Ράλλυ Ακρόπολις: Ο «πατριάρχης» της δημοσιογραφίας του WRC

Ο Martin Holmes δεν βρίσκεται πια μαζί μας. Ο άνθρωπος που ανήγαγε τη δημοσιογραφία γύρω από το WRC σε τέχνη, σπουδή και ανάλυση, έφυγε από τα εγκόσμια το 2020, με παρακαταθήκη την τεχνική της αναλυτικής και διερευνητικής δημοσιογραφίας, τα χιλιάδες κείμενά του, τις αμέτρητες φωτογραφίες του και το λαμπρό του αρχείο. Είχα την τύχη να είμαι συνεργάτης του από το 1992 όταν βρέθηκα στους «4Τροχούς», μια συνεργασία που εξελίχθηκε σε προσωπική σχέση και κατόπιν σε στενή επαγγελματική. Πήρα πολλά από αυτόν, δανείσθηκα τεχνικές του και ζήλεψα την αστείρευτη όρεξή του για δουλειά. Τα χιλιόμετρα που έκανε «ποδαράτα» μέσα στη ζέστη και τα χώματα για να τραβήξει μια φωτογραφία –που για αυτόν ήταν περισσότερο από μια εικόνα, ήταν ένα ρεπορτάζ–, σκέφτομαι ακόμα και σήμερα, όταν παραπονιέμαι για κάτι, και θυμάμαι την απάντησή του σε σχετική μου ερώτηση: «Πώς να κουραστώ, Thomas, αφού με περίμενε ένα γεγονός. Κάθε φορά αξίζει τον κόπο μου». 

Από τον άνθρωπο που κατέχει το ρεκόρ παρακολούθησης αγώνων WRC σε όλον τον κόσμο, με πάνω από 500 καλύψεις(!), με την άνεση της στενής μας συνεργασίας, είχα ζητήσει πριν δέκα περίπου χρόνια να μου γράψει ένα κομμάτι για την Ελλάδα και το Ακρόπολις. Βλέπετε, κάθε φορά που με συναντούσε στο εξωτερικό, οι δύο πρώτες ερωτήσεις του ήταν ίδιες, και εκφράζονταν πανομοιότυπα κάθε φορά με την ίδια σειρά και την ίδια βρετανική ακρίβεια: «How are things in Greece? What about Acropolis?».

Το περιεκτικό όσο και αναλυτικό κείμενο ανακάλυψα με αφορμή την απώλειά του, πέρυσι, και το ξαναδιάβασα με νοσταλγία τόσο στην ελληνική του απόδοση, που είχα γράψει και είχε δημοσιευθεί το 2012 στην εφημερίδα «Motori», όσο και στο πρωτότυπο κείμενό του «The Changes in Greece through the Years» που κράτησα σαν ένα ακόμα αναμνηστικό του στο αρχείο μου.

Θα σας παρακαλούσα να το διαβάσετε γιατί μιλάει για μια Ελλάδα που, παρατηρώντας τη μέσα από τα Ακρόπολις που ερχόταν να καλύψει, άλλαζε όσο περνούσαν τα χρόνια.

«Το Ακρόπολις άλλαξε πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια, ειδικά στις λεπτομέρειές του. Όμως η ευχαρίστηση του να έρχομαι στην Ελλάδα κάθε χρόνο παρέμεινε η ίδια. Θα μπορούσα να θυμηθώ πάρα πολλές λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά και που, παραμένοντας ίδιες, προσδίδουν ξεχωριστή ευχαρίστηση. Όπως η ζέστη του καλοκαιριού και η ευκαιρία να απολαύσεις ένα τοπικό φαγητό στην πλατεία ενός χωριού κάποιο απόγευμα. Πλέον, πάρα πολλά πράγματα είναι καλύτερα στην Ελλάδα. Η παλιά Εθνική Οδός προς τα βόρεια της χώρας ήταν ένας από τους πλέον επικίνδυνους δρόμους που έχω οδηγήσει στη ζωή μου. Ευτυχώς, όχι πια… Και τι υπέροχο που μπορώ να οδηγήσω από την Αθήνα στο νέο σας αεροδρόμιο από τον καινούργιο δρόμο!

