Γιατί συνεχίζουμε και δουλεύουμε από το σπίτι ενώ δεν μας κάνει καλό;

Τι συμβαίνει όταν τα κοινωνικά πλάσματα στερούνται κοινωνικής επαφής; Τα τελευταία τρία χρόνια διεξήχθη ένα πολύ μεγάλο πείραμα. Στην αρχή το πείραμα επιβλήθηκε σε εμάς και δεν είχαμε επιλογή, αλλά όταν τελικά άνοιξαν οι πόρτες του κλουβιού συνέβη κάτι περίεργο: πολλοί από εμάς απλώς επιλέξαμε να μείνουμε εκεί.

Έως και τον Δεκέμβριο του 2019, περίπου το 12% των εργαζομένων ενηλίκων ανέφεραν ότι εργάζονταν από το σπίτι κάποια στιγμή μέσα στην εβδομάδα. Μεταξύ Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου 2023 το ποσοστό αυτό ήταν 40%. Περίπου το 16% από εμάς, τώρα, δεν πηγαίνουμε ποτέ στο γραφείο. Το πείραμα συνεχίζεται.

Τα αποτελέσματα είναι τρανταχτά. Αποδεικνύεται ότι το να στερείς την κοινωνική επαφή από κοινωνικά πλάσματα δεν είναι πολύ καλό για αυτά. Τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους αυξάνονται – όπως και τα συναισθήματα άγχους και απομόνωσης. Οι άνθρωποι αισθάνονται λιγότερο συνδεδεμένοι με τους συναδέλφους τους: χωρίς κουτσομπολιό, φλερτ, αστεία, μεσημεριανά γεύματα και ποτά, η μέρα γίνεται μια βαρετή λίστα υποχρεώσεων. Και στην έλλειψη πολλών επιπέδων κοινωνικού πλαισίου, τα μηνύματα είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφηθούν – και η αποσύνδεση μεγαλώνει.

Αυτοί που εργάζονται εκτός γραφείου, δηλαδή από το σπίτι, αφιερώνουν περισσότερες ώρες στη δουλειά, αλλά εργάζονται λιγότερο καλά (μελέτες μεμονωμένων εταιρειών δείχνουν την πτώση της παραγωγικότητας μεταξύ 4% και 19%). Το 80% των εργαζομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο πιστεύουν ότι βλάπτει την ψυχική τους υγεία. Εν ολίγοις: η εργασία από το σπίτι είναι κακή για εμάς. Αλλά συνεχίζουμε και το κάνουμε.

Ορισμένοι από αυτούς που εργάζονται στο σπίτι, βέβαια, λαμβάνουν σωστές αποφάσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που ευδοκιμούν πραγματικά σε αυτό το περιβάλλον: γονείς με μικρά παιδιά που μπορούν να δρομολογήσουν πιο εύκολα ώρες ύπνου και τις δραστηριότητες των παιδιών, όπως και εκείνοι των οποίων οι μετακινήσεις είναι τιμωρητικές ή υποφέρουν από κοινωνικό άγχος, που μπορούν με αυτόν τον τρόπο να αποφύγουν μια σκληρή δοκιμασία. Η απομακρυσμένη εργασία κάνει αυτούς τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους.

Οι υπόλοιποι όμως –πιθανώς η πλειοψηφία– φαίνεται να παίρνουν παράλογες αποφάσεις. Αυτοί είναι οι εργαζόμενοι για τους οποίους η πρόσφατη αναφορά της Microsoft «New Future Of Work» ανακάλυψε ότι είναι «πιο μοναχικοί και πιο επιρρεπείς σε αισθήματα ενοχής όταν παίρνουν αναρρωτική άδεια ή κάνουν διαλείμματα, κάτι που οδηγεί στο να καταβάλλουν υπερβολική προσπάθεια για να το διορθώσουν».

Υποφέρουν, αλλά αρνούνται να πάνε στο γραφείο.

Δεν είναι ότι έχει φύγει η λαχτάρα για κοινωνική επαφή, απλά λείπει η συνήθεια που θα την τροφοδοτούσε. Μια περίεργη αντίδραση στην εξ αποστάσεως εργασία ήταν η έκρηξη της ζήτησης για χώρους συνεργασίας. Από τότε που άρθηκαν οι περιορισμοί για τον Covid, τα καφέ και οι βιβλιοθήκες έχουν γεμίσει με ελεύθερους επαγγελματίες που δεν αντέχουν να περάσουν άλλη μια μέρα στα τραπέζια της κουζίνας τους. Αναζητούμε υποκατάστατα για τον χώρο εργασίας, αλλά επιλέγουμε να μην πάμε πίσω στο γραφείο.

