Life

Απο πού βγήκε η έκφραση «ινδιάνικο καλοκαίρι»

Η παλαιότερη γνωστή αναφορά εμφανίζεται σε δοκίμιο του J. Hector St. John de Crevecoeur που γράφτηκε στα γαλλικά γύρω στο 1778

Νατάσσα Καρυστινού
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Η ιστορία του Indian summer (ινδιάνικο καλοκαίρι) που επικρατεί αυτές τις ημέρες στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης χρωματίζοντας εντυπωσιακά τα φυλλώματα.

Το ινδιάνικο καλοκαίρι, το μικρό καλοκαιράκι, το καλοκαίρι του Αγίου Δημητρίου είναι μια περίοδος ασυνήθιστα ζεστού, ξηρού καιρού με την οποία ξεκινάει το φθινόπωρο σε εύκρατες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου: μπορεί να διαρκέσει από τον Σεπτέμβριο μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου. Ο Βοστονέζος λεξικογράφος Άλμπερτ Μάθιους ερεύνησε στο τέλος του 19ου αιώνα την πρώιμη αμερικανική λογοτεχνία για να ανακαλύψει ποιος επινόησε την έκφραση «Indian summer». Η παλαιότερη αναφορά που βρήκε χρονολογείται από το 1851, αν και υπήρχε και σε μια αγγλική επιστολή του 1778. Μεταγενέστερη έρευνα έδειξε ότι η παλαιότερη γνωστή αναφορά στο Indian summer με τη σημερινή του έννοια εμφανίζεται σε δοκίμιο του J. Hector St. John de Crevecoeur που γράφτηκε στα γαλλικά γύρω στο 1778.

Αν και η ακριβής προέλευση του όρου παραμένει αβέβαιη, φαίνεται πως ακούστηκε για πρώτη φορά σε περιοχές ιθαγενών Αμερικανών και περιέγραφε εκείνες τις μέρες του φθινοπώρου που ήταν ευνοϊκές για το κυνήγι. Επειδή οι Ινδιάνοι θεωρούσαν τον ήπιο καιρό θεϊκό δώρο, πίστευαν ότι το «Indian summer» ήταν θεϊκή παρέμβαση που τους βοηθούσε να επιβιώσουν μετά από κάποια μεγάλη ατυχία, όπως η απώλεια μιας σοδειάς.

Μερικές φορές στη λογοτεχνία και στην ιστορία ο όρος έχει χρησιμοποιηθεί μεταφορικά. Ο τίτλος του βιβλίου του Van Wyck Brooks «New England: Indian Summer» (1940) σήμαινε μια εποχή στειρότητας και εξάντλησης των δυνατοτήτων, ενώ στο προγενέστερο μυθιστόρημα του William Dean Howells «Indian Summer» (1886) σήμαινε, αντιθέτως, μια εποχή όπου κανείς μπορούσε να ανακτήσει μέρος της ευτυχίας της νεότητας. Η έκφραση ήταν γνωστή και στη Βρετανία από τα μέσα του 19ου αιώνα: «Το μικρό καλοκαιράκι ενός Φορσάιτ» ήταν ο τίτλος του δεύτερου τόμου του «Θρύλου των Φορσάιτ» (1918) του John Galsworthy. Ωστόσο, οι κλιματολόγοι των αρχών του 20ου αιώνα, Gordon Manley και Hubert Lamb χρησιμοποίησαν την έκφραση μόνο για το αμερικανικό φαινόμενο, ιδιαίτερα για τις περιοχές της Νέας Αγγλίας, ενώ στην Ευρώπη συνδεόταν περισσότερο με τις φθινοπωρινές γιορτές του Αγίου Μαρτίνου, του Αγίου Λουκά και του Αγίου Δημητρίου. Στην αγγλική μετάφραση του «Δόκτορα Ζιβάγκο» του Boris Pasternak, ο όρος περιγράφει τον ασυνήθιστα ζεστό καιρό τις ημέρες της Οκτωβριανής Επανάστασης. Στην Τουρκία αντιστοιχεί με το pastirma yazı (παστουρμοκαλόκαιρο), διότι ο Νοέμβριος θεωρούνταν η καλύτερη εποχή για να φτιάξεις παστουρμά. Στην τσαρική Ρωσία και στις χώρες γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα το μικρό καλοκαιράκι ονομαζόταν Βελούδινη Εποχή κατά την οποία οι ανώτερες τάξεις πήγαιναν διακοπές για να αποφύγουν τα καλοκαιρινά πλήθη.