Η πρώτη μου φορά που ήρθα στην Ελλάδα ήταν το 1975, όταν ο Walter Rohrl κέρδισε την πρώτη του νίκη στο WRC για τον εαυτό του και την Opel. Έκανε πολλή ζέστη! Την εποχή εκείνη στην Ελλάδα έπαιρνες τα πράγματα όπως ακριβώς σου παρέχονταν. Έφτανες, ας πούμε, στην Καλαμπάκα μετά από ώρες οδήγησης και το μόνο που ήλπιζες ήταν να βρεις ένα ξενοδοχείο να σου δώσει για λίγες ώρες ένα δωμάτιο, πριν έρθουν τα πληρώματα από το νυχτερινό σκέλος. Η σκόνη από το στεγνό χώμα ήταν εφιαλτική για τους αγωνιζόμενους και φαντάζει εκπληκτικό ότι και στις μέρες μας η FIA ζητάει από τους διοργανωτές να βάζουν στους αγώνες τους νυχτερινές Ειδικές Διαδρομές… Και οι οποίες σταμάτησαν τη δεκαετία του ’80 για λόγους ασφαλείας. Πάντως, τα πράγματα συχνά “επιστρέφουν’’ και βλέπουμε ότι το σιρκουί στο Τατόι, που διεξήχθη για τελευταία φορά το 1975, επαναχρησιμοποιήθηκε λίγα χρόνια πριν.

Δεν έχω χάσει κανένα Ακρόπολις από το 1975 μέχρι σήμερα (πλην του 2010 που ο αγώνας δεν έγινε λόγω rotation) και ειλικρινά έχω δει τεράστιες αλλαγές στη χώρα σας. Στο Ακρόπολις συμμετείχα μόνο μία φορά σαν αγωνιζόμενος (συνοδηγός), το 1976 με ένα Ford Escort. Τουμπάραμε και εγκαταλείψαμε. Θυμάμαι πόσο είχα θυμώσει, αν και όχι περισσότερο από τον οδηγό μου, όταν εκείνος διαπίστωσε ότι από το γκαράζ μας στη Γλυφάδα είχαν κλέψει ζάντες και ελαστικά. Η αστυνομία μού είχε πάρει αποτυπώματα και αναρωτιέμαι αν τα έχει ακόμα στο αρχείο της… Τα απογεύματα τρώγαμε στου “Ζωρζ”, με τα αεροπλάνα να περνάνε από πάνω μας. Τότε μέναμε στο “Var Hotel“ στο Λαγονήσι, που ήταν ιδιαίτερα φιλικό, και έχω από τότε εξαιρετικές αναμνήσεις. 

Σταδιακά, η ποιότητα των συμμετοχών βελτιωνόταν συνεχώς, αν και σήμερα η ποσότητά τους είναι περιορισμένη. Τη δεκαετία του ’70 οι θεατές μετά το πέρασμα των 4-5 πρώτων πληρωμάτων μετακινούνταν σε άλλη περιοχή για να δουν την επόμενη Ειδική Διαδρομή και φυσικά πριν περάσουν οι ερασιτεχνικές συμμετοχές. Αντίθετα, σήμερα, με αρκετά καλά πληρώματα, κάθεσαι περισσότερο χρόνο μιας και οι Ε.Δ. επαναλαμβάνονται, και τα ξαναβλέπεις, αποφεύγοντας μετακινήσεις.

Υπάρχει ωστόσο ακόμα μία σημαντική αιτία που κάνει το Ακρόπολις τόσο ξεχωριστό. Η παραδοσιακή τελετή εκκίνησης κάτω από τον Παρθενώνα ανεβάζει τα στάνταρ και δίνει στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ράλι (WRC) ξεχωριστή αίγλη. 

Βέβαια, ο Παρθενώνας ή το Ζάππειο είναι εξαιρετικές τοποθεσίες για να κάνεις την εκκίνηση ενός αγώνα, αλλά δυστυχώς δεν ακολουθούν αυτή την τακτική και άλλοι διοργανωτές γιατί δεν συνειδητοποιούν πόσο ένας αγώνας ράλι μπορεί να συμβάλει στην εθνική πολιτισμική κληρονομιά ακριβώς από την ευφυή επιλογή της θέσης για την εκκίνηση και τον τερματισμό του αγώνα.

Ο μεγάλος Αλέξανδρος Δαρδούφας είχε δει πρώτος την αξία αυτής της επιλογής και το αντιμετώπισε πολύ σοβαρά. Κάθε χρόνο μετακινούσε τη ράμπα εκκίνησης πολύ λίγο, και μετά ρωτούσε τους φωτογράφους αν ήταν καλύτερα από πριν. Το μόνο πρόβλημα με την εκκίνηση κάτω από τον Παρθενώνα ήταν ότι βαθμιαία η άποψη του αρχαίου οικοδομήματος έγινε σταδιακά δυσδιάκριτη.

