Τα παιδικά παιχνίδια και τα έμφυλα στερεότυπα που υπάρχουν πολλές φορές πίσω από αυτά
Η παράδοση είναι καλή, αλλά, well, όχι και τόσο καλή. Η παράδοση σαν ένα κάποιο πλαίσιο, σαν μια παλέτα από έθιμα, ένα άλμπουμ με τραγουδάκια, φωσάκια, ντεκόρ για σέλφις, ναι: είναι καλή, μια χαρούλα, γουστάρουμε όλοι. Η παράδοση, πάλι, που θέλει τσεμπέρια, υποταγή, ξύλο για να συνετιστούν τα παιδιά και η σύζυγος και άλλα τέτοια χαριτωμένα, όχι: είναι κακή, παράνομη, και —ναι— για γρήγορες φάπες. Δεν είμαστε μουτζαχεντίν, μουλάδες, Χαμάς ή πρησμένοι από το αλκοόλ Ρώσοι μουζίκοι μια μέρα πριν την επιστράτευση. Προοδεύουμε. Δυναμώνουμε. Κοιτάμε τα άστρα. Και θέλουμε ηγέτες — ηγέτες ισχυρούς, γενναίους, σοφούς και αποφασισμένους να οδηγήσουν τον λαό στο μέλλον και στον πλούτο και στην ευτυχία.
Υπάρχει μια παράδοση που θέλει τα παιδικά παιχνίδια χωρισμένα σε δύο διακριτές κατηγορίες: αγορίστικα και κοριτσίστικα. Είναι μια χαρά αυτό το σχέδιο, αλλά ενταγμένο καλά στο κόντεξτ του: λάσπη, φτώχεια, κακομοιριά, UNRRA, φαφούτικα στόματα, αναλφαβητισμός στα ύψη, νά ένα μήλο, γραβάτα στο κυριακάτικο γεύμα με κότα στον φούρνο, βιντεοκασέτες με τον Ψάλτη, ρόδα, τσάντα και κοπάνα — πέστε κι εσείς. Τα ξέρετε. Η ζωή όμως έχει την τάση να προχωράει, να προοδεύει, να αλλάζει — δίχως να κοιτάζει τη δική μας μελαγχολία.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: δεν υπάρχουν παιχνίδια φτιαγμένα —καλύτερα: προορισμένα— μόνο για αγόρια ή μόνο για κορίτσια. Τα παιχνίδια είναι για όλους. Όλα τα παιδιά μπορούν να παίξουν με οποιοδήποτε παιχνίδι, εφόσον ταιριάζει με τα ενδιαφέροντά τους, την προσωπικότητά τους, τις ανάγκες τους, ή την ώρα. Το γεγονός ότι σε πολλά παιδιά αρέσουν κάποια παιχνίδια περισσότερο από άλλα, φευ, δεν έχει να κάνει με το φύλο τους. Ένα σετ για πειράματα χημείας, ξέρω γω, δεν είναι ένα αγορίστικο παιχνίδι. (Αυτό μάλιστα πιθανώς συνιστά φουλ ανωμαλία αν περάσει από τον νου σου, και θέλει δουλίτσα). Ούτε ένα σετ τσαγιού είναι φύσει κοριτσίστικο. Βασικά, τα καλύτερα δώρα, τα πιο ταιριαστά για το παιδί, είναι αυτά που το κάνουν χαρούμενο, και αυτά, ταυτόχρονα, που του δείχνουν ότι το νοιαζόμαστε. Τα παιδιά το ’χουν αυτό: να ξέρουν ότι τα νοιαζόμαστε, ότι δεν τα ταΐζουμε πέλετ για να ξεμπερδεύουμε. Και θέλουν να περνάνε καλά, για όσο προλάβουν.
