημη και απρόσωπη περιοχή, μια διαδρομή μέσα από μποστάνια και κάπου-κάπου κάποιο καλύβι, ως τον Μπουρνιά.

Όπου αίφνης εμφανίζεται μπροστά μου ένα δέντρο με κλαδιά σαν χίλιες αγκαλιές, από κάτω τραπεζάκια, ούτε ταμπέλα ούτε σημάδι από τους ουρανούς. Τον Κώστα, όσοι έρχονται τον γνωρίζουν προσωπικά, συστάσεις δεν χρειάζεται. Ο καλύτερος μεζές της ταβέρνας, λένε, είναι ο ταβερνιάρης. Και ο κοινωνικός, πληθωρικός, γενναιόδωρος Κώστας επιβεβαιώνει απολύτως τον κανόνα. Το κτίσμα της ταβέρνας θα σε γυρίσει πίσω στο ’60 και το ’70, αλουμίνια κουφώματα, τζαμαρίες, ραμποτέ από τοίχο σε τοίχο, ο Καβάφης και ο Εμπειρίκος μαζί με ρητά χαραγμένα σε ξύλο κρεμάμενοι στον τοίχο, ένα αλαλούμ κουλέρ λοκάλ που όμως δεν σε αφορά ιδιαίτερα αφού έξω θα καθίσεις, κάτω από το δέντρο ή στη σκιά της καλαμωτής. Ο Κώστας ψωνίζει κάθε πρωί και επιστατεί στην αίθουσα, η Μαρία Κάργα, η γυναίκα του, μαγειρεύει. Απογευματάκι αργά, κλείνουν καθότι έχουν ξεπουλήσει. Αύριο πάλι με κάτι ολόφρεσκο. Κατάλογος υπάρχει αλλά κάνε πως δεν τον είδες, γιατί ο Κώστας, φανατικός της ντόπιας πρώτης ύλης, γνώριμος και κολλητός κάθε καλλιεργητή της περιοχής όλο και κάτι καινούργιο λαχταριστό και απρόσμενο θα ’χει στη λίστα. Μαγαζί λαϊκό με φαγητό που δεν το λες λαϊκό, αφού η τρέλα του αφεντικού με την ντόπια πρώτη ύλη που δεν θα βρεις αλλού, έρχεται να συναντηθεί με το ζητούμενο της πιο τρέντι γαστρονομικής τάσης που λέγεται from farm to table.

Ξεκινάς με το ζυμωτό ψωμί, που δεν έχεις ματαδεί αλλού, δίχρωμο, το μισό λευκό, το άλλο μισό μαύρο ολικής. Να το βουτήξεις στο λαδάκι της πιατέλας με την ντόπια κατσαρή ντομάτα, απλά κομμένη σε ροδέλες, με ρίγανη και ελαιόλαδο μοναδικό. Μαζί με πιπεράτη σφέλα, που δεν ξέρω πού την ξετρυπώνει αλλά δεν έχει σχέση με τις άλλες της αγοράς. Το ξεροσφέλι που περνά από τη σχάρα για να αποκτήσει μια ρόδινη κρούστα, είναι ένα πιάτο που δύσκολα θα συναντήσεις στη Μεσσηνία αν δεν είσαι από κει και δεν έχεις τις άκρες σου με τους καλύτερους τυράδες. Η ομελέτα τους με άγρια σπαράγγια -ήταν της εποχής- η νοστιμότερη που δοκίμασα στη Μεσσηνία. Λαχανοντολμάδες ανάλαφροι σαν πούπουλο, μόνο με άπειρα μυρωδικά, λαχανικά και ρύζι. Πιάτο όνειρο, οι μελιτζάνες με πιπεριές που μελώνουν στο φούρνο, το ίδιο και ο σιδηρόδρομος στη λαδόκολλα, το κρέας να λιώνει στο ζουμάκι του. Ταιριάζει και με τις σπιτικές ρεγκινέτες, τα χειροποίητα ζυμαρικά, που σερβίρονται και με κιμά. Άγρια χόρτα, βεργάδι (κατσίκι δεκαεξαμηνίτικο), λουκάνικο γεμιστό με σφέλα, σπανάκι με φασόλια πιαζ, ό,τι βγάζει η γη και η θάλασσα κάθε εποχή. Σαν την τηγανητή πατάτα του δεν έχει: γλύκα τραγανή, για μια πατάτα που τρεις ώρες πριν ήταν ακόμη χωμένη στη γη, πριν έρθει από το διπλανό μποστάνι. Στο τέλος, πετάχτηκε κάπου παραδίπλα και μας έκοψε φρέσκιες φράουλες. Στην κουζίνα, η Μαρία, τηγάνιζε τις κουταλίδες. Μπουρνιάς, 2721083957

