Τεχνητή νοημοσύνη: Πώς θα επηρεάσει την αυτοκίνηση;

Τόσο οι εφιαλτικές όσο και οι ουτοπικές εικόνες ενός κόσμου όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει εισέλθει στη ζωή μας για τα καλά, σε όλες τις εκφάνσεις και μορφές της, όχι απλά ποικίλλουν αλλά είναι εδώ και δεκαετίες σε αφθονία. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι στο συντριπτικό ποσοστό τείνουν προς τη δυστοπία. All time classic είναι το γνωστό «Terminator», αλλά εξίσου γνωστά είναι και τα «I Robot», «2001: Space Odyssey», «The Matrix», «Ex Machina», και πολλά άλλα. Ειδικά τον τελευταίο καιρό έχουν ακουστεί και γραφτεί πολλά για την τεχνητή νοημοσύνη και τη ραγδαία εξέλιξή της, όπως επίσης και τα δισεκατομμύρια δολάρια που επενδύονται σε αυτή. 

Ο Elon Musk είπε πρόσφατα σε μια συνέντευξη με τον Tucker Carlson ότι «η τεχνητή νοημοσύνη είναι πιο επικίνδυνη, για παράδειγμα, από μια κακή σχεδίαση αεροσκαφών ή συντήρηση παραγωγής ή κακή παραγωγή αυτοκινήτων, με την έννοια ότι έχει τη δυνατότητα –όσο μικρή και αν θεωρήσει κανείς αυτή τη δυνατότητα– της καταστροφής του πληθυσμού». 

Άργησες, Elon 
Εάν θυμάστε, πριν έναν μήνα περίπου ο Musk, o Steven Wozniak και κάποιοι ερευνητές της εταιρίας DeepMind (Google) υπέγραψαν μια επιστολή η οποία προειδοποιεί για του επικείμενους κινδύνους της ΤΝ και ζητάνε να υπάρξει μια κατ’ ελάχιστον εξάμηνη παύση στην «εκπαίδευση» συστημάτων ΤΝ που είναι πιο ισχυρά από το GPT-4. 

Στο γράμμα δηλώνουν, μεταξύ άλλων, πως τα «συστήματα ΤΝ με ανταγωνιστική σε ανθρώπους νοημοσύνη μπορούν να θέσουν σοβαρούς κινδύνους για την κοινωνία και την ανθρωπότητα». Τις προειδοποιήσεις αυτές ηχεί ο Musk εδώ και χρόνια, αλλά την ίδια στιγμή έχει υπάρξει καταλυτικό μέρος της εξέλιξής της μέσω των πολλαπλών εταιριών του. Η Tesla, για παράδειγμα, βασίζεται σε τέτοιο βαθμό στην ΤΝ που έχουν σαν εταιρία μία ετήσια ημερίδα όπου παρουσιάζουν τις εφευρέσεις τους. Ο Musk ήταν επίσης ένα από τα ιδρυτικά μέλη της εταιρίας OpenAI η οποία είναι υπεύθυνη για το ChatGPT, αλλά έχει δηλώσει πως η εξέλιξη και η κατεύθυνση της εταιρίας δεν είναι αυτή που είχε κατά νου. Τέλος, ανακοίνωσε στη συνέντευξη ότι θέλει να δημιουργήσει έναν «αντίπαλο» σε αυτά που προσφέρουν η Microsoft και η Google στον κόσμο της ΤΝ, o οποίος αντίπαλος ονομάζεται TruthGPT, και το οποίο περιγράφει ως «maximum truth-seeking AI» το οποίο νοιάζεται να κατανοήσει το σύμπαν. 

Το πού βρίσκεται στην πραγματικότητα η ΤΝ και πού ενδέχεται να φτάσει είναι κάτι που εμείς οι απλοί άνθρωποι που δεν έχουμε γνώσεις ή άμεση επαφή με το αντικείμενο είναι δύσκολο να αντιληφθούμε. Μπορούμε μόνο να εικάζουμε και να δανειζόμαστε ιδέες από ταινίες αφήνοντας τη φαντασία μας να οργιάσει. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι σε έναν βαθμό η ΤΝ ήδη υπάρχει στην καθημερινότητά μας και δη στα αυτοκίνητά μας σε μορφή συστημάτων όπως το driver assist, autonomous driving και driver risk assessments. Επίσης, μην ξεχνάμε ότι βιομηχανικά ρομπότ χρησιμοποιούνται και στην κατασκευή του αυτοκινήτου. 

