Κάνοντας δώρα επειδή μπορούμε και επειδή θέλουμε

Αγόρασε γλυκά. Αμφιταλαντεύτηκε ανάμεσα σε μια τούρτα με μακαρόν –του φάνηκε περίεργη, πρωτότυπη, αν και μια στάλα γελοία– και ένα ταψάκι σιροπιαστά, αλλά τελικά τα πήρε και τα δυο. Ήταν σοφή απόφαση. Θεώρησε υπερβολικό να πάρει και μελομακάρονα, αλλά την τελευταία στιγμή άρπαξε ένα κουτί με κόκκινη κορδέλα δώρου δίπλα από το ταμείο. Δεν γίνονται Χριστούγεννα χωρίς μελομακάρονα, είναι παράνομο, όλος ο κόσμος το ξέρει αυτό.

Στο πεζοδρόμιο κοίταξε άλλη μία φορά τη λίστα με τα δώρα, κι ας την ήξερε απ' έξω. Χαμογέλασε. Ωραία.

Λοιπόν, εκείνη η ηλεκτρονική γραφίδα μπορούσε να κάνει σχεδόν τα πάντα. Ακόμη κι αν την άφηνες να γλιστρήσει άτσαλα πάνω στην οθόνη του τάμπλετ, ακόμη κι ας σου γλιστρούσε από το χέρι, πάλι θα παρουσίαζε κάτι. Καμιά φορά, κάτι καταπληκτικό. Δεν χρειαζόταν να ξέρεις καν αρχές σχεδίου για να σχεδιάσεις. Ήταν τέλεια. Και, ακριβώς επειδή ήταν τέλεια, ζήτησε να μην του βάλουν κάρτα αλλαγής μέσα στη συσκευασία δώρου.

Εκεί που δυσκολεύτηκε ήταν στις γραβάτες. Δεν ήξερε πολλά από γραβάτες. Τελικά, και αφού σπατάλησε λίγο χρόνο μπροστά από τα ξύλινα, λεπτεπίλεπτα ράφια, αφέθηκε στο ένστικτό του και διάλεξε δύο απλές, μία μονόχρωμη και μία ριγέ, με αντίστοιχες ποσέτ. Το ύφασμα πάντως ήταν συγκλονιστικό, και στις δύο. Αυτό ήξερε να το καταλαβαίνει, είτε χαϊδεύοντάς τες, είτε περνώντας τες κρυφά από το μάγουλό του.

Με τα βιβλία τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο εύκολα, αν βέβαια τα βιβλία ήταν λίγα. Αλλά τα βιβλία ήταν πολλά: μια πλημμύρα από νέες εκδόσεις, ένα θησαυροφυλάκιο γεμάτο καινούργια μυθιστορήματα, κλασικά που είχαν ξαναμεταφραστεί, ιστορικά που κάλυπταν σημαντικές χρονικές περιόδους, graphic novels με σκληρά εξώφυλλα, παιδικά με μαγευτικές εικονογραφήσεις – διάολε, κάθε επιλογή ήταν δύσκολη: διαλέγοντας ένα, απέκλειε άλλα δέκα εξίσου καλά με αυτό. Όμως ήταν μια δουλειά που έπρεπε να γίνει – μια δουλειά που κάποιος έπρεπε να την κάνει: αυτός, για την ακρίβεια.

Ούτε στο κρασί ήταν ειδικός. Ήξερε λίγα μόνο πράγματα για τις ταννίνες και το γεμάτο στόμα, για κάποια μονοποικιλιακά και κάποια άλλα κρασιά που ήταν μάλλον πειραματικά ακόμα – αλλά κι αυτά όχι καλά: ίσα-ίσα που μπορούσε να παραμυθιάσει κάποιον ακόμη πιο άσχετο σε μία σχετική συζήτηση. Προτίμησε, έτσι, να κάνει μία αδρή περιγραφή στην υπάλληλο της κάβας. Θα την εμπιστευόταν, ήταν ειδική. Το καταλάβαινες από τον τρόπο που κοιτούσε τις ετικέτες στις σκούρες φιάλες. Ο ίδιος διάλεξε απλώς ένα ουίσκι. Όλα τα παλαιωμένα μολτ ήταν καλά, εξ ορισμού· οπότε ήταν εύκολη επιλογή – απλώς έπιανες όποιο βρισκόταν πιο κοντά σου, όποιο είχες ξαναπιεί και σου είχε αρέσει, ή όποιο είχε πιο δυσκολοπρόφερτο όνομα.

Ξανακοίταξε τη λίστα του. Είχε φτάσει σχεδόν στα μισά, αλλά δεν μπορούσε να κουβαλήσει περισσότερα πράγματα τώρα. Έπρεπε να τα αφήσει στο σπίτι του πριν συνεχίσει με τα υπόλοιπα. Αλλά θα εκμεταλλευόταν το γεγονός για τις συνδρομές στα έντυπα που ήθελε να χαρίσει. Ήταν το New Yorker, το New York, το Atlantic, το Paris Review – ο κατάλογος έφτανε μέχρι το #10, μόνο και μόνο επειδή έπρεπε να σταματήσει κάπου. Η κάρτα του θα δούλευε υπερωρίες σήμερα. Κι αυτό ήταν καλό. Ήταν πολύ καλό.

