Αφεψήματα, σούπες και λικέρ: τα σπιτικά γιατροσόφια για το κρύωμα
«Να βάλεις οπωσδήποτε τζίντζερ, λεμόνι και σελινόριζα στην κοτόσουπα, για να έχει αποτέλεσμα!» λέει φίλος στο τηλέφωνο. Να έχει αποτέλεσμα, ως τι; «Μα ως πρόληψη και θεραπεία του κρυολογήματος, ακόμα και του κωρονοιού!»
Η κοτόσουπα «δουλεύει» πραγματικά στο κρύωμα, μπορεί και στον (ελαφρύ, εκτός νοσοκομείου) κορωνοϊό: ο συνδυασμός κοτόπουλου βρασμένου με λαχανικά και μπόλικο λεμόνι, το νοιώθουμε να μας κάνει καλό καθώς κατεβαίνει. Αλλά λίγοι από εμάς έχουμε σελινόριζα και τζίντζερ σταντ-μπάι στο ψυγείο – η κοτόσουπα γίνεται κούκλα και μόνο με μια φυτρωμένη πατάτα, ένα μαραμένο καρώτο κι ένα κρεμμύδι στην κατσαρόλα. Το λέω στον φίλο, που επιμένει «Αλλά λεμόνι οπωσδήποτε, έχει βιταμίνη C που σκοτώνει τους ιούς!»
Φωτογραφία: Nathan Dumlao/ Unsplash
Διάφορα σπιτικά γιατροσόφια κάνουν δουλίτσα στο κρύωμα, εκτός από το λεμόνι και το πορτοκάλι με την μπόλικη βιταμίνη: ο παππούς μας έφτιαχνε σαλέπι με κανέλα και πιπερόριζα όλο τον χειμώνα, επειδή «το σαλέπι διώχνει τα βρογχικά», όπως έλεγε. Σίγουρα μαλακώνει τον λαιμό όπως και το τσάι του βουνού, φασκόμηλο, φλαμούρι, τίλιο ή οποιοδήποτε αφέψημα με μέλι, όπως και το μέλι-με-λεμόνι, το σπιτικό σιρόπι για τον βήχα. Όταν ήμουν μικρή δεν υπήρχαν πολλά σιρόπια για τον βήχα ή οι γονείς μας ήταν καχύποπτοι με τα φάρμακα μέχρι που ανακάλυψαν την αντιβίωση με την οποία μας πάστωσαν, για να βγάλουν τα σπασμένα. Γιαγιάδες και παππούδες, ακόμα πιο καχύποπτοι με τα «χημικά», έφτιαχναν μαντζούνια τους χειμωνιάτικους μήνες, εκτός από σούπες και αφεψήματα. Ο ίδιος παππούς με το μαγικό σαλέπι, μάζευε φύλλα από τους ευκαλύπτους στην Ερέτρια, τα έβραζε και έκανε εισπνοές με μια πετσέτα στο κεφάλι. Όποιος μικρός ήτανε κρυωμένος, ήξερε ότι θα βγει το μαυριδερό κατσαρόλι του ευκαλύπτου από το ντουλάπι – και οι εισπνοές, τώρα που τις θυμάμαι, είχαν αποτέλεσμα στη βουλωμένη μύτη, μπορεί και στον βήχα.
Η γιαγιά μας θεωρούσε απαραίτητο συστατικό οποιασδήποτε σούπας το ξερό κρεμμύδι – που κάπου διάβασα πολλά χρόνια μετά την αποχώρηση της γιαγιάς από τα εγκόσμια, ότι όντως το περιφρονημένο κρεμμύδι έχει κάτι σούπερ συστατικά, ιδανικά για την καταπολέμηση του κρυολογήματος. Η γιαγιά έφτιαχνε λάχανο σουκρούτ, καυτερό, επίσης όλο τον χειμώνα, και ορίστε που το λάχανο έχει κι αυτό μια διατροφική, μπορεί και θεραπευτική χρησιμότητα. Το εξτρίμ φάρμακο για τον σκληρό βήχα ήτανε μέλι-με-λεμόνι-και-κονιάκ (ή ουίσκι, όταν τελείωνε το κονιάκ και μπαίναμε στα ΄70ς): αν το παιδί δεν σταματούσε να βήχει, σίγουρα έπεφτε ξερό από το αλκοόλ και ησυχάζανε όλοι.
