Eat4Change: Η μεσογειακή διατροφή είναι η υπερδύναμή μας

Η διατροφή μας ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένη με τη φύση, αλλά και με την κατάσταση της υγείας του πλανήτη. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίον παράγουμε και καταναλώνουμε τα τρόφιμα τα τελευταία χρόνια όχι μόνο δεν είναι βιώσιμος, αλλά ευθύνεται για ορισμένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η κλιματική κρίση και η απώλεια βιοποικιλότητας. Με γνώμονα την κεντρική θέση της διατροφής τόσο στην καθημερινότητά μας, όσο και στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα, το WWF ξεκινά το Eat4Change, ένα νέο πρόγραμμα με κεντρικό στόχο την προώθηση της βιώσιμης και υπεύθυνης διατροφής.

Πιο συγκεκριμένα, το Eat4Change στοχεύει στην κινητοποίηση των πολιτών και ειδικά των νέων, προς πιο βιώσιμες διατροφικές συνήθειες και πρακτικές παραγωγής, αλλά και στην ανάδειξη της διατροφής ως ενός αποτελεσματικού μέσου για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Το σύγχρονο σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων πρέπει να αλλάξει.

Οι διατροφικές επιλογές δεν επηρεάζουν μόνο την ανθρώπινη υγεία, αλλά και την υγεία του πλανήτη. Ενδεικτικά, η έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης 2020» του WWF τονίζει πως το σύγχρονο σύστημα παραγωγής τροφίμων προκαλεί περίπου το ένα τρίτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) παγκοσμίως (>80% εκ των οποίων σχετίζεται με την κτηνοτροφία), ευθύνεται για το 80% της παγκόσμιας αποψίλωσης των δασών, το 70% της απώλειας της βιοποικιλότητας σε χερσαίες εκτάσεις και το 50% της απώλειας της βιοποικιλότητας του γλυκού νερού. Η σύνδεση της τροφής με το περιβάλλον, καθώς και με την κλιματική κρίση είναι αδιαπραγμάτευτη. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε πως στην περίπτωση που η άνοδος της θερμοκρασίας υπερβεί τους 1,5 βαθμούς Κελσίου, οι επιπτώσεις στο παγκόσμιο σύστημα παραγωγής τροφίμων θα είναι καταστροφικές, καθώς θα επιταχυνθεί η εξάλειψη των ειδών, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν η αλιεία, η γεωργική απόδοση, και κατ΄ επέκταση τα διαθέσιμα τρόφιμα. 

Μια βασική τάση που εντείνει τον περιβαλλοντική αντίκτυπο των διατροφικών επιλογών είναι η αυξημένη ζήτηση για τρόφιμα που απαιτούν πολλούς φυσικούς πόρους για την παραγωγή τους (π.χ. νερό, γη), όπως είναι το κρέας και τα ζωικά προϊόντα. Η παραγωγή κρέατος, αυγών, γαλακτοκομικών και η υδατοκαλλιέργεια χρησιμοποιεί πάνω από το 80% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων του πλανήτη και ευθύνονται για σχεδόν το 60% των συνολικών εκπομπών της παραγωγής τροφίμων, παρά το γεγονός ότι από την κατανάλωση κρέατος και γαλακτομικών λαμβάνουμε μόλις το 37% των αναγκαίων πρωτεϊνών και 18% των αναγκαίων θερμίδων. 

Παρ΄όλα αυτά, η διατροφή που ακολουθούν οι πολίτες στην Ευρώπη στηρίζεται κυρίως στην κατανάλωση ζωικών προϊόντων, με άμεσες συνέπειες τόσο στην υγεία τους, όσο και στην υγεία του πλανήτη. Μόνο στην ΕΕ, η κτηνοτροφία υπολογίζεται πως ευθύνεται για το 12-17% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Για να επιτευχθεί ο παγκόσμιος κλιματικός στόχος των 1,5 βαθμών Κελσίου, χρειάζεται ριζική αλλαγή σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων. 

Η στροφή προς μια βιώσιμη και υπεύθυνη διατροφή είναι η λύση. 

Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τον πλανήτη μέσα από το πιάτο μας; 

Η αξία της μεσογειακής διατροφής

Με τον όρο βιώσιμη διατροφή ή διατροφή φιλική για τον πλανήτη εννοούμε την επιλογή υγιεινών τροφών των οποίων η παραγωγή έχει μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, την αύξηση κατανάλωσης φυτικών τροφίμων (π.χ. όσπρια, φρούτα, λαχανικά, δημητριακά), με αντίστοιχο περιορισμό των ζωικών προϊόντων που καταναλώνουμε, την αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων, αλλά και την αποφυγή υπερκατανάλωσης οποιουδήποτε φαγητού, καθώς σε αυτή την περίπτωση ασκούνται μεγάλες πιέσεις στο περιβάλλον. Επιπλέον, στο επίκεντρο της βιώσιμης διατροφής βρίσκεται η κατανάλωση εποχικών και εγχώριων μόνο προϊόντων, χρησιμοποιώντας τις διαθέσιμες πηγές κάθε περιοχής.