Φρενίτιδα 
Τέσσερις εταιρίες που δουλεύουν αυτή τη στιγμή πυρετωδώς σε self-driving αυτοκίνητα είναι οι Motional, Waymo, Zoox και Autox, και οι 4 στην California. Άλλες εταιρίες, όπως οι CCC Intelligent Solutions, Rockwell Automation και ABB, χρησιμοποιούν την ΤΝ περισσότερο για να βελτιστοποιήσουν την ίδια την αυτοκινητοβιομηχανία, διευκολύνοντας και επιταχύνοντας τη γραμμή παραγωγής καθιστώντας την πιο αποτελεσματική και αποδοτική.   

Εάν οδηγείτε ένα σχετικά νέο αυτοκίνητο, θα έχετε προσέξει ότι έχει «βοηθήματα» όπως ότι παρκάρει μόνο του, φρενάρει μόνο του, ή σας επαναφέρει στη λωρίδα σας κάνοντας ένα ενοχλητικό μπιπ-μπιπ-μπιπ όταν ξεφεύγετε γιατί έχετε βάλει το χέρι στην τσάντα να πιάσετε μια τσίχλα και έχετε μια απόκλιση εκατοστών. Αυτά τα συστήματα απαρτίζουν το ADAS (advanced driver-assistance system) και είναι όλα υποβοηθούμενα από ΤΝ. Η εταιρία CarVi δουλεύει πάνω σ’ ένα τέτοιο σύστημα και χρησιμοποιεί ΤΝ για όλες τις παραπάνω ενδείξεις, προειδοποιήσεις και παρεμβάσεις, αλλά και για να δημιουργήσει ένα σύστημα βαθμολογίας οδηγικών δεξιοτήτων ώστε να βοηθήσει τους οδηγούς να αλλάξουν τις κακές οδηγικές συνήθειες και συμπεριφορές τους. Και βεβαίως ο πανέξυπνος αυτός «ρουφιάνος» θα στέλνει τα δεδομένα αυτά σε ασφαλιστικές εταιρίες οι οποίες θα μπορούν να τιμωρούν ή να επιβραβεύουν τους πελάτες τους αντίστοιχα. 

Άλλες εταιρίες δουλεύουν σε παρόμοια συστήματα που θα μπορούν εν καιρώ να αναλύουν και να αξιολογούν το οδηγικό ιστορικό και ακόμα και τη διάθεση ενός οδηγού. Ναι, ναι, τη διάθεση, το mood, ρε παιδί μου. Και διερωτώμαι εγώ, σε λίγα χρόνια, όπου αυτά θα είναι στα βασικά χαρακτηριστικά ενός νέου αυτοκινήτου, παίζει να μη σε αφήσει το αυτοκίνητο να οδηγήσεις γιατί διαισθάνεται τον θυμό ή τη στεναχώρια σου επειδή, για παράδειγμα, μόλις χώρισες, πήρες τα μπογαλάκια σου, τα φόρτωσες και… πήγες να φύγεις; Θα σου καλεί ταξί; Θα σου προτείνει ψυχολόγους που βρίσκονται κοντά σου; Θα σου παραγγέλνει comfort food να είναι ήδη στο σπίτι όταν φτάσεις; Θα έχει πάρει τον κολλητό σου τηλέφωνο λέγοντάς του «έλα μάζεψέ τον γιατί είναι ένα μάτσο χάλια»; Θα ανοίγει ένα μαγικό ντουλαπάκι το οποίο θα περιέχει το αγαπημένο σου ουίσκι, ένα πανέμορφο κρυστάλλινο old-fashioned ποτήρι και μια κουβέρτα (security blanket όπως αυτή του Linus στα Peanuts), και θα σε πηγαίνει αυτό σπίτι ενώ παίζει το πιο στενάχωρο και κοψοφλέβικο playlist στο Spotify; Αυτό δε με χαλάει, να πω την αλήθεια. Ωραίο ακούγεται! 

Πέρα από την πλάκα όμως, το McKinsey Global Institute ισχυρίζεται ότι η ρομποτική και οι τεχνολογίες που βασίζονται στην ΤΝ όπως το machine learning (το οποίο καθιστά ικανούς τους υπολογιστές να μάθουν χωρίς σαφή προγραμματισμό) έχουν προοδεύσει σε σημείο που θα μπορούσε να αυτοματοποιηθεί το 30% των δραστηριοτήτων σε περίπου 60% των επαγγελμάτων στις ΗΠΑ και στη Γερμανία. Τα υπάρχοντα ρομπότ και μηχανήματα στα εργοστάσια της αυτοκινητοβιομηχανίας εκτελούν αυτή τη στιγμή ένα σύνολο ενεργειών σύμφωνα με καλά προκαθορισμένους κανόνες. Η πρόοδος όμως στην υπολογιστική ισχύ θα δώσει σε αυτά τα μηχανήματα ικανότητες που μέχρι τώρα ήταν αποκλειστικά ανθρώπινες: τη δυνατότητα να κατανοούν και να οργανώνουν μη δομημένα δεδομένα, να αναγνωρίζουν μοτίβα και να μαθαίνουν από προηγούμενες εμπειρίες πώς να βελτιώνουν μελλοντικές επιδόσεις. 