Κοίταξε τις συσκευασίες δώρου από την κάβα. Σκέφτηκε αν θα άνοιγε ένα κρασί, ή εκείνο το ουίσκι. Προτίμησε το δεύτερο, γιατί θα ανέπνεε πολύ πιο γρήγορα. Δεν τον πείραζε που θα χαλούσε τη συσκευασία. Μπορούσε να την κλείσει σχεδόν εξίσου καλά, και να τη βάλει κάτω από το δέντρο του μαζί με τα υπόλοιπα δώρα. Το ίδιο θα έκανε και με τα μελομακάρονα. Πήγαιναν με το μολτ, σωστά; Ναι, σωστά. Αυτή την τελευταία δεν θα την ξανάκλεινε, απλώς γιατί άπαξ και την άνοιγες δεν γινόταν να την ξανακλείσεις. Αλλά δεν είχε καμία σημασία.

Έτσι κι αλλιώς, όλα τα δώρα ήταν για εκείνον.

                                                          ***
 

Ο πλούτος αλά Σκρουτζ Μακ Ντακ, που κάνει βουτιές στα δολάρια κλεισμένος στο θησαυροφυλάκιό του, είναι –αν και δεν συμπαθώ τη λέξη– μια σκέψη προνεωτερική και φτενή: μπορείς να δεις από μέσα της. Γιατί η επιδίωξη του πλούτου είναι ό,τι πνευματικότερο μπορεί να υπάρξει: και χθες ήταν, και τώρα είναι, και πάντα θα είναι. Γιατί πλούτος είναι τα τάμπλετ, και τα βιβλία, και τα βιβλία που κάνουν την καρδιά σου να σκάσει από λαχτάρα, και τα πανεπιστήμια, και τα αυτοκίνητα, και τα αεροπλάνα, και τα ταξίδια, και οι ναοί, και οι κινηματογράφοι multiplex, και οι κινηματογραφικές λέσχες, και τα μουσεία, και τα ουζερί, και οι εκδρομές στο βουνό, και τα mountain bikes, και οι καμπάνες των εκκλησιών, και τα μπανγκαλόου, και το κάμπινγκ, και τα πανεπιστήμια, και τα πολύ μεγάλα πανεπιστήμια, και τα ιδιωτικά σχολεία, και τα καλά δημόσια σχολεία, και οι ιδιωτικές κλινικές, και τα δημόσια νοσοκομεία, και τα καλά εστιατόρια, και οι κρεπερί στα νησιά, και τα ωραία ρούχα, και τα ζεστά ρούχα, και τα παπούτσια για τρέξιμο, και τα κόμικς, και οι εγκυκλοπαίδειες, και τα δερματόδετα βιβλία, και οι πρώτες εκδόσεις, και τα βιβλία περιπτέρου, και τα μικιμάους, και τα κραγιόν, και οι παντόφλες-ζωάκια, και τα μαύρα φορέματα και τα μπουφάν και τα τζιν με καταστροφές, και τα τατουάζ, και η γλυπτική στο μάρμαρο, και η γλυπτική στον πάγο, και τα apps, και τα drones, και ο κλιματισμός, και το φυσικό αέριο, και τα ταξίδια, και οι κρουαζιέρες, και το διάστημα, και το πάρκο, και τα σουβλάκια, και οι πίτσες, και το σούσι, και το ιαπωνικό ουίσκι, και το κρασί, και τα μεγάλα κονιάκ, και τα πούρα, και οι συναυλίες, και τα Μέγαρα, και η όπερα, και οι μουσικές σκηνές, και η NASA, και το Netflix, και το ΗΒΟ, και το BBC, και το Τρίτο Πρόγραμμα, και τα ιντερνετικά ραδιοφωνάκια και τα πόντκαστ – και βέβαια πλούτος είναι οι βραδινές βόλτες σε μια ξένη πρωτεύουσα, οι λαμπερές και νουάρ πόλεις όταν είσαι μια στάλα μεθυσμένος κι έχει δροσιά και κολλάς πάνω στον άλλο και περπατάτε αγκαλιά χωρίς να μιλάτε γιατί τον αγαπάς και το ξέρει. Και σ’ αγαπά κι εκείνος. Κι ας μην είναι σ’ αυτή τη νουάρ πόλη: ας είναι εδώ, στη γειτονιά σας.

Πλούτος είναι αυτά που μπορείς να αποκτήσεις, αυτά που μπορείς να ονειρεύεσαι και αυτά που μπορείς να χαρίζεις. Πλούτος είναι η δυνατότητα. Εξ ου και ο πιο πνευματικός πολιτισμός είναι ο Δυτικός –και δόξα τω Παναγάθω παγκοσμιοποιημένος–, ο καπιταλιστικός. Εξ ου και ο πλούτος, και η επιδίωξή του, είναι πράγματα της ζωής, του ανθρώπου, του νου, των αισθήσεων. Εξ ου και πλούτος είναι όλα τα παραπάνω, κι άλλες χίλιες χιλιάδες παρόμοια και διαφορετικά, άλλα για μένα κι άλλα για σένα: όλα όσα κάνουν τη ζωή συνώνυμο της ελευθερίας. Αυτά όλα είναι πλούτος.

Πλούτος είναι η εξέλιξη: η τάχα «φυσική» μας κατάσταση, η «άγρια» και πρωτόγονη, είναι η απόλυτη ένδεια, και μια ιδεολογική και φυσική σκλαβιά. Με το περπάτημά του πάνω στη γη, ο άνθρωπος πλουταίνει. Κι αυτό είναι ωραίο, και φυσικό, και ανθρώπινο.