Οι εξαιρετικοί παραγωγοί της Κεφαλονιάς και τα τοπικά προϊόντα που δοκιμάσαμε στο Kefalonian Tratarisma

Στο δικό μου μυαλό η Κεφαλονιά δεν είναι νησί, αλλά ένας «μη τόπος» - εκεί που κατοικούν οι πρώτες αναμνήσεις. Είναι η θέα από το μπαλκόνι του θερινού σπιτιού στα Καμιναράτα, η κρεατόπιτα της θείας Ευγενίας, το Ξι (παραλία είναι αυτό) όπου έμαθα να κολυμπάω, οι πιο αστείες ιστορίες του Κεφαλλονίτη παππού μου, οι βραδινές βόλτες (πάντα με παγωτό ή -έστω- μάντολες) κάτω στην πλατεία στο Ληξούρι, κάθε ένα από τα παιδικά καλοκαίρια της ζωής μου. Φέτος, τυχερή είμαι, προσθέτω ακόμη μία ανάμνηση: την εικόνα των Κεφαλονιτών να συρρέουν στον Θαλασσόμυλο για το “Kefalonian Tratarisma”, το πρώτο φεστιβάλ Γαστρονομίας και Οίνου στο νησί τους. Αλλά και ένα ταξίδι που με έκανε να αγαπήσω αυτόν τον δικό μου «μη τόπο», ακόμη πιο πολύ.

Ορεάλιος Γη – εδώ που γεννιέται η Ρομπόλα

Το Οροπέδιο των Ομαλών με τη δροσιά του Αίνου και τον θαλασσινό αέρα που καταφτάνει από το Ιόνιο είναι η καρδιά της Αμπελουργικής Ζώνης Ρομπόλας, αυτής της εκπληκτικής ΠΟΠ οινικής ποικιλίας. Εδώ ακριβώς το 1982 δεκάδες αμπελουργοί από τα Ομαλά και τα γύρω χωριά (Τρωιαννάτα, Βλαχάτα, Μουσάτα, Φαρακλάτα, Διλινάτα) ένωσαν τις δυνάμεις τους και δημιούργησαν τον Αγροτικό Οινοποιητικό Συνεταιρισμό Παραγωγών Ρομπόλας Κεφαλληνίας, που σήμερα ονομάζεται Ορεάλιος Γη. Τα 300 μέλη του συνεταιρισμού καλλιεργούν 1200 στρέμματα, δηλαδή στην ουσία μιλάμε για μικρά-μικρά αμπελάκια, καθώς σε κάθε αμπελουργό αντιστοιχούν κατά μέσο όρο δύο μόλις στρέμματα. Κι όμως από αυτόν τον «κατακερματισμένο» αμπελώνα η Ορεάλιος Γη καταφέρνει και βγάζει θαύματα να τα πιεις στο ποτήρι!

Η μαμά μου θυμάται τη γιαγιά της να φυλάει μία νταμιτζάνα Μαυροδάφνη κάτω από το κρεβάτι και να τη βγάζει μόνο όταν κάποιος αρρώσταινε – την είχαν, δηλαδή, για φάρμακο (!). Αλλά καθώς ήταν ολόγλυκια, τα μικρά είχαν το νου τους στην νταμιτζάνα και όταν έβρισκαν την ευκαιρία, κατέβαζαν γενναίες δόσεις γλυκόπιοτης Μαυροδάφνης μέχρι κάποιος να τα πάρει χαμπάρι… Καμία σχέση με το Nouvelle Epoque, τη μονοποικιλιακή ξηρή Μαυροδάφνη που πίνω τώρα στο οινοποιείο του συνεταιρισμού. Δαμάσκηνο, νότες σοκολάτας, καφές, φύλλα καπνού και γλυκά μπαχαρικά από τη δωδεκάμηνη παραμονή της σε αμερικάνικα δρύινα βαρέλια. Ένα κρασί υπέροχο, που νομίζω μας λέει πολλά για τα άλματα που έχουν κάνει μέσα στα χρόνια οι Κεφαλλονίτες οινοποιοί.

Εξίσου ωραίο και το Nouvelle Epoque Βοστιλίδι. Το Βοστιλίδι είναι παλιά ποικιλία του νησιού, που όμως ξεχάστηκε μόλις ξεκίνησε η καλλιέργεια της Ρομπόλας. Όταν οι άνθρωποι του Συνεταιρισμού εντόπισαν ότι έτεινε να εξαφανιστεί, αποφάσισαν να φυτέψουν 300 κλήματα. Από αυτά βγήκε τούτο το ιδιαίτερο κρασί, με τον πλούσιο, φρουτώδη χαρακτήρα. Αλλά από όλα τα κρασιά που δοκίμασα, το αγαπημένο μου έγινε το San Gerasimo, μια Ρομπόλα από ορεινούς αμπελώνες, που καλλιεργούνται ακόμα με τον παραδοσιακό τρόπο και για αυτό έχουν χαμηλές αποδόσεις, αλλά ασυναγώνιστη ποιότητα. Αν θέλετε να γνωρίσετε τα χαρίσματα της Ρομπόλας, αυτό εδώ το φινετσάτο κρασί είναι από τα πρώτα που πρέπει να δοκιμάσετε.

