Στην καρδιά της Κεντρικής Αγοράς της Αθήνας βρίσκεται το μεγάλο εμπορικό κτίριο της Στοάς Αθανάτων, που δεν είναι απλώς μία στοά: καταλαμβάνει το μισό οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Σοφοκλέους-Αθηνάς- Αρμοδίου-Φιλοποίμενος. Στο κέντρο του ακριβώς (ξεκινά από Σοφοκλέους 19) βρίσκεται η στοά, το επιμέρους που έδωσε το όνομά της στο όλο κτίριο. Χτισμένο περί το 1870 από την οικογένεια Αγγελόπουλου-Αθάνατου (της Στάσης Αγγελοπούλου στην Πατησίων, όχι των Αγγελόπουλων των Ολυμπιακών Αγώνων) αποτελεί το συμπλήρωμα της Δημοτικής Αγοράς, με την οποία το 2004 ενώθηκε με στοά και τώρα μοιάζουν με ενιαίο κτίσμα.
Την τελευταία δεκαετία η στοά έγινε γνωστή από το ομώνυμο ρεμπετάδικο που φιλοξενεί, δίπλα στο οποίο παρατάσσονται πολλά εξαιρετικά ουζερί. Όμως δεν είναι όπως του Ψυρή, η περιοχή είναι πρωτίστως τόπος εμπορίου και δευτερευόντως διασκέδασης. Σήμερα τον εμπορικό τόνο δίνουν η Δημοτική Ψαραγορά και η Κρεαταγορά, παλιότερα όμως υπήρχαν δεκάδες εξειδικευμένα μαγαζιά τροφίμων: σε τυριά, αλλαντικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, βότανα, μπαχαρικά, καφέδες, γλυκά, ενώ στη γωνία της Στοάς με τη Σοφοκλέους υπήρχε το μεγάλο γενικό παντοπωλείο «Βύρων» που ακόμα το θυμούνται για τον πλούτο και την ποιότητα των προϊόντων του οι παλιοί Αθηναίοι. Η άλλη άκρη της Στοάς, γωνία με την Αρμοδίου, ήταν ανέκαθεν τόπος όπου πωλούνταν ελιές, παστά, τουρσιά. Ίσως και από την εποχή της ανέγερσης της Στοάς, το 1870. Ήταν πολύ μικρό κατάστημα, με ένα μέτρο μόλις πρόσβαση στο πεζοδρόμιο, αλλά αυτά τα ελάχιστα μαγαζιά συντηρούσαν κάποτε πολλές οικογένειες, ιδιοκτήτη και υπαλλήλων. Όλη η Αθήνα, για να ψωνίσει φθηνά και ποιοτικά, κατέβαινε στην Κεντρική Αγορά τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
Το οικογενειακό παντοπωλείο της Λουίζας & του Σταμάτη
Αυτό τον ελάχιστο τόπο παρέλαβε το 1957 ο Σάββας Ψυχογιός και συνέχισε να εμπορεύεται ελιές, αλίπαστα και τουρσιά. Στο χωριό του ιδρυτή, το Νιοχώρι Κυλλήνης του Νομού Ηλείας, η γιαγιά Ελένη και ο παππούς Μήτσος καλλιεργούσαν και επεξεργάζονταν πιπεριές, μελιτζανάκια, αγγουράκια για να τροφοδοτήσουν το μαγαζί στην Αθήνα. Το λάδι, τότε που επιτρεπόταν η χύμα πώλησή του, ερχόταν και αυτό από τους «κορωνέικους» ελαιώνες του χωριού, απλωμένους κάτω από το Κάστρο Χλεμούτσι. Οι φαγώσιμες ελιές και τα αλίπαστα επιλέγονταν με προσοχή από τα ελαιοπαραγωγικά κέντρα και τις βιοτεχνίες-βιομηχανίες παστών ψαριών όλης της χώρας. Ο βακαλάος και οι διπλοκαπνιστές ρέγγες ήσαν πάντα Ισλανδίας, όπως και ο ταραμάς και η «ταραμόγλωσσα», το αυγοτάραχο του βακαλάου, δηλαδή, που είναι η πρώτη ύλη για την παραγωγή του ταραμά. Κατά την περίοδο της Σαρακοστής το μαγαζί εμπλουτιζόταν με καλαμάρια, χαλβάδες, χταπόδια – αυτά τα μικρά λιαστά μαύρα χταπόδια που τα έχουν εξαφανίσει από την αγορά τα κατεψυγμένα.
