Μάθε να βλέπεις Formula 1

Kάποτε ανοίγαμε την τηλεόραση, παραδοσιακά κυριακάτικο μεσημεροαπόγευμα μετά το φαγητό, και αράζαμε στον καναπέ να απολαύσουμε ένα Grand Prix της Formula 1. Τώρα, με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών –κυρίως–, διαδικασιών και αγωνιστικών κανονισμών, έχουμε χάσει τον μπούσουλα…

Για να κατανοήσουμε τη διαφορά μεταξύ DRS και ERS, υπερστροφής και υποστροφής και ένα σωρό άλλων όρων, έχουμε συγκεντρώσει ένα εύχρηστο γλωσσάρι από A-Ω με μερικούς από τους πιο συχνά χρησιμοποιούμενους όρους που θα ακούσετε όταν ανοίγετε την τηλεόραση για να απολαύσετε ένα Grand Prix.

Αεροδυναμική
Η μελέτη της ροής του αέρα και της αλληλεπίδρασης μεταξύ του αέρα και των στερεών σωμάτων, όπως ένα αυτοκίνητο F1, που κινείται μέσα από αυτό.

Airbox
Εκτός από το ότι χρησιμεύει ως κρίσιμο μέρος προστασίας του cockpit του μονοθεσίου, ένα airbox βρίσκεται πάνω από το πιλοτήριο και χρησιμεύει ως εισαγωγή αέρα για την ψύξη του κινητήρα.

Apex
Το μέσο μιας στροφής σε μια πίστα που οι οδηγοί «στοχεύουν» για να εξασφαλίσουν τον ταχύτερο δυνατό χρόνο γύρου.

Υδρολίσθηση (Aquaplaning)
Η απώλεια του συστήματος διεύθυνσης και πρόσφυσης ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς των ελαστικών που περνούν πάνω από τη βρεγμένη επιφάνεια μιας πίστας αγώνων.

Box
Συχνά ακούγεται μέσω του ραδιοφώνου της ομάδας, το box ή το «boxbox» και αναφέρεται στο pitbox μιας ομάδας. Οι οδηγοί και οι μηχανικοί τους θα επιλέξουν «box» αντί για «pit», καθώς είναι μια πιο φωνητικά χαρακτηριστική λέξη και πιο εύκολη στην ακρόαση. Για να το κατανοήσουμε αρκεί να αναφέρουμε ότι οι οδηγοί είναι δεμένοι στο πιλοτήριο με έναν απίστευτα ισχυρό όσο και θορυβώδη κινητήρα ακριβώς πίσω από το κεφάλι σας.

Chicane
Μια ακολουθία σφιχτών, εναλλασσόμενων στροφών στην πίστα που «περνιούνται» συχνά με χαμηλή ταχύτητα. Σικέιν έχουν οι περισσότερες παλιότερες πίστες στη δεκαετία του 1990, λογική που είχε επιλεγεί τότε για να βοηθήσουν στην επιβράδυνση των αυτοκινήτων πριν από μια στροφή που προηγουμένως ήταν υψηλής ταχύτητας.

Cockpit
Το τμήμα ενός μονοθεσίου F1 όπου βρίσκεται ο οδηγός. Αλλιώς «μπανιέρα» ή πιλοτήριο.

Costcap (Ανώτατο όριο κόστους)
Ένα οικονομικό όριο για το τι μπορεί να ξοδέψει μια ομάδα στα μονοθέσιά της κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους, που εισήχθη σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσει τους προϋπολογισμούς των αγωνιστικών ομάδων.

Downforce
Μια αεροδυναμική δύναμη που μπορεί να αξιοποιηθεί από μηχανικούς και σχεδιαστές για να βοηθήσει να «κολλήσει» ένα μονοθέσιο στην πίστα, πιέζοντας από τον αέρα προς τα κάτω για να βελτιώσει την πρόσφυσή του. 

DRS - Drag Reduction System ή Σύστημα μείωσης έλξης
Ένα ρυθμιζόμενο πίσω φτερό που μπορεί να «ανοίγει» για να επιτρέψει υψηλότερη τελική ταχύτητα σε προκαθορισμένα τμήματα της πίστας. Ο οδηγός μπορεί να χρησιμοποιήσει το DRS του κατά τη διάρκεια των δοκιμαστικών ενός Grand Prix και στις κατατακτήριες δοκιμές, αλλά την ημέρα του αγώνα πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση ενός δευτερολέπτου από το προπορευόμενο μονοθέσιο για να το χειριστεί.

