Sound: ON - Ο ήχος της εξάτμισης

Πέρσι τον Νοέμβρη είδα την ταινία Ford v Ferrari. Όπως πάντα, είχα πάει με την αδερφή μου, καθότι είμαστε και οι δύο λάτρεις του κινηματογράφου. Ομολογουμένως στη συγκεκριμένη προβολή ήρθε περισσότερο για εμένα. Την ταινία τη λάτρεψα, και όταν σε μια στιγμή ηρεμίας είδα την αδερφή μου με την άκρη του ματιού μου να χαμογελάει και να με πλησιάζει λέγοντάς μου πόσο της αρέσει, την αγάπησα ακόμα περισσότερο. Μία όμως είναι η σκηνή που με καθήλωσε και που ακόμα θυμάμαι με ανατριχιαστική λεπτομέρεια: όταν ο Henry Ford II μπαίνει στο GT40 σαν συνοδηγός και ο Carroll Shelby (Matt Damon) τον πηγαίνει μια μικρή βόλτα στην πίστα για  να του δείξει τι είχαν δημιουργήσει, ή όπως λέει στην ταινία, what 9 million dollars feels like.

Όταν το αυτοκίνητο σταματά, ο Ford junior, φρικαρισμένος, ξεσπάει σε κλάματα μικρού παιδιού και λέει «I had no idea…I wish my daddy were alive to see this, to feel this.» Οι κοφτές σκηνές που εναλλάσσονται μεταξύ εσωτερικού πλάνου μέσα στο αυτοκίνητο και μακρινού εξωτερικού δείχνοντας τον «χορό» του GT40 στην πίστα, με είχαν κάνει να κολλήσω και εγώ στην πλάτη του καθίσματος. Ο ήχος όμως… ο ήχος της εξάτμισης που έβγαινε από το Dolby surround σύστημα της αίθουσας εισχώρησε σε κάθε πόρο του δέρματός μου και με έκανε να ανατριχιάσω από το κεφάλι ως τα άκρα.

Ο επικεφαλής της ομάδας που ήταν υπεύθυνη για τον ήχο στην ταινία ήταν αποφασισμένος να βρει ένα αυθεντικό Ford GT40 του οποίου τον ήχο θα ηχογραφούσαν για να χρησιμοποιήσουν στην ταινία. Βρήκαν κάποια, αλλά με τη σημερινή τους αξία να κυμαίνεται μεταξύ 10-15 εκατομμυρίων δολαρίων, κανείς δεν ήθελε να το παραχωρήσει. Εντέλει βρήκαν κάποιον ο οποίος είχε φτιάξει μόνος του ένα GT40 με αυθεντικά ανταλλακτικά και είχε ζητήσει από την Ford να του δώσει πιστοποιητικό αυθεντικότητας, το οποίο η εταιρία έκανε. Η ομάδα του Don Sylvester είχε βρει τον πολυπόθητο θησαυρό που έψαχνε.

Και κάπου εδώ έρχομαι εν συνεχεία ενός μεγάλου προλόγου να κάνω το point μου: σε μια εποχή που τα αυτοκίνητα γίνονται πιο αυτόματα, αυτόνομα και ήσυχα από ποτέ, ο ήχος παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά και εντέλει αναπόσπαστα χαρακτηριστικά του.