Το αμάν! σουβλάκι

Σε ένα γραφικό στενό της Παλιάς Πόλης και σε ένα μαγαζάκι μια σταλιά. Κρεμασμένες κολοκύθες, δυο-τρία σκαμπό και άλλα τόσα τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο, ο Παναγιώτης αριστεύει στο άχαστο και αξέχαστο σουβλάκι και αυτό σε μια πόλη, που ξέρει μόνο από το καλύτερο. Όλα στη λαδόκολλα, καλαμάκι χειροποίητο, ζουμερό, από φρέσκο, όλο νοστιμιά χοιρινό, πίτα λαδωμένη ή αλάδωτη άπαιχτης νοστιμιάς, πασπαλισμένη με πάπρικα, γιαούρτι, ροδέλες ντομάτας, ρίγανη, κρεμμύδι (ναι ή όχι). Τελεία, τίποτ’ άλλο! Από οικογένεια με τεράστια ιστορία στο είδος, ο Παναγιώτης ξέρει πως το καλύτερο σουβλάκι, δεν χρειάζεται ούτε σάλτσες, ούτε πατάτες, ούτε λοιπά φτιασίδια. Αν δεν το θέλεις στη λαδόκολλα ανοιχτό, στο τυλίγει ή στο σερβίρει αντί με πίτα πλάι σε ψωμάκι περασμένο από τα κάρβουνα, όπως παλιά. Ξεροψημένο απέξω, αφράτο εντός. Το ίδιο σπιτικό, σαν να το έφτιαξε η μαμά σου και το μπιφτέκι του και το καλαμάκι κοτόπουλο. Στα συν, το μικρό παρεϊστικο σκηνικό που στήνεται στο πεζοδρόμιο αρκεί να προλάβεις διότι κλείνει νωρίς, το απόγευμα, μόλις ξεπουλήσει. Αιπύτου 12, 2721303516

Το ωραίο λαλάγγι του Ανδροβιτσανέα

Το καλαματιανό πρωινό δεν τιμά την καταγωγή του αν δεν έχει γουρνοπούλα ή λαλάγγι για τους λιγότερο σκληροπυρηνικούς. Το λαλάγγι είναι σύμβολο της πόλης αλλά άμα δεν έχεις μανιάτισσα νοικοκυρά να σου το φτιάξει με τα χεράκια της, μπορεί και να ταλαιπωρηθείς πολύ για να το βρεις της προκοπής. Να μην ξεχειλίζει λιπαρότητα, να είναι τραγανό και να μην μυρίζει ταγκισμένο λάδι. Ο Ανδροβιτσανέας φτιάχνει το καλύτερο. Το βρίσκεις και στην Αθηνάς και σε άλλα σημεία της Αθήνας. Όμως, το φρέσκο, έχει άλλη χάρη. Με καταγωγή από τον Άγιο Νίκωνα της Σπάρτης, ο Βασίλης Ανδροβιτσανέας ήρθε στη Καλαμάτα να δουλέψει στον φούρνο του θείου του Μπάμπη Παπαδάκου. Κάποια Χριστούγεννα, αποφάσισε να φτιάξει λαλάγγια για το σπίτι, όμως η μυρωδιά ενθουσίασε τόσο τη γειτονιά που αποφάσισε όχι μόνο την καριέρα του Βασίλη αλλά και των παιδιών του, που πλέον συνεχίζουν τη σπιτική συνταγή. Για να τα γευτείς στην πιο τσακίρ εκδοχή τους, τα συνδυάζεις με καλαματιανή ελιά και σφέλα. Αν είναι πρωί, θα προλάβεις, πριν γίνουν ανάρπαστες τις τηγανητές τηγανοκουλούρες, κάτι σαν λαλάγγι ζεστό, φρέσκο, μεγάλο και στρογγυλό, μια τοπική εναλλακτική στην τυρόπιτα. Πινδάρου 27, 2721024898