ERS - Energy Recovery Systems
Ένα έξυπνο κομμάτι τεχνολογίας που αξιοποιεί τη σπατάλη κινητικής ενέργειας από τα φρένα συν τη σπατάλη θερμικής ενέργειας από τον υπερσυμπιεστή για να παρέχει πρόσθετη ισχύ. Ένα MGU-K (Motor Generator Unit - Kinetic) και MGU-H (Motor Generator Unit - Heat) βρίσκονται σε όλα τα μονοθέσια της Formula 1 και είναι και τα δύο ERS.

Free Practice (Ελεύθερες Δοκιμές)
Τρεις «συνεδρίες» (δύο σε ένα Σαββατοκύριακο που ο αγώνας έχει τη διαδικασία Sprint) που λαμβάνουν χώρα πριν τον αγώνα, επιτρέποντας στους οδηγούς και τις ομάδες να εγκλιματιστούν στην πίστα, να δοκιμάσουν διαφορετικές ρυθμίσεις και συνθέσεις ελαστικών καθώς και να δοκιμάσουν διαφορετικά σενάρια στρατηγικής για τον επερχόμενο αγώνα.

Green Flag (Πράσινη σημαία)
Εμφανίζεται για να δείξει στον οδηγό ότι όλα είναι εντάξει μετά από ένα συμβάν στην πίστα.

Grid - «Σχάρα» εκκίνησης
Ο σημασμένος με λευκό χρώμα χώρος στην ευθεία εκκίνησης, εκεί που παίρνουν θέση τα μονοθέσια ανάλογα με τις κατατακτήριες δοκιμές πριν αρχίσει ο αγώνας.

Grip (Πρόσφυση)
Το πόσο καλά «κρατάει» ένα μονοθέσιο στην πίστα από την πρόσφυση που δημιουργεί, συνθήκη η οποία καθορίζει το πόσο εύκολο είναι για τους οδηγούς να διατηρήσουν τον έλεγχο του μονοθεσίου. Η πρόσφυση μπορεί να αλλάξει καθώς το ελαστικό φθείρεται ή σε βρεγμένες συνθήκες.

HALO
Τοποθετήθηκε στα μονοθέσια της F1 για τη σεζόν 2018, και το halo είναι μια δομή ασφαλείας που περιβάλλει το πιλοτήριο με μοναδικό σκοπό την προστασία του οδηγού. Αρχικά θεωρήθηκε μια αμφιλεγόμενη προσθήκη, όμως κάθε διαφωνία έκτοτε υποχώρησε μετά από πολλά περιστατικά όπου το «φωτοστέφανο» πιστώθηκε ότι έσωσε τη ζωή αρκετών πιλότων.

HANS
Συντομογραφία για Συσκευή Υποστήριξης Κεφαλής και Λαιμού ή Short for Head and Neck Support Device. Είναι ένας εξοπλισμός που στηρίζεται στους ώμους του οδηγού και είναι κουμπωμένος στο κράνος του, για να αποτρέψει τις ξαφνικές κινήσεις στο κεφάλι και τον λαιμό κατά τη διάρκεια μιας πρόσκρουσης. Έγιναν υποχρεωτικά στη Formula 1 πριν από τη σεζόν του 2003.

Jumpstart (Λανθασμένη εκκίνηση)
Όταν ένας οδηγός απομακρύνεται από τη θέση του στην αρχή του αγώνα πριν σβήσουν τα πέντε φώτα. Αυτό του επιφέρει χρονική ποινή.

Kevlar
Μια ελαφριά αλλά ισχυρή συνθετική ίνα που χρησιμοποιείται στην κατασκευή αυτοκινήτων της Formula 1.

Μονοθέσιο
Αποκαλείται έτσι στα ελληνικά το «αυτοκίνητο» που συμμετέχει στη Formula 1. Ο όρος προέρχεται από το γεγονός ότι έχουν μόνο ένα κάθισμα.

Nomex
Ένα ελαφρύ, πυρίμαχο υλικό που χρησιμοποιείται για την κατασκευή  για φόρμες, γάντια, μπότες και εσώρουχα οδηγού.

Overcut
Μια στρατηγική αγώνα που απαιτεί από έναν οδηγό να περάσει το μονοθέσιο που προπορεύεται, μπαίνοντας στα pits αργότερα από αυτό, χρησιμοποιώντας την «καθαρή πίστα» που είναι διαθέσιμη μπροστά του για να σημειώσει ταχύτερους χρόνους γύρου πριν μπει ο ίδιος στα pits και με τη διαφορά χρόνου που θα έχει εξασφαλίσει να βγει μπροστά από τον άλλον. «Κόλπο» δηλαδή…

Oversteer (Υπερστροφή)
Όταν προσπαθείτε να στρίψετε σε στροφή, το πίσω μέρος του μονοθεσίου συνεχίζει να πηγαίνει ευθεία λόγω έλλειψης πρόσφυσης. Ο οδηγός πρέπει να αντιδράσει εφαρμόζοντας συχνά μια κίνηση που αποκαλείται «ανάποδο τιμόνι».