Μήπως η επιλογή της εργασίας από το σπίτι μας επέτρεψε να διαμορφώσουμε συνήθειες αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς που δεν μπορούμε να κόψουμε μόνοι μας; Οι εργαζόμενοι αναφέρουν ότι εκτιμούν την «ελευθερία και τον έλεγχο» της εξ αποστάσεως εργασίας (ακόμα και όταν τα επίπεδα κατάθλιψης εκτινάσσονται στα ύψη) – αλλά τι ωφελεί, αλήθεια, η ελευθερία να περάσετε οκτώ ώρες πολεμώντας τη δύναμη της θέλησής σας σε ένα απομονωμένο κουτί;

Χωρίς ένα επείγον κίνητρο να πάμε στη δουλειά μπορεί να έχει αλλάξει η συμπεριφορά μας με τρόπο που ούτε σε μας τους ίδιους δεν αρέσει.

Είναι κάτι αντίστοιχο με την εμφάνιση των εφαρμογών γνωριμιών. Αυτές έχουν επίσης αλλάξει την κοινωνική συμπεριφορά με τρόπο που δεν αρέσει στους ίδιους τους χρήστες. Εφαρμογές όπως το Hinge και το Tinder σημαίνουν ότι υπάρχει λιγότερο κίνητρο για να συνομιλήσετε με άτομα σε μπαρ, για παράδειγμα, ή να κάνετε προσπάθειες να οργανώσετε τα είδη των διασκεδαστικών κοινωνικών δραστηριοτήτων που μπορεί να οδηγήσουν σε συνάντηση με κάποιον. Ο κύριος μοχλός πίσω από κάθε είδους κοινωνική συμπεριφορά –η πιθανότητα του σεξ– έχει εξαφανιστεί. Οι χρήστες εφαρμογών γνωριμιών το αποδοκιμάζουν αυτό. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να συναντήσουν κάποιον οργανικά παρά μέσω διαδικτύου. Μας λείπουν οι κοινωνικές δραστηριότητες. Παραπονιόμαστε. Αλλά συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε τις εφαρμογές αυτές.

Οι συνήθειες «εγκαθίστανται» και όχι μόνο σε ψυχολογικό επίπεδο. Η δημοτικότητα των εφαρμογών γνωριμιών σημαίνει ότι θα υπάρχουν λιγότεροι άνθρωποι στα μπαρ που αναζητούν το φλερτ, ακόμη και για εκείνους τους singles που αποφασίζουν να παρακάμψουν την τάση. Και εκείνοι που τώρα μπαίνουν σε γραφεία αναζητώντας παρέα μπορεί να βρεθούν μόνοι ανάμεσα σε άδεια γραφεία και υπολογιστές. Οι εταιρείες μπορεί επίσης να μειώσουν το μέγεθος τους. Η HSBC ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι μετακομίζει από τα παγκόσμια κεντρικά της γραφεία στο Canary Wharf, σε μικρότερα γραφεία στην πόλη του Λονδίνου.

Ποια είναι η λύση; Πρέπει τα αφεντικά να πάρουν τα ηνία και να επιμείνουν στο ότι οι υπάλληλοι πρέπει να έρθουν για το καλό τους; Αυτό είναι δύσκολο να υποστηριχθεί: η αρχή ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν τι είναι καλύτερο για αυτούς και ότι πρέπει να τους επιτρέπεται να το κάνουν, είναι καλή. Αλλά έρχεται σε σύγκρουση με την απόδειξη ότι το περιβάλλον συχνά υπερισχύει έναντι της δύναμης της θέλησης.

Μπορούμε να αποκτήσουμε ανθυγιεινές συνήθειες και δεν μπορούμε πάντα να τις κόψουμε μόνοι μας. Για τους περισσότερους από εμάς θα ήταν καλύτερα να πάμε στο γραφείο, μπορεί όμως να χρειαστούμε λίγο σπρώξιμο.

Με στοιχεία από The Guardian