Βίγκαν ξε-βίγκαν, το ζούμε κι αυτό

Ένας φίλος πήγε να αγοράσει κεκάκια-cupcakes από έναν πλανόδιο πωλητή κεκακίων, στο βροχερό Λονδίνο. Ο πωλητής άρχισε να εξηγεί ποιο κέικ είχε γλουτένη, ποιο είχε ξηρούς καρπούς, ποιο ήτανε βίγκαν και ποιο δεν ήταν. Ο φίλος τον έκοψε, «είμαι από την Ελλάδα» του είπε, «εμείς εκεί δεν έχουμε τόσες δυσανεξίες, αλλεργίες και παραξενιές στο φαγητό». Ο πωλητής ενθουσιάστηκε: «Κι εγώ είμαι Ισπανός!» φώναξε. «Ούτε εμείς έχουμε τέτοια θέματα, τα τρώμε όλα τα κέικ, ό,τι και να έχουν μέσα!» Η σκηνή είναι αληθινή, συνέβη πριν κάποιους μήνες – αλλά θα ήταν ακόμα πιο αληθινή πριν μερικά χρόνια: ως τη δεκαετία του ’80, άντε και του ’90, η Ελλάδα ήταν μια χώρα ακριβώς όπως την περιέγραψε ο φίλος που έφαγε τα καταραμένα κεκάκια. Δεν είχαμε θέματα. Στο (δημόσιο) σχολείο που πήγαινα, κανένα παιδί δεν είχε αλλεργία σε τίποτα. Αν έτρωγες πολλές σοκολάτες έβγαζες σπυράκια, αλλά δεν έτρωγες πολλές σοκολάτες ένιγουεϊ (σου αγοράζανε από μία τη φορά, για λόγους αρχής). Τα πράγματα έχουν αλλάξει – στο επίσης δημόσιο σχολείο των παιδιών μου, κάθε τάξη έχει τουλάχιστον πέντε παιδάκια με σοβαρές (διατροφικές) αλλεργίες ή δυσανεξίες. Ένοχα τρόφιμα η σοκολάτα, οι φράουλες, τα ψαρικά, η ντομάτα, τα γαλακτοκομικά, ο ανανάς, καπάκι με τη στάνταρ, ολοένα και πιο διαδεδομένη, δυσανεξία στη γλουτένη. Και αρκετά παιδάκια είναι βίγκαν.

Βίγκαν (vegan) είναι ο χορτοφάγος που δεν τρώει ζωικά προϊόντα. Ο όρος αποδίδεται στον Άγγλο Donald Watson, που το 1944 είπε ότι «ο άνθρωπος δεν πρέπει να εκμεταλλεύεται τα ζώα» (κάτι που σύμφωνα με διάφορες πηγές φέρεται ότι υποστήριζε και ο Πυθαγόρας). Το είπε βέβαια σε μια περίοδο (Β΄ Παγκόσμιος) που τα τρόφιμα σπάνιζαν και οι άνθρωποι, ακόμα και οι Άγγλοι, επιβίωναν με μπομπότα.

Dietary vegan είναι αυτός που απλώς δεν τρώει ζωικά προϊόντα.

Ethical vegan είναι αυτός που δεν τρώει, αλλά και δεν χρησιμοποιεί τίποτα που να προέρχεται από ζώα (μαλλί, δέρμα, πούπουλα κ.λπ.).

Χορτοφάγος (vegetarian) είναι αυτός που δεν τρώει κρέας και κοτόπουλο, αλλά μπορεί να τρώει αυγά, τυρί και παράγωγα του γάλακτος.

Ψαροφάγος (pescatarian) είναι αυτός που δεν τρώει κρέας ούτε κοτόπουλο, αλλά τρώει ψάρια.

Δυσανεξία στη γλουτένη (gluten intolerance) έχει αυτός που αδιαθετεί ή/και αρρωσταίνει όταν καταναλώνει προϊόντα που περιέχουν γλουτένη, ουσία η οποία βρίσκεται στα δημητριακά, ζυμαρικά, ψωμο-ειδή κ.λπ.

Δυσανεξία στη λακτόζη (lactose intolerance), ο πελάτης γίνεται κουρέλι με το γάλα και τα γαλακτοκομικά.

Αλλεργικός ελαφρά είναι αυτός που βγάζει σπυράκια άμα φάει οκτώ σοκολάτες, έναν αστακό με μαγιονέζα και ένα κιλό φράουλες με σαντιγί… που επίσης είναι και άρρωστος χάλια, με τόσα μπερδεμένα πράγματα, κι έχει φριχτή βαρυστομαχιά, απορούμε πώς στέκεται στα πόδια του.