Γεύμα στο αμπέλι

«Η Ρομπόλα πάει με όλα!», αναφωνεί ο Κώστας Μπαζίγος, ο διευθυντής του Συνεταιρισμού, καθώς μας υποδέχεται στα αμπέλια όπου σε λίγο θα ζήσω μία από τις νοστιμότερες εμπειρίες της ζωής μου. Το τραπέζι μας έχει στηθεί σε ένα μικρό αλώνι. Παραδίπλα σε ένα τεράστιο καζάνι σιγοβράζει ο τράγος, που όπως λέει ο Κώστας δείχνοντας το βουνό «μεγάλωσε σε εκείνη την πλαγιά. Εκεί έφαγε βότανα και δεν τα χρειάζεται (σ.σ. στο καζάνι)». Ο 35 κιλών τράγος θα βράζει για συνολικά 5 ώρες ακόμα, χωρίς όμως τα μπούτια του, τα οποία έχουν κρατηθεί στην άκρη για να φτιάξει η μαμά του Κώστα μια θεσπέσια κρεατόπιτα. «Η γέμιση», λέει ο ίδιος, «έχει ό,τι και ο τόπος: κρέας, ρύζι, σκόρδο, κρεμμύδι και σάψυχο (σ.σ. όπως λένε στην Κεφαλονιά τη μαντζουράνα). Η σωστή πίτα ψήνεται σε ταψί στρογγυλό για να έχουν όλοι γωνία!». Αυτή την κρεατόπιτα στο αλώνι, που συνοδεύτηκε με San Gerasimo και δροσερή σαλάτα, δεν θα την ξεχάσω ποτέ. Ούτε, βέβαια, και τον βραστό τράγο για τον οποίο επιστρέψαμε στον τόπο του εγκλήματος το ίδιο κιόλας βράδυ…

Τυρί, παγωτό και αγνό γιαούρτι από το τυροκομείο Γαλιατσάτος

Το τυροκομείο του Νίκου και του Ηλία Γαλιατσάτου, στα Ραζάτα, μοσχοβολά ολόκληρο φρέσκο γάλα. Μας υποδέχεται με κεσεδάκια γιαούρτι, ρυζόγαλο και την ωραιότερη κρέμα που έχω φάει ποτέ. Το πρώτο που παρατηρώ είναι τα κεφάλια τυριών που στραγγίζουν υπομονετικά σε μια άκρη. Το δεύτερο είναι η πάστρα. Δεν νομίζω ότι έχω μπει ποτέ ξανά σε τόσο απαστράπτον τυροκομείο. Η οικογένεια του Νίκου ασχολείται με την τυροκομία εδώ και τρεις γενιές. Ήταν το 1942 όταν τα έξι από τα έντεκα παιδιά της κτηνοτροφικής οικογένειας άρχισαν να φτιάχνουν τυρί με το δικό τους γάλα. Το 1957 φτιάχτηκε και το πρώτο εργαστήρι παραδοσιακού γιαουρτιού, ενώ το 1981 η επιχείρηση περνά στα χέρια του Σπύρου Γαλιατσάτου, που με τη σειρά του την παρέδωσε στα παιδιά του, τον Νίκο και τον Ηλία. Οι δυο τους εκσυγχρονίζουν το παραδοσιακό τυροκομείο και εμπλουτίζουν την γκάμα των προϊόντων τους. Σήμερα παράγουν φέτα, όπως έμαθαν να τη φτιάχνουν από τους παππούδες τους, πρέντζα (ένα παραδοσιακό αλειφωτό τυρί της Κεφαλονιάς), κεφαλοτύρι, μυζήθρα ξερή και νωπή, γραβιέρα και κεφαλογραβιέρα, γιαούρτι στραγγιστό, πρόβειο και κατσικίσιο, ρυζόγαλο και κρέμα βανίλια (άπλα θεϊκή), όλα με γάλα που προμηθεύονται από ντόπιους παραγωγούς. Με αυτό το αγνό γάλα φτιάχνουν και παγωτό. Το τελευταίο θα το βρείτε και στο κατάστημα του Γαλιατσάτου στο Αργοστόλι (Κοσμά Αιτωλού 10, 2671026695).