Ήχοι, τεχνητοί και μη… στα αυτοκίνητα

Στις 11 Μαΐου, ο Dave Grohl, μια θρυλική ροκ φιγούρα, ντράμερ των Nirvana, και μετά τραγουδιστής και κιθαρίστας των Foo Fighters έως και σήμερα, έγραψε ένα πραγματικά όμορφο και συγκινητικό άρθρο στο The Atlantic με τον τίτλο «The Day the Live Concert Returns: I don’t know when it will be safe to sing arm in arm at the top of our lungs. But we will do it again because we have to». O Grohl απαριθμεί με μεγάλη ευγλωττία τους λόγους για τους οποίους πηγαίνουμε σε συναυλίες, γιατί δεν θα σταματήσουμε ποτέ, και γιατί ένα βιντεάκι στο YouTube που ακούμε με τα ηχεία του laptop απλά δεν συγκρίνονται. Ωραία, θα σκέφτεστε τώρα, και που κολλάει αυτό; Οι λάτρεις του μηχανοκίνητου αθλητισμού έχουν ήδη καταλάβει. Εάν έχεις έστω και μια φορά παρευρεθεί σε αγώνα Rally, Formula, Le Mans, κτλ, ίσως τώρα γνέφεις καταφατικά. Ίσως έχεις ασυναίσθητα κλείσει τα μάτια σου στο πέρασμα ενός «κτήνους» απλά για να απολαύσεις τα κύματα ήχου και εξάτμισης ακόμα και στο ρελαντί. Ίσως με κλειστά ακόμα μάτια αναγνώρισες από τον ήχο και μόνο τι αυτοκίνητο πέρασε. Χαρακτηριστικό για εμένα είναι το WRC Ford Fiesta της M-Sport.

Το μέλλον της αυτοκίνησης πλέον, δείχνει να, βρίσκεται στα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Υπολείπονται όμως ήχου, και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για πολλούς λόγους. Μία έρευνα που διεξήχθη το 2011 έδειξε ότι τα υβριδικά και τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα έχουν 37% περισσότερες πιθανότητες να προκαλέσουν ατύχημα με πεζούς, και 57% με ποδηλάτες. Γιατί; Γιατί είναι αθόρυβα. Γι’ αυτό τον λόγο είναι πλέον υποχρεωτικό βάσει νόμου στα αυτοκίνητα αυτά να ενσωματώνεται ένα σύστημα προειδοποίησης που προσομοιάζει τον ήχο ενός κινητήρα εσωτερικής καύσης και να τον παράγει σε ταχύτητες μικρότερες των 30 χλμ/ώρα.

Οι εταιρίες λοιπόν ξεκίνησαν το κυνήγι για τον καταλληλότερο τεχνητό ήχο, όχι μόνο για να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς, αλλά και γιατί η πελατεία τους το «απαιτεί». Εταιρίες όπως η Mercedez-Benz, Mercedez-AMG, Porsche, BMW, Lexus και Ford, έχουν την τελευταία δεκαετία αφιερώσει χρόνο, χρήμα, έρευνα και πόρους για τη δημιουργία αυθεντικών, πρωτοποριακών, αλλά ταυτόχρονα υπέροχα οικείων ήχων.

Η Lexus δούλεψε με το τμήμα μουσικών οργάνων της Υamaha στο δικό τους κέντρο προηγμένων τεχνολογιών ήχου για το μοντέλο τους LFA. Το τμήμα Μ της BMW ανακάλυψε ότι το F10 chassis ήταν τόσο καλό στο να απομονώνει τους εξωτερικούς ήχους από την καμπίνα που το μοντέλο Μ5 είχε χάσει πια τον βρυχηθμό του. Η λύση; Μια εξωτερική ηχογράφηση του κινητήρα «παίζει» στα ηχεία εσωτερικά. Η AMG δουλεύει με το ροκ συγκρότημα Linking Park για να βρει και να δημιουργήσει έναν ήχο με περισσότερα μπάσα.

Το καινούργιο αυτό πρόβλημά μας όμως δεν περιορίζεται εκεί, καθότι ένα από τα ερωτήματα είναι εάν αυτή είναι μια καλή αφορμή να επαναξετάσουμε από την αρχή το θέμα του ήχου στα αυτοκίνητα και κατά πόσον η τεχνητή αυτή αναπαραγωγή πρέπει να μιμείται τον παλιό ήχο ή εάν θα ‘πρεπε να εισαχθεί ένας καινούργιος. Το πρώτο επιχείρημα στον αντίλογο αυτής της τελευταίας πρότασης είναι το υπαρκτό θέμα οικειότητας του ήχου. Τουτέστιν, ένας εντελώς καινούργιος ήχος δεν θα είναι αποτελεσματικός στο να προειδοποιεί έναν πεζό, έναν ποδηλάτη ή έναν άνθρωπο με προβλήματα όρασης για επερχόμενο κίνδυνο.