Στη γραμμή παραγωγής 
Έξι τρόποι με τους οποίους προβλέπεται ότι η ΤΝ θα βελτιώσει την αυτοκινητοβιομηχανία είναι: λιγότερη αστοχία εξοπλισμού, πιο παραγωγικοί εργαζόμενοι μέσω συνεργασίας ανθρώπων και ρομπότ, λιγότερα προβλήματα ποιότητας, πιο αποτελεσματική αλυσίδα εξοπλισμού (supply chain), δηλαδή καλύτερες προβλέψεις όσον αφορά τη σχέση ζήτησης και προσφοράς, πιο έξυπνο project management (διαχείριση έργων) και βελτιωμένες λειτουργείες υποστήριξης επιχειρήσεων στους τομείς Ανθρώπινου Δυναμικού, ΙΤ, αλλά και στον οικονομικό. 

Ένα άλλο χαρακτηριστικό που αναφέρεται είναι η πιθανή συνδεσιμότητα των αυτοκινήτων και η «επικοινωνία» μεταξύ τους ώστε να υπάρχει πάντα μια ασφαλής απόσταση. Επιπλέον, τα πλεονεκτήματα της ΤΝ θα μπορούσαν να επεκταθούν και στη συνδεσιμότητα φορτηγών που μεταφέρουν εμπόρευμα τα οποία θα μπορούν να συγκεντρώνονται και να πηγαίνουν σε σχηματισμό ώστε να επιτευχθεί η μεγαλύτερη πιθανή ταχύτητα με τη μικρότερη πιθανή αντίσταση αέρα για μείωση κατανάλωσης καυσίμου. 

Καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνάς μου για αυτό το άρθρο συναντούσα αρκετά συχνά, μέσα στην πληθώρα πληροφοριών, χαρακτηριστικών και προβλέψεων, τον casual καθησυχασμό των εκάστοτε συγγραφέων ότι είναι ξεκάθαρο ότι η ΤΝ δεν αφαιρεί την αναγκαιότητα των ανθρώπων, δεν αναιρεί το ανθρώπινο στοιχείο, δεν ήρθε να αντικαταστήσει τους ανθρώπους, αλλά αντιθέτως να τους βοηθήσει στο ότι θα αφαιρεί οτιδήποτε περιττό, ανιαρό ή επαναλαμβανόμενο, και θα αφήνει χώρο για περισσότερη εστιασμένη εξειδίκευση και δημιουργικότητα. Και ναι, αυτό ενδεχομένως ισχύει για ένα ποσοστό εργαζομένων σε ένα ποσοστό τομέων. Δεν είμαστε όμως όλοι ειδικοί σε κάτι, και ακόμα και οι ανιαρές επαναλαμβανόμενες δουλειές έχουν από πίσω ανθρώπους που κάπως πρέπει να ζήσουν. Και εκεί δεν ξέρουμε τι θα συμβεί και πώς θα διαμορφωθεί το τοπίο. 

Εν κατακλείδι 
Η εξέλιξη είναι αναπόφευκτη, όπως έχει υπάρξει μέχρι τώρα. Και αναπόφευκτη και γρήγορη και τις περισσότερες φορές τόσο επιθετικά οργανική που το μόνο που κάνουμε είναι να την ακολουθούμε τυφλά στον δρόμο που η ίδια χαράζει για εμάς, ιδιαιτέρως τις τελευταίες δεκαετίες όπου η τεχνολογική πρόοδος είναι τόσο ραγδαία όσο είναι ευφάνταστη, δημιουργική, επικίνδυνη και τρομακτική. Σώζει ολοένα και περισσότερες ζωές, θα μας πάει στον Άρη (και ποιος ξέρει και πού αλλού), και φαίνεται να βελτιστοποιεί τις ζωές μας με έναν τρόπο που ούτε προβλέψαμε ούτε ζητήσαμε, αλλά υιοθετήσαμε και ενστερνιστήκαμε χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση ή επανάσταση. Καλού κακού, ωστόσο, δείτε άλλη μια φορά το «Terminator» να ’μαστε όλοι έτοιμοι, κακό δεν είναι.