Η αμερικανική λογοτεχνία, από την Dorothy Parker μέχρι την Emily Dickinson ―η οποία έγραψε περίπου 20 ποιήματα γι’ αυτή την εποχή του χρόνου― αναφέρεται συχνά στο πρώιμο φθινόπωρο που ιδιαίτερα στη βορειοανατολική ακτή των ΗΠΑ παρουσιάζεται με εκρηκτικά χρώματα: τα δέντρα ―φιλύρες, σφενδάμια― γίνονται κόκκινα και πορτοκαλί, μοβ και κίτρινα αποκτώντας μοναδική φωτογένεια και εμπνέοντας τις ποιητικές ψυχές. Μεταξύ των πιο γνωστών ποιημάτων είναι εκείνο του Vachel Lindsay «A Indian Summer Day on the Prairie» και το «Indian Summer» του Καναδού William Wilfred Campbell.

Το 1975, ο Joe Dassin ηχογράφησε το τραγούδι «L’Été indien» στα γαλλικά, στα αγγλικά, στα ισπανικά και στα γερμανικά. Βασιζόταν στο κομμάτι «Africa» του Ιταλού τραγουδοποιού Toto Cutugno εξού και ο υπότιτλος "L'été indien (Africa)» σε ορισμένες single κυκλοφορίες. Έγινε η μεγαλύτερη επιτυχία του Dassin, με 2 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Η Nancy Sinatra και ο Lee Hazlewood κυκλοφόρησαν μια αγγλόφωνη διασκευή του το 1976. Το 1977 οι Poco κυκλοφόρησαν το άλμπουμ «Indian Summer», το οποίο περιείχε το ομώνυμο κομμάτι που έγραψε ο Paul Cotton. Ομότιτλα κομμάτια ηχογράφησαν ο Joe Walsh (1978) και ο Al Stewart (1981), ενώ το 1984, οι U2 συμπεριέλαβαν το «Indian Summer Sky» στο άλμπουμ τους «The Unforgettable Fire». Το 1987 oi Opal κυκλοφόρησαν μια διασκευή του τραγουδιού των The Doors «Ιndian Summer» που παραμένει πιθανότατα το πιο χαρακτηριστικό ροκ κομμάτι με σχετικό τίτλο (περιέχεται στο «Morrison Hotel» του 1970). Το 1987 οι Dream Academy συμπεριέλαβαν το δικό τους «Indian Summer» στο άλμπουμ «Remembrance Days».

Το 1993, το μικρό καλοκαιράκι ενέπνευσε το βαχύβιο emo συγκρότημα που δημιουργήθηκε στο Όκλαντ της Καλιφόρνια με το όνομα Indian Summer. Το 2004 η Tori Amos ηχογράφησε το κομμάτι «Indian Summer» για το EP «Scarlet’s Hidden Treasures». Το 2007 ο διάσημος τζαζίστας Dave Brubeck κυκλοφόρησε το πρώτο του σόλο άλμπουμ για πιάνο μετά από 50 χρόνια, με ton τίτλο «Indian Summer», διασκευάζοντας το ομώνυμο τραγούδι των Victor Herbert και Al Dubin. Την ίδια χρονιά, οι Ουαλοί Manic Street Preachers χρησιμοποίησαν την έκφραση στο τρίτο σινγκλ του άλμπουμ τους «Send Away the Tigers».