Αρμονικό ή εμμονικό πάθος για εργασία: ποιο έχετε;

Ίσως θα θέλατε να είστε πιο παθιασμένοι με τη δουλειά σας ή ενδεχομένως να έχετε το είδος της δουλειάς για το οποίο θα μπορούσατε τουλάχιστον να φανταστείτε ότι είστε παθιασμένοι. Κάτι που θα σας έκανε να σηκώνεστε με χαρά κι ενθουσιασμό από το κρεβάτι κάθε πρωί. Οι ψυχολόγοι όμως διαχωρίζουν μεταξύ δύο ειδών πάθους που σχετίζονται με την εργασία – και μπορεί να μην είναι και τα δύο ελκυστικά, ακόμα κι αν έχετε μπουχτίσει με τον τρέχοντα ρόλο σας.

Το «αρμονικό» εργασιακό πάθος αναφέρεται σε καταστάσεις στις οποίες ένα άτομο όχι μόνο απολαμβάνει τη δουλειά του, αλλά έχει και τον έλεγχο στη σχέση του με αυτήν. Άτομα με αρμονικό πάθος για δουλειά έχουν συχνά επιλέξει την καριέρα τους γιατί είναι κάτι που τους ενδιαφέρει και παίρνουν μεγάλη ευχαρίστηση από το πώς κερδίζουν τα προς το ζην. Το πιο σημαντικό κομμάτι είναι ότι η δουλειά αυτή δεν επηρεάζει εις βάθος άλλες σημαντικές πτυχές της ζωής τους.

Αλλά ένα άτομο με «εμμονικό» πάθος για δουλειά έχει ελάχιστο έλεγχο στη σχέση του με την εργασία του. Θεωρούν ότι το επάγγελμά τους και οι σχετικοί παράγοντες, όπως οι προαγωγές και οι αυξήσεις μισθών, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωή τους.

Οι εμμονικά παθιασμένοι σπάνια αποδεσμεύονται εντελώς από τη δουλειά τους και, παρόλο που μπορεί να είναι πολύ επιτυχημένοι σε αυτό που κάνουν, αυτό έρχεται συχνά χωρίς αίσθηση ικανοποίησης. Μια τέτοια προσέγγιση στην εργασία μπορεί να κυριεύσει τη ζωή ενός ανθρώπου και να οδηγήσει σε εξάντληση (το λεγόμενο burnout), όταν είμαστε σωματικά και συναισθηματικά εξαντλημένοι και αισθανόμαστε ανήμποροι και παγιδευμένοι.

Πώς μπορούμε λοιπόν να βεβαιωθούμε ότι θα νιώσουμε γεμάτοι με το σωστό είδος πάθους; Εάν έχετε εμμονικό πάθος για δουλειά, φταίτε εσείς ή η δουλειά; Η έρευνα δείχνει ότι είναι πιθανώς και τα δύο.

Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, της εργασίας και του τύπου του πάθους που αναπτύσσουν οι άνθρωποι, ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από ένα ψυχολογικό έργο που συγκέντρωσε δεδομένα και αποτελέσματα δοκιμών από περισσότερους από 800 συμμετέχοντες. Μέτρησαν ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, τα οποία στην ψυχολογία αναφέρονται ως «big five» (μεγάλα πέντε): ειλικρίνεια, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, ευχαρίστηση και νευρωτισμός (openness, conscientiousness, extroversion, agreeableness, neuroticism). Αξιολόγησαν επίσης τη στάση τους στην εργασία, χρησιμοποιώντας τοn βαθμό με τον οποίο συμφωνούν ή διαφωνούν με μια σειρά δηλώσεων όπως «Η δουλειά μου είναι σε αρμονία με άλλες δραστηριότητες στη ζωή μου» ή «Δυσκολεύομαι να ελέγξω την επιθυμία μου για δουλειά». Τέλος, οι ερευνητές κατηγοριοποίησαν τις δουλειές των συμμετεχόντων, χρησιμοποιώντας ένα σύστημα που βαθμολογεί διάφορους τύπους εργασίας σύμφωνα με έξι περιγραφές: ρεαλιστική, ερευνητική, καλλιτεχνική, κοινωνική, επιχειρηματική και συμβατική. (Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το διαδικτυακό τεστ για να πάρετε μια ιδέα για το είδος της εργασίας που μπορεί να αναζητάτε.)

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (ειδικά ο νευρωτισμός) αλληλεπιδρούν με το εργασιακό περιβάλλον με έναν περίπλοκο τρόπο και πυροδοτούν διαφορετικούς τύπους πάθους. Ειδικότερα, τα άτομα που είναι επιρρεπή σε νευρωτισμό (εναλλαγές διάθεσης, άγχος και ευερεθιστότητα) είναι πολύ πιο πιθανό να αναπτύξουν εμμονικό πάθος για τη δουλειά τους εάν εργάζονται στην κατηγορία «επιχειρηματικών». Σε αυτή την κατηγορία, η καριέρα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη δύναμη της πειθούς και δίνεται μεγάλη έμφαση στη φήμη, τη δύναμη και το status.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που συμφωνεί με δηλώσεις όπως «αναστατώνομαι εύκολα» ή «ανησυχώ για διαφορετικά πράγματα ταυτόχρονα» είναι πολύ πιο ευάλωτο στην εξουθένωση εάν εργάζεται ως δικηγόρος, μεσίτης ή fundraiser (κάποιος που συλλέγει χρήματα για επιχειρηματικούς ή φιλανθρωπικούς σκοπούς). Αλλά το ίδιο άτομο είναι λιγότερο πιθανό να αποκτήσει εμμονή με τη δουλειά του εάν εργάζεται ως οδοντίατρος, μηχανικός, νοσηλευτής, χειρουργός ή κοινωνικός λειτουργός.

Είναι σημαντικό λοιπόν να καταλάβετε τι είδους πάθος έχετε για τη δουλειά σας. Νιώθετε ότι έχετε τον έλεγχο; Απολαμβάνετε τις επιτυχίες σας; Εάν η απάντηση είναι αρνητική ή υπάρχουν άλλες υποδείξεις ότι το εργασιακό σας πάθος είναι έμμονου είδους, τότε ίσως θελήσετε να σκεφτείτε μια αλλαγή κατεύθυνσης για να αποφύγετε τον κίνδυνο εξάντλησης (burnout).

Στο παραπάνω παράδειγμα, αυτό μπορεί να σας οδηγήσει στο να προσπαθήσετε να βρείτε έναν ρόλο που να έχει μικρότερο επιχειρηματικό στοιχείο, κάτι πιο καλλιτεχνικό ή κοινωνικό, ίσως. Γιατί, ενώ μπορεί να μην είμαστε σε θέση να αλλάξουμε την προσωπικότητά μας, η αλλαγή εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αίσθηση ικανοποίησης και ελέγχου – και ενδεχομένως περισσότερο χρόνο για να βρούμε το πάθος μας στον κόσμο έξω από την εργασία.

​*Με στοιχεία από The Conversation