Χρησιμοποιήσαμε αυτές τις εικόνες για να πουλήσουμε πολλές φωτογραφίες που παρουσιάζουν αγωνιζόμενους με τα αυτοκίνητά τους στην αφετηρία του Ακρόπολις. Βέβαια σε όλο τον αγώνα έχουν υπάρξει πολλές αλλαγές στη διαδρομή κατά τη διάρκεια των ετών, ακόμη και πολλές διαφορετικές θέσεις της βάσης του αγώνα. Σε κάθε περίπτωση είναι μια σειρά θαυμάσιων επιλογών, σε μια θαυμάσια χώρα.

Η μοναδική του συμμετοχή στο Ακρόπολις ήταν το 1976 με τον επίσης Άγγλο Keith Billows και ένα Ford Escort RS 1800 MkI. Εγκατέλειψαν στο πρώτο Σκέλος από έξοδο. Εδώ το αυτοκίνητό τους στη Μαλεσίνα, σε αυτοσχέδια ράμπα, εκφορτώνεται από τον υποτυπώδη γερανό.

Το στιλ των ράλι άλλαξε πολύ πια και οι παλιές εποχές δεν θα ξαναγυρίσουν ποτέ. Οι ημέρες που οι μηχανικοί και τα ανταλλακτικά έφταναν με ελικόπτερα και προσγειώνονταν στον δρόμο για να επισκευάσουν τα αγωνιστικά αυτοκίνητα, πέρασαν οριστικά. 

Και, βέβαια, πρέπει να ομολογήσω ότι στην πορεία των χρόνων η ποιότητα των ενοικιαζόμενων αυτοκινήτων βελτιώθηκε πάρα πολύ. Επίσης η ποιότητα και η σαφήνεια των χαρτών της Ελλάδας έχουν βελτιωθεί εντυπωσιακά, οι πιστωτικές κάρτες αντικατέστησαν τα χαρτονομίσματα των δραχμών, όμως η ποιότητα ζωής των κατοίκων στην επαρχία είναι ακριβώς η ίδια με αυτήν που γνώρισα δεκαετίες πριν, και είναι η φιλικότητα των κατοίκων που συναντά όποιος έρχεται στην Ελλάδα. Ανυπομονώ να επιστρέψω στη χώρα σας και φέτος!»

Μπροστά στο χαρακτηριστικό του κασετοφωνάκι, αναπόσπαστο εργαλείο μαζί με τα μπλοκάκια που χρησιμοποιούσε πάντα, οι αγωνιζόμενοι ήταν όλοι ίσοι. Εδώ στο Catalunya Rally 2018 συνομιλώντας με τον Andreas Mikkelsen.

Ήρθε το 2012, ήρθε και το 2013, αλλά μόλις το Ακρόπολις βγήκε από το WRC, δεν ξαναήρθε. Τον συναντούσα στο εξωτερικό σε διάφορους αγώνες που πήγαινα και κάθε, μα κάθε φορά, με επίμονες ερωτήσεις προσπαθούσε να καταλάβει γιατί δεν επιστρέφει ο αγώνας στο WRC. Περίμενε κάποιες ικανοποιητικές απαντήσεις που θα κάλυπταν τη βρετανική του αναζήτηση της αλήθειας, αλλά, ό,τι και να έλεγα, δεν έδειχνε ικανοποιημένος. Οπότε κάποια στιγμή του είπα κι εγώ, το 2017 αν θυμάμαι καλά, στο Μόντε, ότι «δεν έχουμε Ακρόπολις στο WRC γιατί δεν έχουμε κάποιον οραματιστή και παθιασμένο που να το πιστέψει και να το πάρει επάνω του». Έδειξε στενοχωρημένος. Απογοητευμένος, θα έλεγα. «Δεν γίνεται να μην υπάρχει Ακρόπολις στο WRC», μου είπε. 

Έφυγε από τη ζωή με το ερωτηματικό, μην προλαβαίνοντας την επάνοδο του Ακρόπολις και πάλι στα σαλόνια του WRC… 

---

© Martin Holmes/McKlein, Θωμάς Κ. Ευθυμίου