Ας ξεφορτωθούμε ό,τι είναι περιττό: βιβλία ή μη

«Get Rid of your Books (Ξεφορτωθείτε τα Βιβλία σας)». Αυτός ήταν ο τίτλος ενός άρθρου της Dorie Chelven στην ιστοσελίδα Slate που είδα πριν λίγες μέρες. Άνοιξα το στόμα μου διάπλατα. Σοκαρίστηκα και σκέφτηκα, πώς τολμάς! Με τι θράσος ζητάει από λάτρεις βιβλίων να δώσουν, χαρίσουν, ή πετάξουν τα βιβλία τους; Προφανώς το βιβλίο είναι κάτι που την αφήνει αδιάφορη, ειδάλλως δεν θα ξεστόμιζε κάτι τέτοιο. Παρ’ όλα αυτά συνέχιζα να διαβάζω για να δω τι είχε να πει και πού ήθελε να καταλήξει. Ίσως ο τίτλος είχε μια δόση υπερβολής ή ειρωνείας… κάτι τέλος πάντων που να εξηγεί με τι σκεπτικό μάς ζητά να κάνουμε κάτι τόσο αποτρόπαιο.

Χωρίς να θέλω να παρατείνω το σασπένς περαιτέρω, μέχρι το τέλος του άρθρου έτεινα να συμφωνήσω με τη συγγραφέα σε ένα μεγάλο ποσοστό και ανακάλυψα ότι κάποια πράγματα τα οποία ισχυριζόταν τα είχα σκεφτεί και εγώ ενίοτε. Ξεκινά κατ’ αρχάς λέγοντας ότι και η ίδια ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που πάντα ονειρεύονταν μια τεράστια βιβλιοθήκη η οποία έμοιαζε με αυτή που αντικρύζει η Μπελ (Belle) στο παιδικό της Disney «Beauty and the Beast» (Η Πεντάμορφη και το Τέρας) στο κάστρο του Τέρατος. Αμέσως μετά όμως μας επαναφέρει (λίγο απότομα θα πω) στην πραγματικότητα του χωροταξικού περιορισμού που όλοι εμείς οι λάτρεις αντιμετωπίζουμε από ένα σημείο και μετά, φτάνοντας στο αναπόφευκτο αποτέλεσμα ενός χαοτικού τοπίου όταν σε κάθε πιθανή γωνίτσα υπάρχει και από ένα ή περισσότερα βιβλία.

Σπεύδει να καταστήσει σαφές ότι όχι μόνο δεν μας προτρέπει να μην έχουμε βιβλία (αυτό της έλειπε), αλλά πιστεύει ότι όλοι θα έπρεπε να έχουμε μια μόνιμη συλλογή. Ωστόσο, θα πρέπει, λέει, να είμαστε ρεαλιστές σχετικά με το ποια βιβλία «αξίζουν» πραγματικά να έχουν μια θέση στη συλλογή μας και τα υπόλοιπα απλά θα πρέπει να τα χαρίσουμε. Τουτέστιν, να κρατήσουμε όλα τα βιβλία τα οποία είναι ιδιαίτερα για εμάς, γιατί έχουμε ένα συναισθηματικό δέσιμο μαζί τους, για παράδειγμα, όπως επίσης και αυτά τα οποία αγαπάμε πολύ και υπάρχει περίπτωση να ξαναδιαβάσουμε, ή γενικά να ξανανοίξουμε. Όλα τα άλλα μπορούν να δωριστούν (σε φίλους, γείτονες, σχολεία ή βιβλιοθήκες), δεδομένου ειδικά ότι δεν θα σταματήσουμε να αγοράζουμε καινούργια, και έτσι δεν θα σταματήσει ποτέ η βιβλιοθήκη μας να ανανεώνεται και να μεγαλώνει.  

Κάτι που η Dorie Chelven δεν ξεχνά να τονίσει είναι ότι για κάθε φανατικό αναγνώστη και βιβλιοφάγο, η συλλογή του είναι μια μικρή επέκταση του εαυτού του, ένα μικρό (ή μεγάλο) δείγμα του ποιος είναι, πώς είναι, και τι ιδέες, εικόνες ή ακόμα και πεποιθήσεις θα βρει κανείς αν περιηγηθεί στον εσωτερικό του κόσμο. Εκεί κοντοστάθηκα, έκανα μια παύση στην ανάγνωσή μου και ανέτρεξα στη δική μου μεγάλη συλλογή. Συνειδητοποίησα ότι θα μου ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αποχωριστώ το συντριπτικό ποσοστό των βιβλίων μου, αλλά θα ήταν αρκετά (και όχι λίγα) τα βιβλία που ευχαρίστως θα δώριζα. Όχι επειδή είναι «κακά» (άλλωστε ποιος καθορίζει το καλό και το κακό) αλλά γιατί εμένα προσωπικά δεν με άγγιξαν, δεν με ενθουσίασαν ή, πολύ ωμά, τα αντιπάθησα και δεν τα τελείωσα καν ή τα τελείωσα με βαριά καρδιά λόγω ψυχαναγκασμού για να δω πώς τελειώνουν αλλά με εκνεύρισαν. Τρανταχτό παράδειγμα, και το πρώτο που μου ήρθε κατά νου είναι το «Solar» του Ian McEwan… δεν ξέρω εάν με έχει νευριάσει άλλο βιβλίο τόσο πολύ.

Υπάρχει όμως και μια άλλη μικρή κατηγορία την οποία θα ήμουν διατεθειμένη να αποχωριστώ, και αυτή είναι βιβλία τα οποία όντως αγάπησα, αλλά τα οποία γνωρίζω ότι δεν θα ξαναδιαβάσω, για διάφορους λόγους, και θα ήθελα πολύ να έχουν άλλοι αναγνώστες την ευκαιρία να απολαύσουν…ειδικά επειδή όντας δωρεάν, θα τους δώσουν μια ευκαιρία παραπάνω, γιατί μπορεί να ανήκουν σε ένα είδος το οποίο μπορεί να μην επέλεγαν να αγοράσουν εάν έβλεπαν σε ένα βιβλιοπωλείο.

Η Chelven το πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω και μας ζητά να σκεφτούμε τα βιβλία μας όχι ως στολίδια με τα οποία μπορούμε να εντυπωσιάσουμε κάποιον (το οποίο ομολογουμένως δεν ξέρω από πού προκύπτει…υπάρχει άνθρωπος που εν έτη 2023 εντυπωσιάζεται από βιβλία; Εγώ δεν το έχω σκεφτεί ποτέ έτσι…), αλλά ως έναν τρόπο (συν)ύπαρξης και σχέσης με τον κόσμο. Ισχυρίζεται ότι «όταν χαρίζεις ένα βιβλίο, του έχεις δώσει την ευκαιρία να γίνει «φίλος» με έναν άγνωστο».

Έχοντας τελειώσει το άρθρο, η δική μου σκέψη πήγε λίγο παραπέρα. Βγήκα από τον κόσμο των βιβλίων και συμπεριέλαβα στο κόσνεπτ αυτό όλα τα υλικά αγαθά με τα οποία γεμίζουμε τις διάφορες γωνίτσες ή ντουλάπες του σπιτιού μας, και πώς θα μπορούσαμε μια στο τόσο να «ξεφορτωνόμαστε» πράγματα τα οποία δεν χρησιμοποιούμε πια αλλά πολλοί άλλοι άνθρωποι θα είχαν ανάγκη.