Θα φας ή θα φωτογραφίσεις;

Είναι χαρακτηριστικό το viral που κυκλοφόρησε πρόσφατα στο διαδύκτιο για ένα γνωστό εστιατόριο στη Νέα Υόρκη το οποίο πλήρωσε μια μεγάλη έρευνα για να διαπιστώσει τις αιτίες που βρίσκονται πίσω από την πτώση του αριθμού των πελατών και διαπίστωσε ότι η ενασχόληση και χρήση των κινητών τηλεφώνων την ώρα του φαγητού αυξάνει δραματικά το χρόνο παραμονής ενός επισκέπτη στο εστιατόριο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να «διπλώσει» τα τραπέζια. Η τεχνολογία και το φαγητό έχουν μια σχέση άρρηκτη που κρατάει πριν ακόμη εμφανιστεί η βιομηχανική παραγωγή στην γεωργία.

Ειδικά τα τελευταία 50 χρόνια, με την εκβιομηχάνιση του καθημερινού μας φαγητού, την ισοπεδωτική ανάπτυξη των super markets και τον έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς πρώτων υλών από τις πολυεθνικές, η τεχνολογία έχει γίνει ένας «γλυκός» και «καταπραϋντικός» μηχανισμός που φτάνει μέχρι το πιάτο μας. Γιατί κανείς, προφανώς νοιώθει εχθρικά όταν σκέφτεται φαγητό από το χημικό εργαστήριο ενώ αυτό το άγχος απαλύνεται όταν κάποιος μιλά για «τεχνολογία». Η λέξη από μόνη της στη σύγχρονη εποχή έχει γίνει συνώνυμο της «απελευθέρωσης» από όλα τα κακά της καθημερινότητάς μας, κάτι σαν το σοσιαλισμό του προηγούμενου αιώνα.

Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία έχει ξεπεράσει την παραγωγή τροφίμων κι έχει μπει μέσα στο πιάτο μας, ακόμη και στα εστιατόρια και τις ταβέρνες. Ποιος από εμάς δεν έχει δει τον σερβιτόρο με το pad να παίρνει την παραγγελία ή να μας εκδίδει ηλεκτρονικά την απόδειξη; Όπως επίσης ποιος από εμάς δεν έχει ακούσει για τον Ferran Adria και τα θαύματα της μοριακής κουζίνας που με την βοήθεια της επιστήμης/ τεχνολογίας αλλάζει την αντίληψή μας για το φαγητό και την γεύση;

Σήμερα μπορείς εύκολα με τη χρήση διάφορων τεχνολογικών μηχανισμών να βρεις σε ποιο εστιατόριο θα φας, να διαβάσεις τις κριτικές σχετικά με το συγκεκριμένο εστιατόριο, να παραγγείλεις το φαγητό σου από μακριά έτσι ώστε να είναι έτοιμο όταν φτάσεις κι αν προσέχεις και τη διατροφή σου, να έχει ένα ολοκληρωμένο προφίλ για τις διατροφικές ιδιαιτερότητες αυτού που θα καταναλώσεις.

Επίσης αν σε ενοχλούν οι σερβιτόροι με την παρουσία τους, παραγγέλνεις από το pad που σου παρέχει στο τραπέζι το εστιατόριο και στο τέλος πληρώνεις τον ηλεκτρονικό λογαριασμό με no touch card που σου προσφέρει και μια σειρά από άλλες ηλεκτρονικές επιδοτήσεις. Μάλιστα, αυτές τις επιδοτήσεις, (μιας και έχεις και μια μεγάλη αίσθηση κοινωνικής ευθύνης), τις κάνεις δώρο σε μια μη κερδοσκοπική εταιρεία για να νοιώσεις καλά και να σου φύγουν κάθε είδους ενοχές απέναντι στις κοινωνικές αδικίες.

Η τεχνολογία στο εστιατόριο μπορεί να σε βοηθήσει να ταιριάξεις ένα κρασί του καταλόγου με το φαγητό που διάλεξες και με την αναχώρηση σου να έχεις σε ηλεκτρονική μορφή την ετικέτα του κρασιού, πληροφορίες για τον παραγωγό και τη χρονιά, καθώς επίσης και την εταιρεία από την οποία μπορείς να το προμηθευτείς.

Πρόσφατα μάλιστα δημιουργήθηκε κι ένα πρόγραμμα το οποίο βοηθά τον χρήστη/ καταναλωτή και τα εστιατόρια που είναι συνδρομητές στην υπηρεσία να έχει μια ηλεκτρονική διατροφική προσωπικότητα μέσα στο σύστημα, η οποία καταγράφει με λεπτομέρειες την κατανάλωση κάθε μπουκιάς του χρήστη, φροντίζοντας το καλό της «μέσης» του, όπως το περιγράφει η ίδια η εταιρεία.

