Θεματα

Σύκο, το φρούτο των αρχαίων Ελλήνων

Το σύκο στην κλασική Ελλάδα ήταν ο τρίτος σε σπουδαιότητα καρπός μετά την ελιά και το σταφύλι

Η ιστορία του φρούτου σύκου και η θέση του στην ελληνική γαστρονομία

Κύριο χαρακτηριστικό των διακοπών μας στα νησιά του Αιγαίου είναι να βλέπεις τη χαρά των αλλοδαπών επισκεπτών, που έχουν αφήσει στην άκρη του δρόμου τα μηχανάκια τους και τα αυτοκίνητά τους και να εφορμούν στις μοναχικές συκιές για να χαρούν τους πολύτιμους καρπούς. Από το χωράφι στο στομάχι. Τους χαίρομαι κι εγώ γιατί άλλη είναι η γλύκα του να σκαρφαλώνεις για να βρεις ένα καρπό, κι άλλο να τον ψάχνεις στο σούπερ-μάρκετ.

Προσωπικά τα σύκα είναι για μένα το πιο αγαπημένο μου φρούτο. Τα τρώγω μάλιστα μαζί με τη φλούδα αφού βέβαια τα πλύνω -τα σύκα δεν ραντίζονται άλλωστε- και δω αν μέσα τους κρύβεται καμιά… πρωτεΐνη! Όποια ποικιλία κι αν είναι πρώιμα ή όψιμα, ποταμίσια ή μαυρόσυκα, ασπρόσυκα ή χιώτικα και φυσικά τα βασιλικά -υπάρχουν δεκάδες ποικιλίες αλλά και πάμπολλες τοπικές ονομασίες- μου δίνουν μεγάλη χαρά και με κάνουν να νιώθω σαν Αρχαίος ‘Έλληνας.

Γιατί το σύκο στην κλασική Ελλάδα ήταν ο τρίτος σε σπουδαιότητα καρπός μετά την ελιά και το σταφύλι, ενώ το δέντρο της συκιάς συνδεόταν με τη λατρεία του θεού Διονύσου και της θεάς Δήμητρας. Στην αρχαία Αθήνα, η εμπορία και η εξαγωγή σύκων αποξηραμένων ή φρέσκων ελέγχονταν από το κράτος, αποφέροντας μεγάλα κέρδη στα κρατικά ταμεία, ενώ οι εξαγωγές από ιδιώτες απαγορεύονταν. Όσους παρανομούσαν οι πολίτες της Αθήνας είχαν την υποχρέωση να τους καταδίδουν, να τους αποκαλύπτουν για το καλό της πόλης και γι’ αυτό ονομάστηκαν «συκοφάντες» – λέξη που πολύ αργότερα έλαβε τη αντίθετη έννοια της ανέντιμης κατάδοσης, της συκοφαντίας.

Παστελαριές, ένα δημοφιλές γλυκό της Σύρου

Από τότε τα φρέσκα σύκα, λόγω της εξαίσιας γεύσης αλλά και της ευπαθούς τους συμπεριφοράς, θεωρούνταν είδος πολυτελείας για τον αρχαίο και τον βυζαντινό κόσμο, ενώ τα ξερά, οι «ισχάδες», ήταν ο αγαπημένος καρπός των λαϊκών τάξεων. Από το Βυζάντιο, μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα –όταν εμφανίστηκαν τα τυποποιημένα σνακ–, το αποξηραμένο σύκο και το λουκούμι παρέμεναν τα αγαπημένα τραταρίσματα των ελληνικών νοικοκυριών στους απροσδόκητους επισκέπτες.

Η συκομαΐδα της Κέρκυρας είναι ένα πολύ ενδιαφέρον έδεσμα. Μια μάζα αποξηραμένων ψιλοκομμένων σύκων πλάθεται σαν πεπλατυσμένο μεγάλο μπιφτέκι, με πετιμέζι ή με μούστο, και αρτύζεται με αμύγδαλα ή καρύδια, ούζο, μαραθόσπορο, μαύρο πιπέρι και ξύσμα πορτοκαλιού. Περισσότερα.