Αυτοκινηση

Όταν η αυτοκίνηση κάνει τέχνη

«Τα πάντα με εμπνέουν. Μερικές φορές πιστεύω πως βλέπω πράγματα που οι άλλοι δεν βλέπουν»

Άννα Ματζοχωρίτη
ΤΕΥΧΟΣ 892
4’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Ο «διαμορφωτής» του Ελληνικού Norman Foster, επιμελήθηκε μια εκπληκτική έκθεση σχεδιασμού αυτοκινήτου στο εμβληματικό μουσείο Guggenheim στο Bilbao

«Τα πάντα με εμπνέουν. Μερικές φορές πιστεύω πως βλέπω πράγματα που οι άλλοι δεν βλέπουν», έχει δηλώσει σε ανύποπτο χρόνο ο διάσημος αρχιτέκτονας Νόρμαν Φόστερ. Και κάπως έτσι διείδε την ανάγκη να δώσουμε στα αυτοκίνητα τη θέση που τους αξίζει στην εικαστική μεριά της ιστορίας. Και πριν από ένα χρόνο, το 2022, επιμελήθηκε την έκθεση «Motion: Autos, Art, Architecture» στο Guggenheim Bilbao», που σκοπό είχε να εξερευνήσει τη συναρπαστική διασταύρωση του βιομηχανικού σχεδιασμού, της τέχνης και της αρχιτεκτονικής.

© Guggenheim Museum Bilbao / Norman Foster

Το πάθος του για την αυτοκίνηση

«Ως παιδί», λέει ο Foster, «ζούσα σε έναν κόσμο φαντασίας που κατοικούσαν εκπληκτικά αυτοκίνητα και οι θρυλικοί οδηγοί τους: ο Bernd Rosemeyer στο Auto Union με πίσω κινητήρα και ο Rudolf Caracciola στη Mercedes-Benz, αγωνιζόμενοι στο Nurburgring, την Τρίπολη και το Μονακό.»

Αγωνιστικά ή όχι, τα αυτοκίνητα για τον Foster εμπεριείχαν υψηλή αρχιτεκτονική. Αυτός είναι ο λόγος που αποφάσισε «να δώσει ζωή» στο έκπτωτο project του Richard Buckminster Fuller με την ονομασία Dymaxion. Ένα «εποχούμενο Zeppelin» που μπήκε στα σκαριά για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930 και πήρε δεύτερη ευκαιρία πενήντα χρόνια αργότερα χάρη στην ξεχωριστή ματιά του διάσημου αρχιτέκτονα.

© Guggenheim Museum Bilbao / Norman Foster

Το Dymaxion του Foster είναι εντυπωσιακό και ευρύχωρο. Με ένα σμαραγδένιο πράσινο σώμα με λευκή οροφή, μοιάζει εν μέρει φώκια, εν μέρει αεροσκάφος χωρίς φτερά, εν μέρει σκαθάρι – σαν κάτι από την ταινία επιστημονικής φαντασίας της δεκαετίας του 1930, και πλέον γυρνάει για επίδειξη από μουσείο σε μουσείο και από γκαλερί σε γκαλερί!

Η έκθεση

Τα αυτοκίνητα εκτιμώνται από καιρό για τον όμορφο σχεδιασμό τους, και γίνονται συλλεκτικά αντικείμενα κυρίως από μια μικρή αλλά παθιασμένη κοινότητα ανθρώπων που τα λατρεύουν, αλλά σπάνια εκτίθενται σε μουσείο τέχνης παγκόσμιας κλάσης. Αυτός ήταν ο λόγος που η βαρύτητα του ονόματος του Norman Foster «άνοιξε τις πόρτες» ενός από τα πιο διάσημα μουσεία του κόσμου και έτσι κάτω από την ανεβασμένη οροφή από τιτάνιο του Guggenheim Bilbao στην Ισπανία, σχεδιασμένη από τον Frank Gehry, μια επιλογή εντυπωσιακών αυτοκινήτων από όλο τον κόσμο παρουσιάστηκε σε όλο τους το αστραφτερό μεγαλείο.