Τα παραδοσιακά γλυκά της Βοσκοπούλας

Φτάνουμε στη Βοσκοπούλα πάνω στην ώρα, ακριβώς τη στιγμή, δηλαδή, που ο Διονύσης Καππάτος φτιάχνει μια παρτίδα μάντολες. Το άρωμα είναι λιγωτικό, σε σημείο που μου είναι απολύτως αδύνατον να συγκρατηθώ (φταίω; Δεν φταίω!). Όσο ο Διονύσης αφηγείται την ιστορία του εργαστηρίου, βουτάω κρυφά μία-μία τις μάντολες που κρυώνουν πάνω στον μαρμάρινο πάγκο (ναι, ντρέπομαι λίγο): «Η μάντολα είναι ό,τι πιο παραδοσιακό γλυκό υπάρχει στη Κεφαλονιά – ενετικά κατάλοιπα είναι αυτά. Το εργαστήριο ονομάστηκε Βοσκοπούλα, γιατί η πρώτη γενιά της οικογένειάς μας κατέβαινε στο Αργοστόλι από τα Διλινάτα φορτωμένοι γάλα για να το πουλήσουν. Ύστερα εγκαταστάθηκαν εδώ και το 1910 ανοίγουν το πρώτο ζαχαροπλαστείο στην Κεφαλονιά». Από τότε μέχρι σήμερα η Βοσκοπούλα περνάει από γενιά σε γενιά (ο Διονύσης Καππάτος είναι η τέταρτη!), παραμένοντας πάντα οικογενειακή επιχείρηση. Καταπίνω ακόμη μία μάντολα στα μουλωχτά, ο Διονύσης συνεχίζει: «Η σωστή μάντολα χρειάζεται ένα μέρος αμύγδαλο, δύο μέρη ζάχαρη και θερμοκρασία ακριβώς κάτω από 100^ο C, γιατί δεν θέλουμε να καραμελώσει, αλλά να ζαχαρώσει!». Τι ψυχή έχει μια μάντολα; Ας φάω άλλες τρεις για να ακούσω καλύτερα. «Φτιάχνουμε δύο ειδών μάντολες: την κλασική (σ.σ. τη ροζ, δηλαδή, που παραδοσιακά στην Κεφαλονιά την έφτιαχναν με φύκη θαλάσσης), και τη μάντολα μελιού- εδώ προσθέτουμε φρέσκο βούτυρο και λίγο λεμόνι». Δεν φτιάχνουν μόνο μάντολες (ευτυχώς δηλαδή γιατί τη σημερινή παραγωγή την έχω φάει όλη). Έχουν επίσης παστέλι, κομφέτο (παστοκύδωνο), αμυγδαλωτό, μαντολάτο, συκομαΐδα, τορρόνε (το σκληρό μαντολάτο), μπαμπουρλέ (παραδοσιακό γλυκό με αμύγδαλο και μέλι), νουγκατόπιτα ή αλλιώς χαλβαδόπιτα, καρύδες, φλωρεντίνες και πολλά ακόμα παραδοσιακά γλυκά ημέρας (όπως κεφαλονίτικη αμυγδαλόπιτα, γαλακτομπούρεκο, ρυζόγαλο κ.α.). Όρεξη να ‘χεις! Λιθόστρωτο 41 & Βούρβαχη, Αργοστόλι, 2671026186

Κτήμα Καλόν Όρος, πιο καλό δεν γίνεται

Στην Καρύα της Ερισσού οι λεβάντες απλώνονται ως εκεί που φτάνει το μάτι, και ακόμα παραπέρα. Εδώ έστησαν το 2006 ο Γιάννης Κάκκιας και η Ροδιά Κατσαούνη τη μικρή τους μονάδα, το Κτήμα Καλόν Όρος, παράγοντας οι ίδιοι βιολογικά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά που όλα τους φύονται στην Κεφαλονιά: ρίγανη, δενδρολίβανο, μαντζουράνα, δυόσμο, θυμάρι, φασκόμηλο, χαμομήλι, τσάι του βουνού και φυσικά λεβάντα. Τα λίγα μοβ κλαράκια που έκοψα από το χωράφι ήταν αρκετά για να μοσχοβολά η τσάντα μου μέρες ολόκληρες. Ο Γιάννης και η Ροδιά δεν έμεναν πάντα στην Κεφαλονιά. Τους ρωτώ πώς πήραν την απόφαση να ασχοληθούν με τα αρωματικά φυτά. Και ο κύριος Κάκκιας χαμογελαστός κάτω από τη σκιά του καπέλου του, απαντά: «Διότι κάπου μέσα μου ο πατέρας μού είχε βάλει ότι η γη μπορεί να σου προσφέρει υγεία και πλεονεκτήματα». Τα φυτά τους εκτός από βιολογικά, είναι και ξερικά, ποτίζονται δηλαδή μόνο από το νερό της βροχής, κάτι που τα κάνει ακόμη πιο αρωματικά, αλλά και την παραγωγή απόλυτα φιλική προς το περιβάλλον. Έπειτα, όταν έρθει η ώρα, κόβονται με το χέρι και τρίβονται επίσης στο χέρι μόνο όταν έρθει η παραγγελία. Καρύα, Ερίσου, 2674051862