Το 1979 έγινε συνέταιρος στο μαγαζί η αδελφή του Σάββα, η Γεωργία Ψυχογιού, η οποία το 2011 το παρέδωσε στη μικρανιψιά της Λουίζα Ψυχογιού και στον άντρα της Σταμάτη Φλαμπούρη. Στυλοβάτης του μαγαζιού είναι και ο ξάδελφός τους Γιώργος Παγκάκης που συνεχίζει, όταν χρειάζεται, να βοηθάει, ενώ ο Σάββας και η Γεωργία εξακολουθούν να δίνουν τις πολύτιμες συμβουλές τους και να μεταφέρουν την πείρα τους. Ο Λουκάς Μαχμούντ (που δουλεύει 10 χρόνια στο μαγαζί) έχει γίνει από τους καλύτερους εμπειρικούς connoisseurs σε ό,τι αφορά τις ελιές, τις ρέγγες, τους ταραμάδες, τις αντσούγιες, τους βακαλάους.
Από τα πολλά καταστήματα τροφίμων που υπήρχαν στο κτίριο της Στοάς Αθανάτων συνεχίζουν να λειτουργούν αυτά που βρίσκονται επί της Σοφοκλέους. Από όσα βρίσκονταν επί της Αρμοδίου, μόνο το μαγαζί του Σάββα και της Γεωργίας επέζησε και επεκτάθηκε. Τα υπόλοιπα έγιναν κρεοπωλεία ή ουζερί. Διότι το μαγαζί ήταν πασίγνωστο για την ποικιλία και την ποιότητα των προϊόντων του, τις λογικές τιμές και τη φιλική εξυπηρέτηση. Υπήρχαν (και υπάρχουν πάντα) δεκάδες ποικιλίες από εκλεκτές ελληνικές ελιές στα μεγαλύτερα μεγέθη, γνήσιος βακαλάος και ρέγγα Ισλανδίας, οι καλύτεροι ταραμάδες, φρέσκια λακέρδα από μεγάλα τορίκια του Αιγαίου, σκουμπριά, σαρδέλες και αντσούγιες σε άλμη, παστά ή καπνιστά, νοστιμότατος χαλβάς. Υπάρχουν ακόμη η σπάνια «ταραμόγλωσσα» (αυγοτάραχο του μπακαλιάρου) και οι διάσημες αντσούγιες Ισπανίας – σε τιμές Κεντρικής Αγοράς και όχι «γκουρμέ» καταστημάτων. Όλα αυτά χύμα ή συσκευασμένα.
Η Λουίζα και ο Σταμάτης αναμόρφωσαν και εμπλούτισαν το μαγαζί του Σάββα και της Γεωργίας και με πολλά άλλα προϊόντα παντοπωλείου, δίνοντας βάρος σε εκλεκτά τοπικά προϊόντα: από τη Σαντορίνη (φάβα και κάππαρη), το Πήλιο (ζυμαρικά, μαρμελάδες, γλυκά, μέλι), τη Θράκη (μαρμελάδες και γλυκά από τα Πομακοχώρια, ταχίνι και χαλβάδες από την Ξάνθη), τις Πρέσπες (όσπρια), την Κύμη (σύκα), την Κρήτη (παξιμάδια, τσικουδιά, ρακόμελο, σάλτσες). Διαθέτουν ακόμη και τα περίφημα κρασιά «Κτήμα Μερκούρη», σε τιμές ιδιαίτερα προσιτές, μάλλον τις καλύτερες της αγοράς. Υπόσχονται να τιμήσουν την 55χρονη παράδοση που ενώνει την οικογένεια με τους παλιούς πελάτες που έρχονται από όλη την Αθήνα για να βρουν την ποικιλία, την ποιότητα και την εξυπηρέτηση που γνωρίζουν καλά. Ελπίζουν πως και οι νέοι θα πειστούν ότι αυτή η «αθάνατη» σχέση δεκαετιών «αξίζει τον κόπο».
«Θυμάμαι τον εαυτό μου πιτσιρικά να πίνω καφέ φίλτρου, όταν τον πρωτογνώρισα στην Ελλάδα τη δεκαετία του ʼ60. Αγαπούσα και τον ελληνικό, αλλά όσο να πεις, το ξενόφερτο και το νέο είχε τη χάρη του»
Η μυρωδιά των φρεσκοαλεσμένων κόκκων, η πλούσια γεύση τους και η μοναδική τους δυνατότητα να εμπλουτίζουν γλυκά και επιδόρπια, καθιστούν τον καφέ αναπόσπαστο κομμάτι της γαστρονομίας και ιδιαίτερα της ζαχαροπλαστικής
Aναρωτηθήκατε ποτέ απο πού προήλθε ο καφές, απο που ξεκίνησε αυτό το μικρό φρούτο καφεόδεντρου; Ετοιμαστείτε για ένα ταξίδι στον χρόνο και τις ηπείρους.
5°
