Νεμέα, η Τοσκάνη της Ελλάδας

Η Νεμέα, η ιστορική πόλη της Αρχαιότητας, που ευλόγως χαρακτηρίζεται «ελληνική Τοσκάνη», βρίσκεται ανάμεσα σε βουνά που την περιτριγυρίζουν και σχεδόν την κρύβουν. Εδώ απλώνεται ο μεγαλύτερος συγκεντρωτικός ελληνικός αμπελώνας έκτασης 25.000 στρεμμάτων και καλλιεργείται η πιο σημαντική και πιο προσφιλής τοπική ερυθρή ποικιλία, το Αγιωργίτικο. Η εικόνα του τοπίου δίνει την εντύπωση ενός περίπλοκου μωσαϊκού, αρχιτεκτονικά αρκετά άναρχου, και όχι μονότονου και αρχιτεκτονικά ομοιόμορφου όπως συμβαίνει σε αμπελώνες της βορείου Ευρώπης.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του αμπελώνα της Νεμέας είναι ότι ως προς τον προσανατολισμό των γραμμών επικρατεί μια αναρχία, με βασικότερα αιτία τον πολυτεμαχισμένο κλήρο και τη μορφολογία των εδαφών.

Το ταξίδι στη Νεμέα είναι ένα ταξίδι στο μύθο, με τον Ηρακλή να φέρνει σε πέρας τον πρώτο άθλο του νικώντας το λιοντάρι της Νεμέας και τη νύμφη να του προσφέρει ένα ποτήρι κρασί με το «μαύρο της Νεμέας». Η Νεμέα προφανώς δεν έχει ανάγκη να δημιουργήσει νέους μύθους γύρω από το κρασί της, γιατί είναι όλη ένας μύθος που οι ρίζες του υπάρχουν βαθιά στα εδάφη της περιοχής.

Η Νεμέα (η Φλιασία χώρα κατά την κλασική αρχαιότητα) τον 5ο αιώνα π.Χ. ήταν πλούσια χάριν του κρασιού, δώρο του Διονύσου. Ο Φλιάσιος οίνος μοιράζονταν στους αγώνες της Νεμέας, τα Νέμεα, που γίνονταν κάθε 2 χρόνια, δεύτερο και τέταρτο εκάστης Ολυμπιάδος. Στον Αντιφάνη ο Φλιάσιος οίνος αναφέρεται σε μια κωμωδία, ενώ βρέθηκαν και γύρω από το ναό της Νεμέας τάφροι που μόνον αμπέλια μπορούσαν να καλλιεργηθούν.

Τουλάχιστον από τον 16° αιώνα στη Νεμέα καλλιεργείται το Αγιωργίτικο σχεδόν σε αποκλειστική βάση, όπως προκύπτει από τα οθωμανικά αρχεία. Οπότε η υπόθεση ότι από αρχαιοτάτων χρόνων καλλιεργείται στην περιοχή της Νεμέας, η ποικιλία Αγιωργίτικο, μπορεί να αποτελεί ένα πολύ ορθολογικό συμπέρασμα.

Το 1834 όταν δημιουργήθηκαν οι πρώτες μονάδες τοπικής αυτοδιοίκησης, ο δήμος της Φλιούντος και ο δήμος της Νεμέας με έδρα τον Άγιο Γεώργιο συγχωνεύτηκαν στον δήμο της Νεμέας.

Το 1869 πρωτοεμφανίστηκε στην περιοχή Κάτω Εξαμίλια από τους αδελφούς Τρίπου ένας οίνος που εξαγόταν στην Αμερική, στη Γερμανία και στην Αγγλία με το όνομα Ακροκόρινθος και με σύσταση ότι ήταν ελληνικός. Το 1938 λειτούργησε το οινοποιείο του Συνεταιρισμού και το 1965 πρωτοεμφιαλώθηκε κρασί του. Το 1971 αναγνωρίστηκε ο ΟΠΑΠ Νεμέα.

Τα τελευταία 30 χρόνια στη Νεμέα επικρατεί ένας οργασμός. Παλιά οινοποιεία ανακαινίζονται και νέα δημιουργούνται. Σε όλες τις μαγευτικές διαδρομές ανάμεσα στα αμπελοχώραφα υπάρχουν σημάνσεις στους δρόμους με τις επιγραφές των διασκορπισμένων παντού οινοποιείων. Από τις μεγάλες και εντυπωσιακές οινοποιητικές μονάδες, μέχρι τα μικρά οικογενειακά και παραδοσιακά οινοποιεία, 42 οινοποιεία βάζουν την υπογραφή τους.

Εντός της ζώνης ΠΟΠ Νεμέας υπάρχουν 16 χωριά: Αηδόνια, Αρχαία Νεμέα, Αρχαίες Κλεωνές, Ασπρόκαμπος, Γαλατάς, Γυμνό, Δάφνη, Καστράκι, Κεφαλάρι, Κούτσι, Λεόντιο, Μποζικάς, Μαλανδρένι, Πετρί, Τιτάνη και Ψάρι.