Το ότι τα κορίτσια προτιμούν κούκλες και τα αγόρια όπλα είναι κάπως παλαιικό σαν άποψη, παρωχημένο και —μεταξύ μας— κομμάτι ανόητο, πέρα από μπαναλαρία ολκής. Βασικά: δεν ισχύει. Πολλά αγόρια απολαμβάνουν να παίζουν με κούκλες, και εξίσου πολλά κορίτσια απολαμβάνουν να παίζουν με φιγούρες δράσης και αγωνιστικά αυτοκίνητα. Τα στερεότυπα αφορούν μόνο τις γενικές τάσεις της αγοράς, είναι ένας προπολεμικός αλγόριθμος.
Δεν μιλάμε εδώ, καν, για τα Lego, τα παζλ, τα μουσικά όργανα, τα σετ ζωγραφικής, τα ποδήλατα, ή βέβαια τα βιβλία, που πιθανόν ποτέ δεν ήταν προορισμένα για το ένα ή το άλλο φύλο αποκλειστικά. Μιλάμε για όλα τα δώρα, για όλα τα παιχνίδια. Και βέβαια μιλάμε και για εκείνα που παραδοσιακά —Traditiooon!— είναι μόνο για κορίτσια, ας πούμε. Λοιπόν, δεν θα πάθει τίποτε ένα αγόρι αν παίξει με μια κούκλα. Γκαραντί. Για την ακρίβεια, πιθανότατα θα του κάνει καλό: θα αναπτυχθεί η ενσυναίσθησή του, αίφνης, η φαντασία του, η εγγενής του διάθεση να βοηθήσει και να φροντίσει ένα μωρό ή έναν αδύναμο άνθρωπο. Θα μάθει να εκφράζει καλύτερα τα συναισθήματά του, θα μπορεί να βλέπει πιο καθαρά τις ιδιότητες των άλλων. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη (ούτε μισή, ποτέ) ότι το παιχνίδι με τις κούκλες κάνει τα αγόρια πιο «θηλυκά» ή λιγότερο αρρενωπά. Αντιθέτως, δεκάδες έρευνες έχουν αποδείξει πως η απασχόληση με μία ποικιλία παιχνιδιών, άσχετα από τα στερεότυπα του φύλου, μπορεί να ενισχύσει αποτελεσματικά τη γνωστική, σωματική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Το παιχνίδι με κούκλες μπορεί να είναι μια διασκεδαστική και εκπαιδευτική εμπειρία για τα αγόρια και μπορεί επίσης να τα προετοιμάσει για τον μελλοντικό τους ρόλο ως υπεύθυνων ενηλίκων. Αν είναι να γίνουν γκέι, δεν θα γίνουν επειδή έπαιξαν με την Μπάρμπι της αδερφής τους. Και δεν μας πέφτει λόγος τι σεξουαλικές ή άλλες επιλογές θα έχουν όταν μεγαλώσουν.
Αντιθέτως, τα έμφυλα παιχνίδια μπορούν να περιορίσουν τις επιλογές και τα ενδιαφέροντα των παιδιών και να δημιουργήσουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται. Μπορεί κάποιο αγόρι, π.χ., να νομίζει ξαφνικά ότι, επειδή παίζει με ένα όπλο, μπορεί και να φέρεται στρατιωτικά, πολεμικά, σε αυτούς που δεν παίζουν με όπλα, ας πούμε στα κορίτσια. Και να το κάνει πράγματι. Και να καταλήξει το έρμο με μαυρισμένο μάτι από κανένα κορίτσι που δεν τα σηκώνει κάτι τέτοια.
Με δυο λόγια: μην ανησυχείτε αν κάποιος πάρει μια κούκλα στο αγοράκι σας. Καλύτερα, ενθαρρύνετέ τον να παίζει με όσα παιχνίδια τού αρέσουν. Να είστε υποστηρικτικοί, να στέργετε την περιέργεια και τη δημιουργικότητά του, να είστε κοντά του. Θα το εκτιμήσει αυτό. Και θα εκτιμήσετε κι εσείς τον εαυτό σας περισσότερο.
18°
