Η ευκολία πια της μοναξιάς –η δυνατότητα να έχουμε πρόσβαση κυριολεκτικά στα πάντα μέσω του ίντερνετ από το σπίτι μας– έχει συμβάλει σημαντικά στην εξάπλωσή της
Η μοναξιά και η «πανδημία» των smartphones - Θα πάψει ο άνθρωπος να είναι κοινωνικό ον;
Πριν από λίγες ημέρες το The Atlantic δημοσίευσε ένα εκτενές άρθρο, αρκετά σκοτεινό, στο οποίο «βαφτίζει» τον 21ο αιώνα αιώνα της μοναξιάς ή, πιο συγκεκριμένα, «Αντικοινωνικό Αιώνα» (The Anti-Social Century). Τα στοιχεία που δίνει είναι λίγο-πολύ οικεία, ειδικά με όσα έχουν γραφτεί την τελευταία δεκαετία. Εστιάζει βεβαίως στην παρούσα πραγματικότητα της κοινωνίας των ΗΠΑ και στο πώς η σταδιακή απομόνωση των ανθρώπων ξεκίνησε αργά το 1970, με την εισαγωγή των αυτοκινήτων και της τηλεόρασης στις ζωές των Αμερικανών.
Ο συγγραφέας του άρθρου, Ντέρεκ Τόμσον, κάνει μια χρονική αναδρομή, εξετάζοντας γιατί η περίοδος από το 1900 έως το 1960 ήταν εξαιρετικά κοινωνική και τι οδήγησε στη σταδιακή μείωση της κοινωνικότητας των ανθρώπων έκτοτε. Φτάνει λοιπόν στο σήμερα, το οποίο περιγράφει ως άκρως δυσοίωνο και οριακά δυστοπικό, ειδικά όσον αφορά το μέλλον, για πολλούς λόγους.
Ξεκινά με στατιστικά, λέγοντας ότι από το 2003 έως το 2023 η προσωπική συναναστροφή μειώθηκε περισσότερο από 20%, και ειδικά μεταξύ των ανύπαντρων ανδρών και ατόμων κάτω των 25 ετών η μείωση αυτή ξεπέρασε το 35%. Εξηγεί επίσης ότι οι νέοι άνθρωποι κυρίως είναι αυτοί που προτιμούν την απομόνωση στο σπίτι από την κοινωνικοποίηση με άλλους σε καθημερινή βάση σε συντριπτικά ποσοστά, και ότι η ευκολία πια της μοναξιάς –η δυνατότητα να έχουμε πρόσβαση κυριολεκτικά στα πάντα μέσω του ίντερνετ από το σπίτι μας– έχει συμβάλει σημαντικά στην εξάπλωσή της.
Εκπλήσσει δε το γεγονός ότι οι Αμερικανοί φαίνεται να πέρασαν περισσότερο χρόνο μόνοι τους το 2023 απ’ ό,τι το 2021, κι έτσι αυτή η αυτοεπιβεβλημένη μοναξιά είναι το πιο σημαντικό κοινωνικό γεγονός του 21ου αιώνα στην Αμερική.
«Το πόσο επικρατεί το αίσθημα της μοναξιάς διαφέρει από χώρα σε χώρα. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από πολιτισμικές διαφορές αλλά και από δημογραφικές διαφορές και, ενδεχομένως, διαφορές δειγματοληψίας. Σύμφωνα με την EU-LS 2022, η μοναξιά είναι επικρατέστερη στην Ιρλανδία, με πάνω από το 20% των ερωτηθέντων να αναφέρει ότι αισθάνεται μοναξιά. Ακολουθούν το Λουξεμβούργο, η Βουλγαρία και η Ελλάδα. Τα χαμηλότερα επίπεδα παρατηρούνται στην Ολλανδία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Κροατία και την Αυστρία (κάτω από 10%). Παρόμοιο γεωγραφικό μοτίβο παρατηρήθηκε ήδη για τα δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας».
Η κοινωνικά υπανάπτυκτη, λοιπόν, παιδική ηλικία οδηγεί σχεδόν αναπόφευκτα σε κοινωνικά ανεπαρκή ενηλικίωση. Και αυτό είναι ίσως πιο εμφανές όταν μας λέει ότι η «φύση της κοινωνικής κρίσης της Αμερικής είναι ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν φαίνεται να αντιδρούν στο βιολογικό σύνθημα [της μοναξιάς] για να περνούν περισσότερο χρόνο με άλλους ανθρώπους».
Ο Τόμσον φαίνεται αισιόδοξος, παρά τα τόσα στατιστικά, λέγοντας ότι πιστεύει ακράδαντα πως, αν και αυτός ο αντικοινωνικός αιώνας είναι το αποτέλεσμα όλων αυτών των παραγόντων, ο επόμενος μπορεί κάλλιστα να είναι κοινωνικός.
Το αν ο άνθρωπος θα πάψει να είναι κοινωνικό ον μένει να το δούμε. Μπορεί η μοίρα μας να είναι εντέλει τα ανθρωπάκια στην ταινία «Wall-E» και να το είχαμε προβλέψει τo 2008, όταν κυκλοφόρησε.
Ο Τόμσον κλείνει λέγοντας πως ανά πάσα στιγμή μπορούν να εδραιωθούν καινούργιες νόρμες, που θα αλλάξουν το σκοτεινό μονοπάτι στο οποίο φαίνεται να βαδίζουμε, και πως μια πολύ θετική εξέλιξη είναι το πόσο ευημερούν τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία και τα καφέ με επιτραπέζια παιχνίδια. Ίσως θα πρέπει να του προτείνουμε να έρθει μια βόλτα στον νότο της Ευρώπης, να δει πώς πραγματικά πίνεται ένας τρίωρος καφές με καλή παρέα, και η απάντηση εντέλει να είναι η υιοθέτηση μιας ήδη υπάρχουσας νόρμας, αρκεί να κοιτάξει γύρω του.
Η ευκολία πια της μοναξιάς –η δυνατότητα να έχουμε πρόσβαση κυριολεκτικά στα πάντα μέσω του ίντερνετ από το σπίτι μας– έχει συμβάλει σημαντικά στην εξάπλωσή της
9°