Μια παγκόσμια μετάβαση προς μια βιώσιμη διατροφή θα σήμαινε ένα πιο σταθερό κλίμα, περισσότερη άγρια ζωή στον πλανήτη μας, περισσότερη γη για να ευδοκιμήσει η βιοποικιλότητα, αλλά και ένας υγιέστερος πληθυσμός με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.

Με άλλα λόγια, η βιώσιμη διατροφή βασίζεται στις αρχές της γνωστής σε όλους μας μεσογειακής διατροφής που αποτελεί ένα από τα πιο ολοκληρωμένα και ισορροπημένα διατροφικά μοντέλα. Τοπικά και εποχικά είδη, περισσότερα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, λιγότερο κρέας, ζάχαρη, έλαια και λίπη είναι μόνο μερικά από τα μυστικά της μεσογειακής διατροφής που θα μας βοηθήσουν να κάνουμε την αρχή για μια βιώσιμη διατροφή. Συγκριτικά με την τυπική Δυτική δίαιτα που φαίνεται ότι καταναλώνει η πλειονότητα του πληθυσμού σήμερα, ακόμα και στη χώρα μας, η μεσογειακή διατροφή αποτελεί υποδειγματικό μοντέλο βιώσιμης διατροφής, οδηγώντας στην εκπομπή σημαντικά λιγότερων αερίων θερμοκηπίου (72%), μικρότερη χρήση γης (58%), κατανάλωση ενέργειας (52%) και υδάτινων πόρων (33%).

«Ακολουθώντας μια διατροφή, όπως η μεσογειακή διατροφή, με έμφαση στα προϊόντα φυτικής προέλευσης, μπορούμε να επηρεάσουμε θετικά το περιβάλλον και την υγεία μας», σημειώνει η Ελένη Σβορώνου, υπεύθυνη για το πρόγραμμα Eat4Change στο WWF Ελλάς. «Η παραγωγή, αλλά και η κατανάλωση της τροφής είναι ένα ταξίδι με μεγάλο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, όμως η λύση βρίσκεται κυριολεκτικά στο πιάτο μας. Το πρόγραμμα Eat4Change έρχεται αφενός για να μας θυμίσει πόσο άμεσα συνδεδεμένη είναι η τροφή μας και άρα, εμείς οι ίδιοι, με τη φύση και αφετέρου να μας δείξει τον τρόπο με τον οποίον μπορούμε να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες σεβόμενοι τον πλανήτη και όλα όσα μας προσφέρει».

Ο κομβικός ρόλος των νέων στο Eat4Change

Οι νέοι (κυρίως ηλικίας 15-35) βρίσκονται στην καρδιά του προγράμματος Eat4Change. Στο πλαίσιο αυτό, και με σκοπό την κινητοποίηση για μια βιώσιμη διατροφή έχει δημιουργηθεί μια δυναμική ομάδα νέων εθελοντών (Food4Thoughters) που θα έχουν κομβικό ρόλο και ενεργή συμμετοχή σε δράσεις που σχετίζονται με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς. 

Παράλληλα, στο πλαίσιο του Eat4Change, έχει συνταχθεί μεταξύ άλλων, εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο έχει προωθηθεί στην εκπαιδευτική κοινότητα, ενώ έχει ξεκινήσει συνεργασία του WWF με σχολές μαγειρικής για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών σεμιναρίων και την προώθηση των αρχών της βιώσιμης διατροφής και την κατάρτιση των μελλοντικών σεφ. 

Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα Eat4Change μπορείτε να βρείτε εδώ, αλλά και στο i-eat4change.com.

Το πρόγραμμα Eat4Change συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου DEAR για την Αναπτυξιακή Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση, και διαρκεί 4 χρόνια (2020-2024). Εταίροι του προγράμματος είναι οι: AIESEC, WWF European Policy Office (EPO), WWF Αυστρίας, WWF Βελγίου, WWF Σουηδίας, WWF Γαλλίας, WWF Ελλάς, WWF Ην. Βασιλείου, Fundación Vida Silvestre Argentina (FVS), WWF Βραζιλίας, Associação Natureza Portugal (ANP) και το Estonian Fund for Nature. Το WWF Φινλανδίας είναι το γραφείο συντονισμού.