Guggenheim Museum Bilbao / Norman Foster

Σε επιμέλεια λοιπόν του Βρετανού αρχιτέκτονα Norman Foster, το «Motion: Autos, Art, Architecture» περιλάμβανε 38 αυτοκίνητα από τον 20ό και τον 21ο αιώνα, καθώς και αντικείμενα αρχιτεκτονικής και έργα τέχνης που συνδέονται με την ταχύτητα και την κίνηση. Αυτή η μεγάλης εμβέλειας υπερπαραγωγή ήταν μια συναρπαστική και φιλόδοξη προσπάθεια να εντοπιστεί η σύνδεση μεταξύ της ιστορίας των αυτοκινήτων και της εξέλιξης της σύγχρονης τέχνης.

Με δική του πρωτοβουλία

Ο Foster, ένας από τους πιο γνωστούς αρχιτέκτονες της Βρετανίας και ιδρυτής του στούντιο Foster + Partners, προσέγγισε ο ίδιος το Guggenheim με το concept της έκθεσης σε μια προσπάθεια να μοιραστεί με τον κόσμο το πάθος του για τα αυτοκίνητα, τις ατμομηχανές και τα αεροσκάφη.

Συνεργαζόμενος στενά με ηγέτες του κλάδου, ερευνητές και συμβούλους, ο Foster έλαβε απόλυτη άδεια όσον αφορά τα εκθέματα που προβλήθηκαν για να είναι το  αποτέλεσμα άκρως προσωπικό. Εννέα από τα αυτοκίνητα της έκθεσης ήταν από τη συλλογή του ίδιου του Foster, συμπεριλαμβανομένης της Chrysler Airflow από το 1934, της Jaguar E-Type από το 1961 και του 2010 Dymaxion Car 4.

Ο Foster, μαζί με τους συν-επιμελητές, Manuel Cirauqui και Lekha Hileman Waitoller, χώρισαν τα αυτοκίνητα, που εκτείνονται σε δύο αιώνες, σε επτά θεματικές αίθουσες: Beginnings, Sculptures, Popularising, Sporting, Visionaries, Americana και Future. Σε κοινή θέα βέβαια υπήρχαν πολλές εκατοντάδες έργα τέχνης, από γλυπτά έως φωτογραφίες, εικονίδια της Pop Art έως εσωτερική διακόσμηση.

Ένα άλλο highlight της έκθεσης ήταν η αίθουσα Γλυπτών. Ομαδοποιημένα γύρω από ένα έργο του Henry Moore και ένα αναρτημένο κινητό Calder είναι τέσσερα από τα πιο απίστευτα σχέδια αυτοκινήτων που κατασκευάστηκαν ποτέ: η Bugatti Type 57SC Atlantic του 1936, μια Bentley R-Type Continental από το 1953, η Delahaye Type 165 Cabriolet- του 1938 και η Pegaso 102 του 1952. Ο εντυπωσιακός οπτικός σχεδιασμός τους αρκεί για να εντυπωσιάσει ακόμα και κάποιον με ελάχιστες γνώσεις αυτοκινήτων.

«Αυτά είναι εξαιρετικά όμορφα αντικείμενα και συνυπάρχουν σε ίσο επίπεδο με σπουδαία έργα τέχνης και αρχιτεκτονικής», είπε ο Foster στους δημοσιογράφους που βρέθηκαν στο Guggenheim για τα εγκαίνια της έκθεσης. «Υπάρχει μια πολιτιστική συνέργεια και αυτό είναι ενάντια στη νοοτροπία του να διαχωρίζουμε  κάτι ως ωραία τέχνη και αυτά τα αντικείμενα ως απλώς ένα είδος αυτοκινήτου».

Guggenheim Museum Bilbao / Norman Foster