Η λατρεία για τον «ωμό ήχο»

O Joel Beckerman, ιδρυτής του New-York City-based strategic music and sound studio ισχυρίζεται ότι είναι σημαντικό να χτίσουμε πάνω σε κάτι που είναι ενστικτώδες. Οι άνθρωποι είμαστε προγραμματισμένοι για τον ήχο, και βασιζόμαστε σε αυτούς στην καθημερινότητά μας για να μάθουμε, να βιώνουμε εμπειρίες και να συνδεόμαστε με τον κόσμο γύρω μας. Πέραν όμως της ασφάλειας, η οποία είναι προφανώς ύψιστης σημασίας, εκκρεμεί και ένα δεύτερο επιχείρημα. Αυτό που μας φέρνει κοντά στα λόγια του Grohl: την αγάπη μας για τον ωμό, αφιλτράριστο, δυνατό ήχο. Αυτόν που μας προσφέρει όχι απλά ευχαρίστηση, αλλά ενίοτε αγαλλίαση.

Για τους λάτρεις του αυτοκινήτου, ο ήχος είναι εξίσου σημαντικός με την εικόνα, και μπορεί να αποτελέσει καταλυτικό παράγονται στην αγορά του. Σε μία πρόσφατη παρουσίαση της Alfa Romeo Quadrifoglio, οι υπεύθυνοι Marketing μας ενημέρωσαν πόσο μεγάλη βαρύτητα έδωσαν στον ήχο της συγκεκριμένης έκδοσης σεβόμενοι τόσο την παράδοση της εταιρίας, όσο και τους πιστούς της πελάτες.

Σε μία Ειδική Διαδρομή του Rally Monte-Carlo πριν λίγα χρόνια, είχα σταθεί να απολαύσω τον αγώνα κοντά σε μια μεικτή παρέα αγοριών-κοριτσιών νεαρής σχετικά ηλικίας. Όπως πολλοί άλλοι, έτσι και αυτοί ζητωκραύγαζαν κάθε φορά που περνούσε ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο. Όταν τους ρώτησα γιατί, μία από τις κοπέλες μου είπε ότι μέσα απ’ την κραυγή αυτή ερχόταν η εκτόνωση της απόλαυσης, ή αλλιώς, το release, ο οργασμός και η κορύφωση των αισθήσεων.

Ναι, η τεχνολογία οφείλει τόσο να διευκολύνει όσο και να προστατεύει τον άνθρωπο. Αυτός άλλωστε έχει υπάρξει ανέκαθεν ο απώτερος σκοπός της. Οφείλει όμως και να προστατεύσει από εδώ και στο εξής κάτι ακόμα: το δικαίωμα ελευθερίας στην ευχαρίστηση και την απόλαυση…

• Είτε αυτή είναι η αίσθηση ελευθερίας και ανύψωσης που αισθάνεσαι σε έναν συναυλιακό χώρο ενώ η μουσική σε διαπερνά και γεμίζει το είναι σου στο ενώ την μοιράζεσαι με εκατοντάδες ή και χιλιάδες ανθρώπους που είναι κολλημένοι επάνω σου…
• Είτε σε μία φουρκέτα Ειδικής Διαδρομής σε αγώνα WRC σε κάποιο βουνό στη μέση του πουθενά, με ανθρώπους όλων των εθνικοτήτων γύρω σου ενώ νιώθεις τις τριχούλες στο σβέρκο σου να σηκώνονται μία-μία την ώρα που το «τέρας» πλησιάζει και αντηχεί…
• Είτε ακόμα και σε ένα καινούργιο αυτοκίνητο στο οποίο μπαίνεις για πρώτη φορά, ακουμπάς τα χέρια σου στο τιμόνι, κλείνεις τα μάτια και πατάς το γκάζι…