Ίντα μου λες, μωρέ;

Παλιά ήταν λίγα στέκια στις γειτονιές που παραδοσιακά κατοικούνταν από Κρητικούς. Χαμηλά στην Αχαρνών και πιο πέρα στο Χαϊδάρι, το Ίλιον και τον Καρέα πάντα υπήρχαν κάποιες «Μαδάρες» που εξυπηρετούσαν γλέντια γάμων και κοπές πίτας. Ύστερα έρχεται η διεθνής αναγνώριση της κρητικής διατροφής και της κουζίνας της, ενώ κάποιοι γνωστοί  Έλληνες σεφ αρχίζουν να τη διαδίδουν ή και να την «πειράζουν» στα εστιατόριά τους – από τους πρώτους ο Ζαν ντε Γκριγιό (ένας βέρος Κρητίκαρος Γκριγιωνάκης) σε μεντιτερανέ βερσιόν, και στη συνέχεια ο Γιάννης Μπαξεβάνης με πιο τολμηρές συνταγές. Τέλη του ’90, αρχές του 2000, η Πασιφάη και το Καπνισμένο Τσικάλι, εξακολουθούν να είναι από τα πιο παλιά αλλά τώρα ζουν δεύτερη καριέρα, μαζί με μια φουρνιά καινούργιων και μοδάτων. Στο Μοναστήρι δίπλα στο Χίλτον γίνεται κάθε βράδυ το σώσε, όργανα και γαμοπίλαφα, πεντοζάλια και φλερτ τούς κρατάνε όλους μέχρι το πρωί. Στο Μαρούσι (γειτονιά που «κρατάει» Κρητικούς) ανοίγει με μίνιμαλ ντεκόρ και εξαιρετικό γαμοπίλαφο η Κρήσσα Γη. Το Αλάτσι του Σταύρου Θεοδωράκη μαζεύει όλες τις πτέρυγες της Βουλής και πολλούς δημοσιογράφους πάνω από κρητικές γεύσεις που μαγειρεύει ένας νεαρός (τότε) και δοκιμασμένος στα Χανιά σεφ, ο Δημήτρης Σκαρμούτσος.

 Κάθε γειτονιά έχει ένα…

…και δύο, και τρία και τέσσερα. Ο Αθηναίος, όπου και να βρίσκεται, πάντα έχει δίπλα του μια καλή λίστα από κρητικά εστιατόρια. Από το νεολαιίστικο Ρακάκι της Καισαριανής στο, με «τεατράλε» ατμόσφαιρα, Τζουγκρί του Κρητικού ηθοποιού Γιώργου Παρτσαλάκη. Στο Μπουρνάζι, είναι ο Κούνδουρος, στην πλατεία Προσκόπων στο Παγκράτι υπάρχει χρόνια ο Κατσούρμπος, στην Αγ. Παρασκευή είναι τα Ρωμανάκια. Το Ραέτι στους Αμπελοκήπους έχει live που μπορεί να πετύχεις και τον Ψαραντώνη, το Μεϊντάνι στο Παγκράτι μπροστά στο Άλσος είναι μικρό και απλό, στον Βύρωνα είναι ο Βούργιας, στη Γλυφάδα και στον Χολαργό σουξέ κάνουν τα δύο Μπιφτεκάαατσια. Κι ακόμη, υπάρχουν τα Μπεγίρια στο Μοσχάτο, το Ποτηράκι στη Λ. Αμαρουσίου στη Λυκόβρυση, η Κρήτη και τα Πιρούνια στα στενά της Μιχαλακοπούλου. Αλλά είναι κι αυτά που ενώ δεν δηλώνουν κρητικά έχουν γεύσεις δυνατές από το νησί: η Λιαστή Ντομάτα στον Χολαργό, ο Νικηφόρος δίπλα από τον «Δαναό» στους Αμπελοκήπους με ντολμαδάκια, ξιδάτα λουκάνικα και πιλάφι μούρλια, ο Πράσινος Λόφος με σεφ τη Μυρσίνη Λαμπράκη που πολύ συχνά μαγειρεύει γαμοπίλαφα και άλλα του νησιού, ο γνωστός Σκούφιας κάτω στου Ρουφ με γερή δόση κρητικών γεύσεων μέσα στον κατάλογο-σχολικό τετραδιάκι.

