Τα ψυγεία βγήκαν απ’ την πρίζα. Η φωτεινή ταμπέλα του αρχαιότερου κρεοπωλείου της Σύρου έσβησε. Τα ρολά κατέβηκαν και οι λευκές μπλούζες του χασάπη… ενθύμιον. Το κρεοπωλείο «Το Αθηναϊκόν» μετά από 69 χρόνια λειτουργίας έκλεισε λόγω συνταξιοδοτήσεως του ιδιοκτήτη του.
Κανονικά θα έπρεπε να γράψω «Μιλήσαμε με τον Νικήτα Δαλέζιο ιδιοκτήτη του κρεοπωλείου μπλα μπλα μπλα», στην πραγματικότητα κατάφερα μια πιο βαθιά και προσωπική κουβέντα καθώς ο Νικήτας είναι θείος μου. Δεν λέμε ψέματα στον αναγνώστη κατά το… «λέμε την αλήθεια στον πελάτη», μότο του Νικήτα όλα αυτά τα χρόνια.
Το Αθηναϊκόν πρωτολειτούργησε το 1948 στην οδό Σταματίου Πρωίου. Το 1956 μεταφέρθηκε στην κεντρική αγορά της Ερμούπολης, πολύ κοντά στο λιμάνι. Ιδιοκτήτης του τότε ήταν ο Ιωάννης Δαλέζιος (πατέρας του Νικήτα). «Τον πατέρα μου τον έλεγαν Γιάννη και είχε το παρατσούκλι “ο Σαλίμπας” –το κουβαλάω κι εγώ μέχρι σήμερα-. Ήταν όμορφος, μελαχρινός με έντονα μαύρα μάτια και πολύ πυκνά βλέφαρα –τα έχει πάρει η κόρη μου η Βικτωρία-. Ο Σαλίμπας ήταν μάγκας, ωραίος, δουλευταράς, με πολύ κοφτερό μυαλό. Τον πέτυχε η κατοχή και δεν πρόλαβε να τελειώσει το σχολείο παρά μόνον την πρώτη Δημοτικού… όταν όμως πετούσε το κρέας στη ζυγαριά, έλεγε αμέσως πόσο στοιχίζει δίχως χαρτί και μολύβι. Στρατιώτης δεν πήγε γιατί υπήρξε προστάτης της 11μελούς οικογένειάς του. Από 6 χρόνων πήγε παραγιουδάκι σε κρεοπωλείο. Αγαπούσε πολύ την οικογένειά του. Όταν επέστρεφε από τη δουλειά, πήγαινε πρώτα στο σπίτι της μάνας του και μετά ερχόταν σπίτι μας. Ήταν ελεήμονας, είχε βοηθήσει πολλές οικογένειες, αλλά του άρεσε και ο τζόγος. Πέθανε ξαφνικά στα 49 του χρόνια από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Εγώ τότε ήμουν 19 χρονών και ήμουν φαντάρος. Έχασα τη Γη κάτω απ’ τα πόδια μου. Μέχρι να επιστρέψω από τον στρατό και για να μην κλείσει το μαγαζί, στάθηκε εκεί ο αδελφός του πατέρα μου ο Χρήστος. Βλέπεις, δεν έχω αδέλφια, ούτε να μοιραστώ τον πόνο μου, ούτε και να με στηρίξουν…»
Η συζήτηση πάει στα πρώτα χρόνια του κρεοπωλείου. Τότε που οι άνθρωποι έτρωγαν κρέας μόνον τις Κυριακές. «Εκείνα τα χρόνια υπήρχε ο ντελάλης που γύριζε στις γειτονιές και φώναζε πχ “Αύριο ο Σαλίμπας θα σφάξει 2 μοσχάρια και 3 γουρουνόπουλα”. Ήταν μ’ ένα τρόπο η διαφήμιση της εποχής. Όταν δε το 1960
ήρθε η ΔΕΗ στη Σύρο… εκεί να δεις! Μέχρι τότε λειτουργούσε στο νησί η ηλεκτρική του Βαλμά που ήταν πολύ χαμηλής ισχύος και δεν σήκωνε ψυγεία. Έτρεξε ο πατέρας μου, λοιπόν, και εγκατέστησε το πρώτο επαγγελματικό ηλεκτρικό ψυγείο στο νησί. Τότε να δεις κόσμος… έτρεχαν όλοι να δουν το ψυγείο με τα κρέατα μέσα. Μέχρι τότε βλέπεις γνώριζαν μόνο τον πάγο! Εκείνα τα χρόνια ήταν αλλιώς. Υπήρχε στον μαρμάρινο πάγκο μόνο το μοσχάρι και το χοιρινό με κόκκαλο. Δεν υπήρχαν βιτρίνες. Σήμερα η βιτρίνα γεμίζει από επεξεργασμένα κρέατα που οι άνθρωποι τρώνε καθημερινά. Οι διατροφικές συνήθειες είναι άλλες πια. Τότε, τον μεγαλύτερο τζίρο τον κάναμε το Σάββατο γιατί ο κόσμος έτρωγε κρέας την Κυριακή. Στην αγορά υπήρχαν μόνο μανάβικα, χασάπικα, ψαράδικα, μπακάλικα, το τηγανιτσίδικο του Σπίνου και το καφενείο του Τζίκα. Τα μανάβικα εκείνα τα χρόνια είχαν μόνο τα κηπευτικά και τα φρούτα της εποχής. Σήμερα βρίσκεις τα πάντα όλες τις εποχές.»