Μπορεί η γενιά μας να είναι κομματάκι ζαβή επειδή μας θεραπεύανε τους χειμώνες της παιδικής μας ηλικίας με οινοπνευματώδη ποτά με τα οποία σήμερα δεν διανοείται κανείς να ποτίσει τα παιδιά του: το κρύωμα στην κοιλιά αντιμετωπιζόταν με ούζο ή τσίπουρο, με το οποίο τσίπουρο γινόντουσαν και εντριβές σε κρυωμένα παιδάκια. Δεν ξεχνάει κανείς μας τη μαστούρα που σε πιάνει όταν είσαι ανήλικο και σε αρπάζουν οι αναθυμιάσεις του τσίπουρου κάτω από τη μάλλινη τσιμπιτερή φανέλα. Είτε έκανε, είτε δεν έκανε δουλειά, άναβες από την εντριβή, έκανες κεφάλι από τη μυρωδιά, και σταματούσες τη μουρμούρα.
Φωτογραφία: Hasan Albari/ Pexels
Τσίπουρο, ούζο και ρακί χρησιμοποιούσαν και ως φάρμακο στον πονόδοντο: σου έδιναν μια γουλιά που την κρατούσες στο πονεμένο μάγουλο. Μετά από λίγη ώρα την έπινες βέβαια, και ζητούσες άλλη γουλιά, είτε επειδή μούδιαζε το ούλο όντως, είτε επειδή την άκουγες, ως παιδί. Δεν έχει σχέση με τα κρυολογήματα, απλώς δύσκολα να ζητήσει τσίπουρο ένα παιδί για τον πονόδοντο το καλοκαίρι – αυτά τα μπερεκέτια ήτανε βασικά χειμωνιάτικα.
Το ίδιο και η μαυροδάφνη ή το σπιτικό λικέρ «κερασό», καταπληκτικά φάρμακα για κόψιμο και κρυωμένες κοιλίτσες. Το «κερασό», ένα λικέρ-στούκας με βύσσινα, κονιάκ και κανέλλα, το έφτιαχνε η θεία μας Άννα όπως και ο μπαμπάς μας σε μεγάλα γυάλινα βάζα που ωρίμαζαν στα μπαλκόνια όλο το καλοκαίρι μέχρι να πιάσουν τα κρύα. Μοσχοβολούσε υπέροχα, όλοι/ες είχαμε ξαφνικό πονόκοιλο όταν κάποιος μεγάλος άνοιγε το βάζο. «Έμεινες με βρεγμένες κάλτσες κι έχει κρυώσει η κοιλίτσα σου ή μήπως είναι τίποτε άλλο;» μας ρωτούσανε πονηρά, και βέβαια όλοι/ες είχαμε καρα-κρυώσει, μάλιστα – άκου σύμπτωση - στην κοιλίτσα. Άλλωστε τον χειμώνα μέναμε με βρεγμένες κάλτσες και παπούτσια από το πρωί μέχρι το μεσημέρι ή και το απόγευμα, οπότε δικαιολογημένα κρυολογούσαμε στην κοιλιά, πού αλλού να κρυολογήσουμε ώστε να δικαιολογηθεί το «κερασό» σε χαριτωμένο τοσοδούλικο ποτηράκι;
Φωτογραφία: As Verna/ Unsplash
Εκτός από το λικέρ και την υποδεέστερη πλην όμως όσο χρειάζεται θεραπευτική μαυροδάφνη, υπήρχε πάντα υπόλοιπο σιρόπι από καρυδάκι ή πορτοκάλι γλυκό στον πάτο άλλου βάζου, το οποίο σιρόπι «έκανε καλό στον βήχα» και κυρίως, ήταν υπέροχο να το τρως με το κουτάλι της σούπας, σαν φάρμακο. Δεν το προτείνω στα παιδιά μου (πολλή και ντεμοντέ ζάχαρη!) αλλά με τα πρώτα κρυώματα φτιάχνω σιρόπι με μέλι, τριμμένο τζίντζερ και λεμόνι: πραγματικό αντι-βηχικό καλύτερο από τα φαρμακευτικά… ιδίως αν του βάλεις μέσα λίγο ή λίγο παραπάνω κονιάκ.
Η μυρωδιά των φρεσκοαλεσμένων κόκκων, η πλούσια γεύση τους και η μοναδική τους δυνατότητα να εμπλουτίζουν γλυκά και επιδόρπια, καθιστούν τον καφέ αναπόσπαστο κομμάτι της γαστρονομίας και ιδιαίτερα της ζαχαροπλαστικής
«Θυμάμαι τον εαυτό μου πιτσιρικά να πίνω καφέ φίλτρου, όταν τον πρωτογνώρισα στην Ελλάδα τη δεκαετία του ʼ60. Αγαπούσα και τον ελληνικό, αλλά όσο να πεις, το ξενόφερτο και το νέο είχε τη χάρη του»
Aναρωτηθήκατε ποτέ απο πού προήλθε ο καφές, απο που ξεκίνησε αυτό το μικρό φρούτο καφεόδεντρου; Ετοιμαστείτε για ένα ταξίδι στον χρόνο και τις ηπείρους.
15°