Τελευταίας εσοδείας

Τα πιο πρόσφατα που άνοιξαν είναι ο Άμπακας στο Γκάζι (Ικαριέων & Ορφέως 34, 211 7108.884), ένα πολύ γλεντζέδικο στέκι με αυθεντικά πιάτα και γλέντια τα Παρασκευοσάββατα με live μουσικές και χορούς που κρατούν μέχρι το ξημέρωμα, η Σπιναλόγκα στον Πειραιά (Δραγατσανίου 36, 2104110.020) σε χώρο που μοιάζει με σπηλιά, με εξαιρετικές γεύσεις από τον κρητικής καταγωγής σεφ Μάκη Τσαγανέα και τις Τρίτες live γλέντια με τους Μανώλη Κονταράτο και Γιώργο Βερυδάκη (ιδιοκτήτες αλλά και δεξιοτέχνες στα όργανα), ο Κατεχάρης στο Χαλάνδρι (Κ. Βάρναλη 5, 210 6810.040) με ωραίο, μοντέρνα κρητικό ντεκόρ και εξίσου «μοντέρνες» κρητικές γεύσεις, το Τόπος Γεύσης Κρήτη στη Ν. Ερυθραία (Ευαγγελιστρίας 13, 210 6250.345), το Kouzoulo στο χώρο του πρώην Sirkeci στην Κηφισιά με ξυλόφουρνο, εξαιρετικό οφτό αρνί και πάρτι με λυράρηδες κάθε Κυριακή μεσημέρι. Τέλος, και ο Γιάννης Μπαξεβάνης, ο πολύ καλός σεφ και από τους πρώτους που ανέδειξαν την κρητική κουζίνα, το «γύρισε» από φέτος στο 2Μαζί και η κουζίνα του πια έχει εντελώς κρητική γεύση.

Μικρό λεξικό κρητικών γεύσεων

Μαρουβάς: Σκούρο, «κονιακίζον» δυνατό  κρασί με όλη τη γεύση της Κρήτης.

Ξύγαλο: Μαλακό, βελούδινο τυρί της Σητείας.

Ντάκος ή κουκουβάγια: Η πιο  κρητική γεύση (παξιμάδι, λάδι, ντομάτα, τυρί) λέγεται ντάκος στα Χανιά (αλλά και παγκοσμίως), κουκουβάγια στον Άγιο Νικόλαο (αλλά και στα μεζεδάδικα του Ψυρρή).

Τσιγαριαστό (αρνί ή κουνέλι ή χοιρινό): Στην κατσαρόλα με κρεμμύδια, αλάτι, πιπέρι.

Μπουρέκι: Πίτα με κολοκυθάκια, πατάτες, μυζήθρα και δυόσμο, με φύλλο χειροποίητο.

Οφτό ή αντικριστό: Το κρητικό bbq, όπου το κρέας ψήνεται σε όρθιες και αντικριστές σούβλες πάνω από τη φωτιά.

Πατάτες τσικαλάτες: Τηγανητές σε μπόλικο λάδι, κομμένες κυδωνάτες.

Γαμοπίλαφο: Βραστό κρέας (ζυγούρι, κοτόπουλο, μοσχάρι) που στο ζουμί του γίνεται πιλάφι και προσθέτουν στακοβούτυρο, το φαγητό των γάμων.

Τούρτα: Πίτα που φτιάχνουν στα Χανιά με τα περισσεύματα από το αρνί, τυρί και μυρωδικά.

Ξεροτήγανο: Το γλυκό των γάμων, οι κρητικές δίπλες.

Σφακιανόπιτα: Πίτα με μυζήθρα στο τηγάνι και από πάνω μέλι.

Χοχλιοί μπουρμπουριστοί: Σαλιγκάρια στο τηγάνι, σβησμένα με κρασί και δενδρολίβανο.

Μάθε τι σημαίνει το όνομα του μαγαζιού όπου τρως:

Κατεχάρης = Αυτός που τα κατέχει όλα, ο γνώστης

Τζουγκρί = Ο άγριος, απότομος βράχος

Ραέτι = Συμπόσιο, φιλοξενία

Πασιφάη = Η γυναίκα του Μίνωα

Kouzoulo = Κουζουλός είναι ο τρελός

Κατσούρμπος = Ήρωας του Χορτάτζη

BEST OF

ΑΛΑΤΣΙ: Γαμοπίλαφο με ξεψαχνισμένο κόκορα και αρνί και τέλειο πιλάφι, και σταμναγκάθι βραστό με χοντρό αλάτι από αλυκές της Γραμβούσας.