Παστέλι του ταψιού

Από το 1958, ο Φίλιππος Χριστόπουλος έφτιαχνε τη δική του καλαματιανή ρακή, ούζο και ηδύποτα, στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας. Σε λίγο, στο χορό μπήκε και το διάσημο παστέλι του, κέρασμα στην ξεχωριστή πελατεία. Παστέλι στον ταβλά, που φτιάχνεται ζεστό κάθε μέρα, μαλακό, φτιαγμένο μόνο με σουσάμι και μέλι από την Ελαφόνησο της Λακωνίας, που κόβεται και πουλιέται με το κομμάτι και μερικά από τα καλύτερα αγνά προϊόντα της Λακωνίας: χειροποίητες δίπλες, λαλάγγια, λαδένια κουλουράκια που μοσχοβολούν πορτοκάλι, τσίπουρο, ρακή αλλά και το κλασικό, σκληρό, συσκευασμένο παστέλι με σουσάμι ή με ξηρούς καρπούς. Οι νοικοκυρές της πόλης τον Φίλιππο προτιμούν για τους ξηρούς καρπούς του, στη γκάμα και το δυσεύρετο κουκούτσι από βερύκοκο. Και όποιος θέλει να φέρει πίσω τη γεύση της Καλαμάτας, από δω θα ψωνίσει χυλοπίτες από τη Μάνη, μέλι από τον Ταϋγετο, ελαιόλαδο, ζουμερά ξερά σύκα και ωραιότατα σταρένια παξιμάδια. Φίλιππος Χριστόπουλος, Υπαπαντής 1, πλ. 23^ης Μαρτίου, 2721022209

Σκιαδάς, γαλακτομπούρεκο με αιωνόβια ιστορία

Ο κύριος Σκιαδάς, στα 90 και βάλε του, ζει και βασιλεύει και συνεχίζει να φτιάχνει το διάσημο γαλακτομπούρεκό του, στητός και κοτσονάτος, με την σικάτη σύζυγο στο ταμείο. Την ηλικία του θα σου την αποκαλύψει με τσαχπινιά και χιούμορ, τα χρόνια του τα κουβαλά σαν τρόπαιο, σαν παιδί σκανταλιάρικο που κατάφερε να ξεγελάσει το χρόνο, φτιάχνοντας το γαλακτομπούρεκό του στο ίδιο παλιό εργαστήρι πίσω από το μαγαζί, με την ίδια συνταγή και τα ίδια μηχανήματα που γερνούν-αγέραστα μαζί του. Μαγαζί σε χρόνο σταματημένο και παρελθόντα, διάσημο και για τα μικρά, αφράτα, πάντα ολόφρεσκα κοκάκια του. Έχει και κορνέδες, κανταϊφι, δίπλες και τούρτες που θα σε γυρίσουν πίσω στα παιδικά σου γενέθλια, αν έχεις γεννηθεί σε δεκαετίες του παρελθόντος αιώνα, έχει και φοντανάκια-κεράσματα σε ασημο-χρυσόχαρτα, έχει και κουλέρ λοκάλ που έχει τιμήσει μέχρι η Χίλαρι Κλίντον. Υπαπαντής 8, 2721022081

Ξηροκάρπι από τον τόπο σου

Πάνω από 80 χρόνια τώρα, η Καλαμάτα τους ξηρούς καρπούς της, τους ψωνίζει στον Τέτα. Θηβαίος στην καταγωγή, ο Γιάννης Τέτας εγκαταστάθηκε στην Καλαμάτα φέρνοντας μαζί στραγάλια και ρεβίθια της πατρίδας του, τα οποία με μεγάλη μαεστρία καβούρδιζε ο ίδιος, καθώς το σωστό καβούρδισμα και η ποιότητα είναι η πεμπτουσία του καλού ξηροκαρπίου. Σήμερα τα παιδιά του, ο Γιώργος και ο Δημήτρης, έχουν σπουδάσει και έχουν πια τη δική τους μονάδα στη ΒΙΠΕ της Καλαμάτας. Αμύγδαλα, καρύδια, φιστίκια, κελυφωτά, ρεβίθια και κολοκυθόσπορος με καταγωγή ελληνική, η δεύτερη γενιά συνεχίζει με σεβασμό και σύγχρονες μεθόδους, να τιμά τον φρέσκο, νόστιμο ξηρό καρπό. Σταδίου 38, 2721069317

Το πεσκέσι πάντα από τον Αθανασίου

Ο παππούς έγινε γνωστός πουλώντας σάμαλι και παγωτό με το τρίκυκλό του στους δρόμους της Καλαμάτας. Την επιχείρηση που ταξίδεψε ως τη Βοστώνη και τον Παναμά, θα τη δεις παντού μπροστά σου, ως uber καφετέρια που πουλά της Παναγιάς τα μάτια σε τοπικό, παραδοσιακό γλυκό. Αν, όταν με το καλό γυρίσεις, θέλεις να προσφέρεις σε όσους έμειναν πίσω την Καλαμάτα σε μια μπουκιά, υπάρχει το κλασικό, διάσημο συκοκάρυδο, έτοιμο συσκευασμένο σε πολύ όμορφες συσκευασίες. Σύκο γεμιστό με καρύδι, όλο ντυμένο με μαύρη σοκολάτα. Το καλαματιανό φοντάν -με τη βούλα!Ζαχαροπλαστεία Αθανασίου, www.athanasioupastry.gr