Ακόμη και πίσω από τις πόρτες της κουζίνας στα εστιατόρια η τεχνολογία είναι καθοριστική. Ο έλεγχος των αποθεμάτων πρώτων υλών, των τιμών τους και οι παραγγελίες ελέγχονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρχουν λάθη στο stock με σημαντικά κέρδη για τους επιχειρηματίες.

Όμως η σημαντικότερη επίδραση της τεχνολογίας στο πιάτο μας είναι το internet και η χρήση του τόσο μακριά από το πιάτο όσο μέχρι την στιγμή που καταναλώνεται το φαγητό. Είναι πια σπάνιο να μην χρησιμοποιεί κάποιος στο μαγείρεμα τις συμβουλές του διαδυκτιακού τόπου που εμπιστεύεται ή να μην είναι αφιερωμένος στο texting και τη φωτογράφηση την ώρα που τρώει και μάλιστα μαζί με φίλους σε εστιατόριο για παράδειγμα.

Το σκηνικό είναι πια σε όλους μας γνωστό. Μιλάμε με τους υπόλοιπους στο τραπέζι, φωτογραφίζουμε την ίδια στιγμή τα πιάτα που έρχονται, γράφουμε τις γευστικές μας εμπειρίες στο foursquare, δηλώνουμε το status μας στο facebook -λες και όλη η κοινωνία έχει καταβληθεί από άγχος για το που βρισκόμαστε εκείνη τη στιγμή-, συνομιλούμε με φίλους που βρίσκονται σε άλλο εστιατόριο και αναλύουμε την διαφορετικότητα στην προσέγγιση που έχουν οι barmen στα cocktails, και τέλος βαθμολογούμε την ικανότητα του chef να εκφράσει τον εσωτερικό του κόσμο στο ask 4 food.

Το θέμα έχει αρχίσει να ξεφεύγει τόσο πολύ ώστε μια εταιρεία άρχισε ένα service που βοηθά το εστιατόριο να ταιριάξει μουσική με το φαγητό που τρώει κάθε τραπέζι με τη χρήση ακουστικών. Πριν μερικά χρόνια ο Heston Blumenthal στο Fat Duck είχε ένα πιάτο που άκουγε στο όνομα «ο ήχος της θάλασσας» το οποίο έρχονταν στο τραπέζι σε δύο πιάτα. Το ένα είχε το φαγητό και το άλλο περιείχε ένα κοχύλι μέσα από το οποίο έβγαιναν δύο ακουστικά. ¨Έβαζες τα ακουστικά στα αυτιά σου, άκουγες τους ήχους της θάλασσας και ταυτόχρονα δοκίμαζες το φαγητό.

«Κατασκευασμένη» πραγματικότητα για να ολοκληρώσει την εμπειρία ενός φαγητού. Με το ίδιο σκεπτικό οι αδελφοί Roca στην Ισπανία, στο περίφημο εστιατόριό τους El Celler de can Roca, χρησιμοποιούν ψηφιακές προβολές μέσα στα πιάτα που σερβίρουν για να «δυναμώσουν» την εμπειρία της επίσκεψης στο εστιατόριο.

Η θεατρικότητα και το δράμα ήταν πάντα κομμάτι της εμπειρίας σε ένα εστιατόριο. Η λογική θύμιζε performance στην οποία ο «πελάτης» ήταν κομμάτι της παράστασης. Η gadjet-οποίηση του φαγητού στο εστιατόριο, σε συνδυασμό με την απομυθοποίησή του μέσα από το internet, τα media και την συνεχή ενασχόληση με το φαγητό και την μαγειρική, έχουν απομακρύνει την επίσκεψη στο εστιατόριο από την εμπειρία, τη χαρά της στιγμής και την απόλαυση του διπλανού μας. Στο εστιατόριο δεν τρώμε απλά φαγητό, τρώμε και τον διπλανό μας. Αυτό είναι η σημαντικότητα του σύγχρονου εστιατορίου και η τεχνολογία τείνει να μετατρέπει αυτή την διαδικασία σε μια μεταμοντερνιστική αυτο-κατανάλωση.

Μερικές φορές απορώ πως μπορέσαμε όσοι ασχολούμαστε με το φαγητό και τα εστιατόρια να υπάρξουμε πριν την εμφάνιση των κινητών «νέας γενιάς». Είναι στιγμές που πιστεύεις πως δεν υπάρχει φαγητό έξω από τα κινητά, πως θα μπορούσε κανείς να έχει εστιατόριο που να σερβίρει φωτογραφίες και κριτικές των φωτογραφιών.

Ένα εστιατόριο-database με φωτογραφίες από τα καλύτερα πιάτα των εστιατορίων σε όλο τον κόσμο, με δισεκατομμύρια πληροφορίες πίσω από το καθένα, όλο το texting που τα αφορά, τις συνταγές τους σε διαφορετικές εκδοχές και βιντεάκια με τον chef να τα μαγειρεύει. Η απόλυτη εμπειρία. Dinner with Mr. Martin Cooper.