ΑΜΠΑΚΑΣ: Μακαρούνια με απάκι, ανθότυρο και ντομάτα, χοχλιοί μπουμπουριστοί σε πιατέλα-γίγας.

ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑ: Γαμοπίλαφο με ζυγούρι, έξτρα αρωματικό και πληθωρικό, εξαιρετικό ξύγαλο, καλτσουνάκια.

ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ: Βαρύ, δυνατό, με πρωτόγονη γεύση γαμοπίλαφο, ντολμαδάκια, τσιγαριαστό κρέας, κουνέλι με ξίδι.

ΤΖΟΥΓΚΡΙ: Αρνάκι τσιγαριαστό, μακαρόνια σιουφιχτά, τρομερές σφακιανόπιτες.

ΡΑΚΑΚΙ: Ρεβίθια της Καπλανοστυλιανής με φέτα και κρεμμύδι στο φούρνο, ποικιλία του Κουζουλού με τυριά της Κρήτης.  

ΡΩΜΑΝΑΚΙΑ: Οι ιδιοκτήτες είναι δίδυμα αδέρφια και τρομεροί σεφ, σουξέ τους οι τσικαλάτες πατάτες, το αρνάκι οφτό με πατάτες φούρνου, φυσικά και το γαμοπίλαφο.

ΟΦΟΥ, ΤΣΗ ΛΥΡΑΣ ΟΙ ΔΟΞΑΡΙΕΣ

Το Κονάκι (Πειραιώς & Ηρακλείου) κάθε εβδομάδα έχει live με τα πιο γνωστά ονόματα Κρητών λυράρηδων.

Ο Ομαλός (Θηβών 283, Αιγάλεω) είναι από τα πιο γνωστά κρητικά, με αίθουσα που χωράει γάμους και …πλήθη, και με ιδιοκτήτη τον πασίγνωστο Αντώνη Μπαντουράκη που θεωρείται ο πρύτανης του… γαμοπίλαφου.

Στις Μαδάρες, την κρητική ταβέρνα-μουσείο στο Ίλιον (Λευκίμμης 24), παραδοσιακά γίνονται μεγάλα γλέντια, υπάρχει μεγάλη πίστα και συχνά το ξημερώνουν.

Ντάκος με χόρτα τσιγαριαστά, αυγό μελάτο και λάδι τρούφας! Το πιο απογειωμένο πείραγμα της κρητικής κουζίνας. Το εμπνεύστηκε ο Χριστόφορος Πέσκιας για τα Ντάκος. Τώρα που πια δεν υπάρχουν, ζήτα το στο Πbox.

87,5. Ο Κρήτη FM, όλη τη μέρα με παραδοσιακή και σημερινή κρητική μουσική και πολλά νέα του νησιού.

Ρακόμελο. Ας τελειώνουμε μ’ αυτό το ζήτημα. Καμία σχέση με Κρήτη. Τα ρακόμελα ανθίσανε στην Αμοργό, την Ανάφη και τις υπόλοιπες Κυκλάδες.

ΚΡΗΤΙΚΑ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΑ

ΑΘΗΤΑΚΗΣ: Ρακή από τα Κεραμιά, γραβιέρα και γλυκιά και πικάντικη από τον Θέρισο, απάκι και μυζήθρα χανιώτικη, κρητικά παξιμάδια και ζυμαρικά (Κατεχάκη 70, 210 6777.834).

ΜΗΤΑΤΟ: Μπορείς να ψωνίσεις επιτόπου λάδι, ελιές, γλυκά, μέλια, αφεψήματα ή να τα παραγγείλεις ηλεκτρονικά και να στα φέρουν στο σπίτι (Γούναρη 21, Γλυφάδα, 210 9615.326, www.mitato.gr).

ΕΓΓΑΛΟ: Φρέσκα σπιτικά ζυμαρικά, παξιμάδια, τυριά, μέλι, χυμοί και αναψυκτικά της Creta Fresh (Τρίτωνος 47, Π. Φάληρο, 210 9847.051)

ΤΟ ΛΙΒΥΚΟΝ: Καλτσουνάκια, λουκάνικα γεμιστά με σταμναγκάθι ή γραβιέρα, απάκι, παλαιωμένη ρακή, βότανα και ό,τι άλλο τση Κρήτης τραβήξει η όρεξή σου, αφού πρώτα ο Γιώργης σε κεράσει ένα ρακάτσι... (Τοσίτσα 18-20, Εξάρχεια, 210 3815.236)