Βαριά αλλεργικός (σε κάποιο είδος διατροφής) ή Με σοβαρή αλλεργία είναι αυτός που έτσι και φάει μισό φιστίκι, πιτσικάρει. Κουβαλάει μαζί του αντιισταμινικά. Δεν το λέει δηλαδή για πλάκα, το «είμαι αλλεργικός».

Ορθοφαγία είναι η μανία με το υγιεινό τρόφιμο χωρίς συντηρητικά, η (οπωσδήποτε) αποφυγή του τυποποιημένου/συσκευασμένου προϊόντος, η απόλυτη επιλογή του βιολογικού κ.λπ. Μάλλον προκύπτει σαν «έλεγχος στο χάος» – επειδή δεν έχουμε κανέναν έλεγχο στη ζωή μας, αισθανόμαστε ότι παίρνουμε την εξουσία στα χέρια μας όταν «βάζουμε σε μια σειρά» τη διατροφή μας (=εδώ τουλάχιστον, στο πιάτο/στομάχι μας, ορίστε που είμαστε βασιλιάδες κι έχουμε τον απόλυτο έλεγχο!)

Ωμοφαγία, βλέπε Γκουίνεθ Πάλτροου: η κατανάλωση μόνο ωμών, αμαγείρευτων λαχανικών, ίσως και πεταλίδων. 

Γενικά… πάνε οι  «γελαστές αγελάδες» – όποιος δει ένα ντοκιμαντέρ για το πώς ζούνε οι αγελάδες στις μαζικές μονάδες εκτροφής παθαίνει τρομερό σοκ και αποφασίζει να κόψει το κρέας, αν όχι το λαιμό του. Το ότι οι αγελάδες γεννάνε συνέχεια και διατηρούνται σε μόνιμη κατάσταση θηλασμού για να κατεβάζουν γάλα είναι άλλο ένα τρομερό σοκ. Θέλω να πω ότι το να αποφασίσεις να γίνεις βίγκαν δεν είναι παράλογο. Τα γουρούνια και οι κότες επίσης περνάνε του λιναριού τα πάθη μέχρι να καταλήξουν στο πιάτο μας, και η θεωρία της «μεταφερόμενης δυστυχίας» δεν ακούγεται τόσο τρελή: χελόου; Τρως ένα ζώο που πέθανε πολύ, πολύ δυστυχισμένο…

Προς στιγμήν, η λύση φάνηκε να είναι το:

Κοσέρ, δηλαδή «ζώα θανατωμένα με ευλογημένο τρόπο».

Στην εβραϊκή παράδοση, τα ζώα σφάζονται με μια κίνηση, με ειδικό κοφτερό μαχαίρι, χωρίς να αναισθητοποιηθούν πρώτα. Και αυτή η μέθοδος, όμως, ξεσηκώνει χαμό: είναι, λέει, πιο σωστό να ναρκώνεται το ζώο πριν σφαχτεί, ή «να ακινητοποιείται με ειδική συσκευή ακινητοποίησης»… και όταν διαβάζω τι είναι η συσκευή ακινητοποίησης (μεσαίωνας!), σόρι, αλλά γίνομαι αυτόματα βετζετάριαν.

Για την ακρίβεια, όταν ξεκίνησα την έρευνα μετρούσα πόσες φορές έχω πει από μέσα μου «άσε μας, χρυσή μας, που είσαι βίγκαν!». Γιατί στο 50% των περιπτώσεων κάποιος που είναι ξαφνικά βίγκαν μέσα σε ένα ωραίο εστιατόριο έξω από το οποίο κοιμούνται άστεγοι και τρώνε σκουπίδια, ο κάποιος είναι πολύ ενοχλητικός. Και γεννάει αμφιβολίες όσον αφορά την οικολογική-φιλοζωική του συνείδηση. Από την άλλη, έχω φίλη βίγκαν που είναι πράγματι (οικολόγος, φιλόζωη, συνειδητοποιημένη) και δεν το κάνει θέμα σε κοινές εξόδους. Αν το κάνει όταν είναι μόνη της, άλλο καπέλο – πάντως δεν ζαλίζει τον κόσμο.

Γενικά, και πάλι… καλό είναι να βρεθεί εναλλακτική πηγή νόστιμης πρωτεΐνης, γιατί βλέπω εφιάλτες με την ταλαιπωρία των ζώων που σφάζονται για τα κεφτεδάκια μας. Μπράβο που είστε βίγκαν, κι εγώ είμαι σχεδόν βετζετάριαν, επειδή στην Καβάλα που μεγάλωσα τρώγαμε ψάρι πολύ συχνά και κρέας όχι. Και ας μην αρχίσουμε τώρα με το πόσο ταλαιπωρούνται οι κοκοβιοί στο αγκίστρι….