Όλοι φοράνε μαύρα και κρατάνε λουλούδια

Διαβάζεται ακούγοντας αυτό:

Δε μου αρέσουν οι κηδείες. Όλοι φοράνε μαύρα και κρατάνε λουλούδια. Μιλάνε χαμηλόφωνα έξω από την εκκλησία. Κάποιοι κλαίνε και άλλοι γελάνε άθελά τους, για να ξορκίσουν ίσως το κακό ή σαν άμυνα απέναντι στην τόση θλίψη. Και ύστερα είναι το πρόσωπο του νεκρού κενό και άδειο μέσα σε ένα φέρετρο στο κέντρο ενός δωματίου περιτριγυρισμένο από γυναίκες. Στην Ελλάδα τώρα πια δεν κλαίνε τους νεκρούς στα σπίτια τους, μόνο σε κάποια χωριά τηρούν τις παραδόσεις.

Την τελευταία φορά που βρέθηκα σε κηδεία ήταν πριν χρόνια. Είχε πεθάνει ο πατέρας δύο αγαπημένων μου φίλων, ο κ. Δημήτρης. Θυμάμαι στο φέρετρό του είχαμε βάλει μέσα το αγαπημένο του cd με τζαζ μουσική, κοχύλια γιατί αγαπούσε τη θάλασσα, την ταμπακιέρα του και τα τσιγάρα του. Οι γυναίκες γύρω του έκλαιγαν και «τραγουδούσαν» μοιρολόγια όλη τη νύχτα. Το πρωί της επόμενης ημέρας τον θάψαμε στο νεκροταφείο του χωριού, που ήταν γεμάτο στάχυα και λευκούς τάφους. Δε μου αρέσουν τα νεκροταφεία σε αυτές τις περιστάσεις. Ειδικά τη στιγμή που μπαίνει το φέρετρο στη γη και αρχίζουν οι νεκροθάφτες να το σκεπάζουν με χώμα είναι πολύ αποκαρδιωτική εικόνα, γιατί ξέρεις μέσα σου ότι δε θα δεις ποτέ ξανά τον άνθρωπό σου.

Στο δημοτικό μας πήγαιναν εκδρομή στην περιοχή του Αγ. Ιωάννη στη Χαλκίδα. Εκεί ήταν το πρώτο νεκροταφείο της πόλης. Περίεργο μέρος για να πηγαίνεις σχολική εκδρομή. Ίσως οι δάσκαλοί μας ασυναίσθητά μας μάθαιναν να μη φοβόμαστε τον θάνατο. Θυμάμαι μπαίναμε μέσα στο νεκροταφείο και περιεργαζόμασταν τους τάφους. Διαβάζαμε τα ονόματα και κοιτάζαμε τις φωτογραφίες των νεκρών. Βρίσκαμε λουλούδια, άλλα φρέσκα και άλλα ξερά, τα καντήλια που έκαιγαν, αλλά και διάφορα άλλα μικροπράγματα όπως παιχνίδια, αν ήταν παιδικός ο τάφος. Παρατηρούσαμε το λευκό μάρμαρο ή τον γρανίτη, τα αγάλματα που ήταν στερεωμένα πάνω τους και φανταζόμασταν πώς θα ήταν οι ζωές αυτών που είχαν φύγει.

Πρόσφατα είδα ένα βίντεο των NYT για τα γραφεία κηδειών στο Μεξικό, τα οποία αποκαλύπτουν ότι οι θάνατοι από COVID-19 είναι πολλοί περισσότεροι από τα επίσημα στοιχεία που δίνει το κράτος. Εκεί, οι νεκροί της πανδημίας υποχρεωτικά πρέπει να αποτεφρωθούν, χωρίς την παρουσία των συγγενών τους. Δε γίνεται καμία κηδεία και καμία περιφορά του νεκρού γύρω από το χωριό, καμία μπάντα δεν παίζει μουσική για εκείνον. Λόγω του μεγάλου αριθμού των νεκρών, τα σώματα παραμένουν για μέρες στα νεκροτομεία ή στα γραφεία κηδειών. Η εικόνα των υπαλλήλων του κρεματόριου που ρίχνουν μέσα στον φούρνο τα σώματα, που είναι τυλιγμένα γύρω από ένα σελοφάν σα μούμιες, είναι σοκαριστική. Στο βίντεο μια γυναίκα χρηματίζει ένα γραφείο κηδειών για να πάρει κρυφά το σώμα του νεκρού πατέρα της και να τον θάψει σύμφωνα με τις παραδόσεις της φυλής της.

Στην Αντιγόνη του Σοφοκλή, ο βασιλιάς Κρέοντας διατάσσει να μην ταφεί ο Πολυνείκης και απειλεί με λιθοβολισμό όποιον παραβεί τη διαταγή του. Η Αντιγόνη όμως αποφασίζει και θάβει τον αδερφό της, ακολουθώντας τους άγραφους θεϊκούς νόμους, που επιβάλλουν κανένα πτώμα να μη μένει άταφο. Αν και δε μού αρέσουν οι κηδείες, ομολογώ ότι είναι περίεργο να χάνεις κάποιον δικό σου και να μη μπορείς να τον αποχαιρετήσεις. Να ρίξεις τις στάχτες του εκεί που ήθελε εκείνος ή να τον θάψεις στον οικογενειακό τάφο ή στο μέρος που αγαπούσε. Πολλοί άνθρωποι έχασαν συγγενείς και φίλους μέσα στην πανδημία. Στην Ελλάδα κηδείες έγιναν από απόσταση, κάποιοι αποτεφρώθηκαν με τους συγγενείς τους να περιμένουν έξω από το κρεματόριο και μέσα στο αυτοκίνητό τους για να παραλάβουν την τεφροδόχο. Στο Μεξικό στις 2 Νοεμβρίου γιορτάζουν την Ημέρα των Νεκρών, όπου για μια μέρα οι νεκροί επιστρέφουν πίσω στην επίγεια ζωή. Οι Μεξικανοί φτιάχνουν γλυκά και ζαχαρωτά που έχουν σχήμα νεκροκεφαλών και κόκκινο χρώμα που συμβολίζει το αίμα και τα προσφέρουν σαν τάματα στους νεκρούς κι όλα αυτά για να ξορκίσουν το κακό.

Τα λέμε την επόμενη Κυριακή.