Το Αγιωργίτικο είναι μια «πολυδυναμική» ποικιλία που μπορεί να δώσει από κρασιά καθημερινά, ευκολόπιοτα, φρέσκα, φρουτώδη, μέχρι κρασιά γεμάτα, μακράς παλαίωσης. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ιδιομορφία της περιοχής, σε ό,τι αφορά τα υψόμετρα και την ποικιλόμορφη σύσταση του εδάφους. Γι’ αυτό, η αμπελουργική ζώνη είναι χωρισμένη σε τρεις διαφορετικές υψομετρικές περιοχές, που δίνουν ξεχωριστό τύπο Αγιωργίτικου οίνου Ονομασίας Προέλευσης.

Αρχίζοντας από ψηλά, στα 550-850μ., όπου η ωρίμανση είναι πιο αργή, τα σταφύλια έχουν υψηλή οξύτητα και λιγότερο αλκοόλ, χαρακτηριστικά που είναι ιδανικά για φρέσκα ερυθρά ή ροζέ κρασιά. Κατεβαίνοντας στο αμέσως επόμενο επίπεδο, στα 320-550μ., το σταφύλι έχει πιο αρμονικά χαρακτηριστικά. Η οξύτητα, η αλκοόλη και οι ταννίνες ισορροπούν μεταξύ τους, δίνοντας μερικά από τα πιο αξιόλογα και εμβληματικά κρασιά της Νεμέας.

Σε αυτές τις περιοχές θα πιούμε κρασιά με βαθύ χρώμα, σύνθετη μύτη ώριμων κόκκινων φρούτων, μπαχαρικών και ξηρών καρπών, με πλούσιο στόμα, πληθώρα ευγενικών ταννινών και μεγάλη επίγευση. Πρόκειται για τη ζώνη που βγάζει τα Αγιωργίτικα παλαίωσης. Στην τελευταία ομάδα, στα 200-320μ., τα σταφύλια ωριμάζουν πιο γρήγορα και έχουν υψηλότερη αλκοόλη, γεγονός που τα καθιστά κατάλληλα για την παραγωγή γλυκών αρωματικών κρασιών.

Σημαντικός είναι ο ρόλος στην ανάδειξη και την προβολή του κρασιού ΠΟΠ Νεμέα του Συνδέσμου Οινοποιών ΠΟΠ Νεμέας (ΣΟΝ), που ιδρύθηκε το 2011, με τη μορφή αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρίας από το σύνολο σχεδόν των οινοποιείων που δραστηριοποιούνται και είναι εγκαταστημένα στην αμπελουργική ζώνη Νεμέας. Ένα σημαντικό κομμάτι στους σκοπούς του Συνδέσμου είναι η ενίσχυση του Οινικού Τουρισμού στην περιοχή της Νεμέας μέσα από την ανάπτυξη σχετικών δράσεων και πρωτοβουλιών.

Μέχρι σήμερα, συνδιοργανώνει με τον Δήμο Νεμέας, τις Μεγάλες Μέρες Νεμέας, που γίνονται κάθε καλοκαίρι στην πόλη της Νεμέας και στα χωριά της ζώνης, καθώς επίσης και μια σειρά εκδηλώσεων – εκθέσεων σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας.

Πολλές σπουδαίες οινικές προσωπικότητες, καθώς και νέοι παραγωγοί με διάθεση και ιδέες συνθέτουν τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από το Αγιωργίτικο. Τα ονόματά τους: Aϊβαλής, Αθανασίου, Κτήμα Aναγέννηση, Γαία Οινοποιητική, Κτήμα Γκόφα, Δρυόπη Οινοποιητική Ζαφείρης, Ζαχαριάς, Κορωνιώτης, Κουτσοδήμος, Λαντίδης, Λαυκιώτης, Λαφαζάνης, Λιάκος, Μητραβέλας, Μπαϊρακτάρης, Μπαραφάκας, Μπίζιος, Νέμειον, Νικολάου, Παλυβός, Παπαντώνης, Παπαϊωάννου, Πέππας, Πυργάκης, Ρεπάνης, Ράπτης, Σεμέλη, Σκούρας, Σοφία της Φύσης, Σπυρόπουλος, Συν+, Χαρλαύτης.

Τα κρασιά της Νεμέας, τα επισκέψιμα οινοποιεία, τα πανέμορφα αμπελοτόπια, σε συνδυασμό με τα ιστορικά μνημεία της περιοχής και τους μικρούς διάσπαρτους οικισμούς, αποτελούν μια πολύ καλή αφορμή για μια κοντινή απόδραση, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν τις καταλληλότερες προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η περιοχή σ’ έναν συναρπαστικό οινοτουριστικό προορισμό.

*Για τη Γαία Οινοποιητική διαβάστε εδώ.

**Για την οινοποιία Αϊβαλή διαβάστε εδώ.