Γιατί οι θεωρίες συνωμοσίας απευθύνονται στο συναίσθημα

Οι σύγχρονες θεωρίες συνωμοσίας έχουν πολλαπλές αναγνώσεις και εξηγήσεις. Μια από αυτές είναι ότι αποτελούν τους «σύγχρονους μύθους» με συναισθηματικό περιεχόμενο και συγκεκριμένο -επιμέρους εξηγητικό χαρακτήρα.

Δηλαδή, το να συνταχθεί κάποιος με μια ψευδή θεωρία συνωμοσίας, σημαίνει ότι λαμβάνει τις αποφάσεις του όχι με βάση τον μαθηματικοποιημένο και συντεταγμένο λόγο που αρθρώνει η σύγχρονη Επιστήμη, αλλά με βάση συναισθηματικά χαρακτηριστικά, δικά του και του εκάστοτε μύθου.

Ο συγκεκριμένος και επιμέρους χαρακτήρας του κάθε μύθου/ θεωρίας συνωμοσίας, σχετίζεται με το γεγονός ότι η εξηγητική του δύναμη δε δύναται να σταθεί σε ένα συνεπές κοσμοείδωλο, αλλά κάθε φορά προσπαθεί να εξηγήσει ένα μεμονωμένο φαινόμενο.

Επί παραδείγματι, οι οπαδοί της Επίπεδης Γης αδυνατούν να στηρίξουν μια ολοκληρωμένη και διαφορετική επιστημολογία πέραν της συγκεκριμένης θεωρίας συνωμοσίας. Ιδιαίτερης μνείας χρήζει όμως, η θεωρία για τις δήθεν βλαπτικές επιδράσεις της 5G ακτινοβολίας. Αυτή, πέραν της φαντασιοπληξίας περί αθροιστικής βλάβης από την ακτινοβολία και καρκινογενεσης, έχει επεκταθεί σε δήθεν «εντοπισμένες» - πέραν της θεώρησης του Μέλανος Σώματος - θερμικές βλάβες από τα κινητά, αλλά και σε μια αστήρικτη πίστη για μετάδοση «με κύματα» του κορωνοϊού από την 5G ακτινοβολία. Εδώ έχουμε μια απλοϊκή πλην ενδιαφέρουσα «επίθεση» στην σύγχρονη Κβαντική Φυσική.

Είναι, όμως, εμφανές σε όποιον γνωρίζει στοιχειωδώς Φυσική, ότι αυτές οι θεωρίες ουδεμία επιστημολογική βάση έχουν. Κι έτσι, είναι ανέφικτο να «μεταστραφούν» οι οπαδοί τους με την παράθεση σκληρών στατιστικών στοιχείων ή φυσικών μηχανισμών. Η «πίστη» τους δεν κλονίζεται από επιστημονικά στοιχεία. Αν το θέμα ήταν γνωσιολογικό, οι περισσότερες θεωρίες συνωμοσίας θα κατέρρεαν άμεσα. Είναι, λοιπόν, εμφανές ότι στηρίζονται σε συναισθηματικά στοιχεία και δεν αντικρούνται διά της συντεταγμένης επιστημονικής γνώσης. Τα διχαστικά κηρύγματα μίσους που συνοδεύουν αρκετές θεωρίες συνωμοσίας, η κατάσταση απελπισίας στην οποία βρίσκονται ορισμένοι «πιστοί» τους και ο χειριστικός - ωφελιμιστικός προσανατολισμός των καθοδηγητών, μας κατευθύνουν με σαφήνεια προς το συναίσθημα και όχι προς τον Ορθό Λόγο.

Άρα, σε περιπτώσεις όπως η Πανδημία, θα ήταν πιο χρήσιμο, ίσως, αντί να παραθέτουμε ατελείωτους αριθμούς, να προσπαθούμε να πλησιάσουμε τους «αρνητές» συμπολίτες μας με μια άλλη παγκόσμια γλώσσα, πέραν της Επιστήμης. Αυτή της συναισθηματικής, ανθρώπινης και συμπονετικής προσέγγισης. Ενίοτε, η κοινωνική απομόνωση, η οικονομική και κοινωνική απελπισία, η μοναξιά και η περιθωριοποίηση, οδηγούν ορισμένους Συμπολίτες μας να αρνηθούν τον κόσμο τούτο ακόμα και τα καλά που έχει να τους προσφέρει.

Επομένως, μια «συναισθηματική» και ανθρώπινη προσέγγιση θα επιτύχει πολύ περισσότερα από την απλή παράθεση στατιστικών στοιχείων σε θέματα που σχετίζονται με την Πανδημία. Θα αμβλύνει το διχαστικό τείχος που έχει δημιουργηθεί εντός του κοινωνικού ιστού. Αυτό το τείχος όσο το χτίζουμε με τιμωρητικές πρακτικές και διχαστικό λόγο, τόσο υψώνεται και δεν επιτρέπει να εισέλθει το φως της Επιστήμης στο απέναντι «στρατόπεδο» που οχυρώνεται περισσότερο μετά από κάθε «επίθεση».

Αυτά, βεβαίως, ισχύουν για τους απλούς Πολίτες που διακατέχονται από φόβο, αμφιβολίες και διστακτικότητα. Αντίθετα, η αντιμετώπιση ανθρώπων που συντεταγμένα, οργανωμένα και με βάση το προσωπικό τους όφελος παραπλανούν συνειδητά τους πιο αδύναμους και απελπισμένους ανθρώπους, οφείλει να είναι σκληρότερη.

Ας μην υψώνουμε, λοιπόν, τείχη ανάμεσά μας, αφού θα δυσκολέψουν ακόμα περισσότερο την επικοινωνία μας.

Γνωρίζω ότι μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι εύκολη, αφού απαιτεί κόπο και εξατομικευμένη πόρτα – πόρτα προσέγγιση. Όμως, κάθε ανηφορικός δρόμος που οδηγεί στην κοινωνική συνοχή, έχει να προσφέρει πιο πολλά από μια επιδημιολογική επιτυχία.