Paddock
Μια απαγορευμένη περιοχή πίσω από τα pits που στεγάζει τα αυτοκινούμενα, το τεχνικό προσωπικό και τα μέσα ενημέρωσης της ομάδας.

Parc Fermé
Ένας γαλλικός όρος που σημαίνει «κλειστό-φυλασσόμενο πάρκο» και αναφέρεται σε μια περιοχή όπου τα μονοθέσια κατευθύνονται μετά τις κατατακτήριες δοκιμές για να διασφαλιστεί ότι δεν θα γίνουν αλλαγές συντήρησης ή ρύθμισης πριν από τον αγώνα.

Pits
Μια περιοχή της πίστας δίπλα στην ευθεία εκκίνησης/τερματισμού όπου τα αυτοκίνητα μπορούν να αντικαταστήσουν ελαστικά ή να επισκευάσουν μη κρίσιμες ζημιές κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Κάθε ομάδα έχει ένα γκαράζ στο pit για ανεφοδιασμό ή αλλαγές στη ρύθμιση κατά τη διάρκεια των δοκιμαστικών ή των προκριματικών.

Podium (Πόντιουμ)
Εκεί όπου γίνεται η απονομή των επάθλων στους τρεις πρώτους τερματίσαντες ενός Grand Prix και εκεί που ανοίγουν οι σαμπάνιες για τους πανηγυρισμούς.

Pole position
Η πρώτη θέση στο grid στην αρχή του αγώνα, που εξασφαλίζεται με τον ταχύτερο χρόνο γύρου σε κατατακτήριες ή από τον νικητή ενός σπριντ.

Porpoising
Μπήκε στο λεξιλόγιο της F1 το 2022 και είναι το φαινόμενο αναπήδησης που προκαλείται από την αύξηση και από την ξαφνική μείωση της κάθετης δύναμης κάτω από ένα μονοθέσιο. Το όνομα προέρχεται από το θηλαστικό του ωκεανού, τη φώκια, που κινείται μέσα στο νερό.

Qualifying (Προκριματικά)
Μια συνεδρία τριών μερών, νοκ άουτ, που διεξάγεται το Σάββατο (ή την Παρασκευή ενός Σαββατοκύριακου που περιλαμβάνει διαδικασία Sprint) για να καθοριστεί η σειρά εκκίνησης για το Grand Prix.

Red Flag (Κόκκινη σημαία)
Εμφανίζεται με εντολή του Αλυτάρχη (επικεφαλής) του αγώνα όταν ο αγώνας έχει διακοπεί. Οι οδηγοί θα πρέπει να επιβραδύνουν και να επιστρέψουν στα pits. Ένας αγώνας μπορεί να διακοπεί μετά από ένα συμβάν στην πίστα ή λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών. 

Safety Car (Αυτοκίνητο Ασφαλείας)
Ένα ειδικά εξοπλισμένο αυτοκίνητο που βγαίνει στην πίστα και κινείται εμπρός από τα μονοθέσια για να τα «συγκεντρώσει» και να ελέγχει τον ρυθμό όλων όταν ένα περιστατικό στην πίστα απαιτεί την προς στιγμή διακοπή του αγώνα και την επιβράδυνση των αυτοκινήτων.

Sidepod
Το σμιλεμένο εξόγκωμα στο αμάξωμα και στις δύο πλευρές του πιλότου, μια περιοχή που συνήθως στεγάζει τα θερμαντικά σώματα για την ψύξη του κινητήρα.

Sprint
Ένας αγώνας 100 χιλιομέτρων που διαμορφώνει τη σειρά εκκίνησης στο grid σε έξι γύρους το 2023 –Αζερμπαϊτζάν, Αυστρία, Βέλγιο, Κατάρ, ΗΠΑ (Όστιν) και Σάο Πάολο– ενώ απονέμονται βαθμοί στους 8 πρώτους τερματίσαντες.

Traction (Πρόσφυση)
Ο τρόπος που ένα μονοθέσιο μετατρέπει την ισχύ του κινητήρα του σε κίνηση στην πίστα.

Undercut
Το αντίθετο από ένα overcut, μια αγωνιστική στρατηγική για να προσπεράσει ένας πιλότος το μονοθέσιο μπροστά του μπαίνοντας στα pits πριν το κάνουν άλλοι και χρησιμοποιώντας τα φρέσκα ελαστικά ώστε να καταφέρει να κάνει έναν γρήγορο γύρο και να προσπεράσει τον ανταγωνιστή του.

Understeer (Υποστροφή)
Όταν το μπροστινό μέρος ενός μονοθεσίου αντί να στρίψει σε μία στροφή, πηγαίνει προς την έξοδό της, αναγκάζοντας τον οδηγό να γλιστρήσει. Το αντίθετο της υπερστροφής.