Kefalonian Tratarisma – Φεστιβάλ γαστρονομίας & Οίνου Κεφαλονιάς

Όλοι οι παραπάνω παραγωγοί μαζί και πολλοί ακόμη, βρίσκονταν στο Kefalonian Tratarisma, το πρώτο Φεστιβάλ Γαστρονομίας και Οίνου στο νησί, που πραγματοποιήθηκε στον Θαλασσόμυλο, στο Αργοστόλι, το Σάββατο 15 Ιουνίου, από την Τουριστική Επιτροπή του Δήμου Αργοστολίου σε συνεργασία με τη Γαστρονομική Κοινότητα Κεφαλονιάς. Σκοπός του φεστιβάλ ήταν να προβάλει τόσο τη γαστρονομική όσο και την οινική κουλτούρα του νησιού, (που μεταξύ μας δεν είναι και λίγη…), αναδεικνύοντας προϊόντα που παράγονται στο νησί, αλλά και την καλύτερη δυνατή αξιοποίησή τους μέσα από πιάτα που σέβονται την πλούσια παράδοση της Κεφαλονιάς. Έτσι, εκτός από τους Κεφαλονίτες παραγωγούς με τα προϊόντα τους, το Kefalonian Tratarisma είχε και ένα Live Cooking Stage όπου μαγείρεψαν τρεις καταξιωμένοι μάγειρες έχοντας για έμπνευση τις συνταγές και τα προϊόντα του νησιού.

Εκείνο το νόστιμο βράδυ, λοιπόν, είχα την τύχη να δοκιμάσω τα διάσημα κεφτεδάκια του Δημήτρη Παπαζυμούρη (www.caruso.gr), που για χάρη του Kefalonian Tratarisma τα περιέχυσε με σάλτσα λαγωτό (παραδοσιακή συνταγή της Κεφαλονιάς που δεν το λυπάται το σκόρδο), ένα κομμάτι (θεϊκής!) κρεατόπιτας με φύλλο που άνοιξε επί τόπου ο Κωστής Κωστάκης (κάνω μία παρένθεση γιατί αξίζει να αναφέρω ότι τον Κωστή κανείς δεν τον φτάνει στις πίτες. Μπορείτε να το διαπιστώσετε με μία βόλτα από το κατάστημά του «Α λα Γκρεκ» στο Χαλάνδρι, όπου ο ίδιος φτιάχνει παραδοσιακές πίτες και γλυκά από όλη την Ελλάδα), αλλά και μια μακαρονάδα με μπακαλιάρο, Ρομπόλα και αυγοτάραχο από τον σεφ Κυριάκο Μελά. Στο τέλος, ο Χριστόφορος Γερασιμάτος ιδιοκτήτης του εστιατόριου Chefalonia στα Βλαχάτα, ανέβηκε στη σκηνή για να φτιάξει ένα πολύ ενδιαφέρον cocktail με βάση τη Ρομπόλα!

Στο Kefalonian Tratarisma είχα επίσης την ευκαιρία να δοκιμάσω κρασιά από το Κτήμα Χαριτάτου, το οινοποιείο Petrakopoulos, το οινοποιείο Sarris, ξανά από τον Συνεταιρισμό Ορεάλιος Γη, το οινοποιείο Sclavos, αλλά και το Gentilini Winery (όλα τους κάνουν εξαιρετική δουλειά, όπου βρείτε τα κρασιά τους, δοκιμάστε τα), τυριά από τα τυροκομεία Γαλιατσάτος, Ρατσιάτος και Κουλουμπής, φίνο ελαιόλαδο από το Solomos bio, «Γέννημα Γης», και Liocharis, αγνό μέλι από τοπικούς παραγωγούς (Kefalonian Honey Michalatos, Katsouris-My Honey).

Τα γαστρονομικά φεστιβάλ δεν είναι μόνο νόστιμα, έχουν και μία άλλη, εξαιρετικά σημαντική πτυχή: λένε ότι πρέπει να πιστέψουμε στις συνταγές και στα προϊόντα του τόπου μας, να τα προστατέψουμε και να τα αναδείξουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Γιατί έτσι πάμε στα αλήθεια μπροστά.

Kefalonian Tratarisma

Διοργάνωση: Τουριστική Επιτροπή Δήμου Αργοστολίου σε συνεργασία με την Γαστρονομική Κοινότητα Κεφαλονιάς
Επιμέλεια φεστιβάλ: Antheia Kotsi Communications
Με την υποστήριξη του Συλλόγου Τυροκόμων Κεφαλονιάς και του Συνδέσμου Οινοποιών Κεφαλονιάς