Τον ρωτώ για τη δική του ζωή στο κρεοπωλείο. Για τη σχέση του με τους πελάτες. Και κάπου εκεί καταλήγουμε να μου λέει τι θα του λείψει πιο πολύ. «Υπήρχαν πελάτες που με στήριξαν για πάνω από 40 χρόνια από την εποχή του πατέρα μου. Με αποκαλούσαν καμιά φορά δύσκολο και… μούργο, αλλά “έχει καλό κρέας”, έλεγαν και έτσι με προτιμούσαν. Με τον πελάτη δεν είχα ποτέ πολλά πολλά. Τον έπειθα με τη σοβαρότητά μου. Δεν ήμουν αυτό που λέμε οι άνθρωποι της αγοράς “φρουφρου και αρώματα”. Σεβόμουν τους πελάτες μου και με σέβονταν κι αυτοί. Τις τελευταίες μέρες οι πιο πιστοί από αυτούς με ρωτούσαν “Κι εμείς τώρα τι θα γίνουμε; Από πού θα τρώμε καλό κρέας και λουκάνικο;” και στενοχωριόμουν πάρα πολύ. Θα μου λείψουν οι καλές εποχές που γνώρισε η αγορά της Σύρου. Τότε που γέμιζε κόσμο. Πραγματικά, καρφίτσα να έριχνες δεν έπεφτε κάτω. Λαός ολόκληρος που γέμιζε τις τσάντες του τρόφιμα. Μια αγορά γεμάτη ζωή… Προκόψαμε από αυτό το μαγαζί. Έστω κι αν μετά ήρθε ο Τσίπρας και οι προηγούμενοι για να τα σαρώσουν όλα. Εμείς δημιουργήσαμε, προσφέραμε μεροκάματα και δώσαμε δουλειές και σε άλλους που φάγανε ένα κομμάτι ψωμί μέσα από τις οικοδομές που ανεγείραμε»
Κάπως έτσι κλείνει το αρχαιότερο χασάπικο της Σύρου. Τη συνταγή για τα ξακουστά του λουκάνικα με τον μάραθο και τη λούζα, ωστόσο δεν κατάφερα να την εκμαιεύσω. «Την πήρα απ’ τον πατέρα μου και δεν θα την πω σε κανέναν», λέει ο Νικήτας Δαλέζιος και δεν μπορώ παρά να χαμογελάσω στην απόφασή του.
«Θυμάμαι τον εαυτό μου πιτσιρικά να πίνω καφέ φίλτρου, όταν τον πρωτογνώρισα στην Ελλάδα τη δεκαετία του ʼ60. Αγαπούσα και τον ελληνικό, αλλά όσο να πεις, το ξενόφερτο και το νέο είχε τη χάρη του»
Η μυρωδιά των φρεσκοαλεσμένων κόκκων, η πλούσια γεύση τους και η μοναδική τους δυνατότητα να εμπλουτίζουν γλυκά και επιδόρπια, καθιστούν τον καφέ αναπόσπαστο κομμάτι της γαστρονομίας και ιδιαίτερα της ζαχαροπλαστικής
Aναρωτηθήκατε ποτέ απο πού προήλθε ο καφές, απο που ξεκίνησε αυτό το μικρό φρούτο καφεόδεντρου; Ετοιμαστείτε για ένα ταξίδι στον χρόνο και τις ηπείρους.
11°
