Η Σίφνος κι ο Τσελεμεντές

Ποια νοικοκυρά, ειδικά από τις πιο παλιές, δεν έχει ακούσει το όνομα «Τσελεμεντές» και τον διάσημο «Οδηγό Μαγειρικής», ο οποίος «σκόρπισε εις την Ελληνική οικογένειαν τόσην ευτυχία, όσο κανένα άλλο βιβλίο», όπως έλεγε ο Γρηγόρης Ξενόπουλος και «έσπρωξε την ελληνική κατσαρόλα στο σύγχρονο πολιτισμό», όπως έγραψε ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς. Ακόμη δε και τώρα, όταν αναφερόμαστε σε έναν οδηγό μαγειρικής, ασυνείδητα και αυτόματα τον αποκαλούμε «τσελεμεντέ».

O Νικόλαος Τσελεμεντές (1878 - 1958) με καταγωγή από τα Εξάμπελα της Σίφνου έδειξε από μικρός την έφεση που είχε για την μαγειρική, ειδικά όταν άρχισε να εργάζεται στο εστιατόριο του θείου του, που βρισκόταν δίπλα στο θαυμάσιο ξενοδοχείο «Ακταίο» στην ακτή του Νέου Φαλήρου, το οποίο δυστυχώς, δεν υπάρχει πια. Ενώ οι γονείς τους τον προόριζαν για συμβολαιογράφο, εκείνος το μυαλό του το είχε στη μαγειρική και αποφάσισε να πραγματοποιήσει το όνειρό του πηγαίνοντας για σπουδές στη Βιέννη. Επιστρέφοντας, άρχισε να εκδίδει τεύχη του περιοδικού «Οδηγός Μαγειρικής» και ταυτόχρονα να εργάζεται για διάφορες πρεσβείες. 

Αργότερα και για ένα μικρό διάστημα ανέλαβε διευθυντής του ξενοδοχείου «Ερμής» στην οδό Πανεπιστήμιο και το 1920 έφυγε ξανά για το εξωτερικό, στην Αμερική αυτή τη φορά, όπου έκανε ανώτερες σπουδές μαγειρικής και διατροφολογίας, ταξίδεψε πολύ και δούλεψε σε μερικά από τα ακριβότερα εστιατόρια. Όταν γύρισε στην Ελλάδα, παρέδιδε μαθήματα μαγειρικής στους διαμορφωμένους ως κουζίνα χώρους ενός καταστήματος με οικιακές συσκευές, στην οδό Σταδίου, και επίσης κυκλοφόρησε τον «Οδηγό Μαγειρικής και Ζαχαροπλαστικής» −το γνωστό κόκκινο βιβλίο με τα χρυσά γράμματα− ο οποίος ήταν ο πρώτος οδηγός με συνταγές που έκανε τεράστια επιτυχία αλλά και πάρα πολλές ανατυπώσεις στα χρόνια που ακολούθησαν. Το 1949 ίδρυσε τη Σχολή Μαγείρων του Στρατού στο Καβούρι και τιμητικά του είχε απονεμηθεί ο βαθμός του Αντισυνταγματάρχη.

H συμβολή του Νικόλαου Τσελεμεντέ, του «εκπολιτιστή του ελληνικού ουρανίσκου» (Π. Παλαιολόγος - εφημ. «Βήμα»), στην εγχώρια γαστρονομία είναι τεράστια. Πολυταξιδεμένος, κοσμοπολίτης και επηρεασμένος, κυρίως, από τη γαλλική κουζίνα, προσπάθησε να βάλει μία τάξη στην ελληνική κουζίνα με τις ποικίλες επιρροές από την Ανατολή και να φέρει την ελληνική γεύση πλησιέστερα εις την Δύσιν, χωρίς όμως να την φραγκεύσει, όπως δήλωνε χαρακτηριστικά. Ο Ν. Τσελεμεντές είναι αυτός που έβαλε την μπεσαμέλ, το πιροσκί, την μπουγιαμπέσα, τη σαντιγί στη ζωή και στα πιάτα μας!

Η Σίφνος, με μακραίωνη παράδοση στην κουλτούρα της μαγειρικής, τιμά κάθε χρόνο τον μεγάλο αυτό δάσκαλο με το Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νίκος Τσελεμεντές», το οποίο διοργανώνεται στις αρχές Σεπτεμβρίου, με συμμετοχή αντιπροσωπειών των γύρω νησιών αλλά και πολλών άλλων περιοχών της Ελλάδος και του εξωτερικού, γνωστών μαγείρων ή σεφ καθώς επίσης και καλλιτεχνών. Το Φεστιβάλ αυτό έχει τιμηθεί με το χρυσό βραβείο καλύτερου Γαστρονομικού Φεστιβάλ της Ευρώπης για το 2016.

Ένα πλούσιο πρόγραμμα με παρουσιάσεις, ανταλλαγές και δοκιμές συνταγών μαγειρικής, ομιλίες και πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων και δρώμενων (συναυλίες, παραδοσιακοί χοροί, αναπαράσταση του σιφνέικου γάμου), δίνει μία νότα μεγάλης γιορτής στο νησί, το οποίο για τρεις μέρες φιλοξενεί, μαγειρεύει, γεύεται, τρατάρει, πίνει, χορεύει και ξετυλίγει στους καλεσμένους και τους επισκέπτες του την ιστορία, την τέχνη, τα προϊόντα, τις παραδόσεις αλλά και τις ατελείωτες ομορφιές του, χτίζοντας ταυτόχρονα γέφυρες συνεργασίας με τα νησιά των Κυκλάδων με στόχο να προβάλλεται διεθνώς η γαστρονομική και πολιτιστική παράδοση όλων τους. 

Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νίκος Τσελεμεντές»: 6-8 Σεπτεμβρίου 2018. Το φεστιβάλ ξεκινάει κάθε μέρα στις 19.00, ενώ στο τέλος κάθε μέρας πραγματοποιούνται μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις με παραδοσιακούς σκοπούς τόσο της Σίφνου αλλά και των υπόλοιπων νησιών. Η είσοδος στο φεστιβάλ είναι ελεύθερη και τα προσφερόμενα φαγητά είναι κερασμένα.

Δείτε ολόκληρο το πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ εδώ