Το αγόρι από την Τουρκάνα

Ήταν 8 με 12 χρόνων το αγόρι από την περιοχή δυτικά της λίμνης Τουρκάνα στην Κένυα, αλλά η ανάπτυξή του είχε σχεδόν ολοκληρωθεί. Ήταν ψηλός, σχεδόν 154 εκατοστά, για τα δεδομένα. Είναι καιρός που τον ταλαιπωρεί ένας δυνατός πόνος στην κάτω γνάθο, πίσω στο γομφίο και στα ούλα. Το μόνιμο δόντι έσπρωχνε να βγει ενώ το άλλο δεν είχε πέσει ακόμα. Αυτός ο πόνος είναι που τον εμποδίζει να τρέξει μαζί με την ομάδα για κυνήγι.

Η φυλή τους έχει μακριά πόδια και στενούς ώμους για να τρέχουν γρήγορα και συγχρόνως να αντέχουν τις υψηλές θερμοκρασίες και την υγρασία της αφρικανικής σαβάνας, παράγοντας μεγάλες ποσότητες ιδρώτα. Αυτό είναι και το εξελικτικό πλεονέκτημα του κυνηγού μπροστά στα άλλα ζώα που αναπτύσσουν μεγάλες ταχύτητες αλλά για πολύ λίγο. Είναι δρομείς αντοχής και φθάνουν το θήραμα γιατί αυτό εξαντλείται πρώτο. Όμως δεν ήταν δυνατόν να τρέξει περισσότερο με αυτό τον πόνο. Είχε και μια μικρή μετατόπιση δίσκου στη μέση από κάποια κάκωση.

Αποφάσισε να γυρίσει στον καταυλισμό και να κάτσει με τις γυναίκες, ζητώντας φροντίδα και παρηγοριά. Εκεί καθισμένος γύρω από τη φωτιά, μπορεί να βρισκόταν με άλλα άτομα της ομάδας που περίμεναν να ψηθεί το φαγητό. Όμως ο πόνος δυνάμωνε, ίσως να είχε και πυρετό. Εξαντλημένος πήγε στην όχθη του ποταμού Nariokotome να πιει λίγο νερό και φαίνεται ότι εκεί έσβησε. Δεν πρόλαβε τη μόλυνση που είχε προχωρήσει από τη ρίζα του δοντιού στα ούλα και τελικά σε όλο το σώμα, κάτι που σήμερα λέγεται σηψαιμία. Κανείς προφανώς δεν τον αναζήτησε έως ότου 1.500.000 χρόνια μετά, μόλις το 1984, ανακαλύφθηκε σαν ένας σωρός από οστά μέσα στη λάσπη του ποταμού Nariokotome από τον Kamoya Kimeu. Κανείς δεν τον αναζήτησε γιατί δεν ήταν μέσα στην κουλτούρα των ανθρώπων εκείνων να θάβουν τους νεκρούς τους, άπαξ και έπεφτε κάποιος ήταν σαν να μην υπήρξε. Τους έλειπε η φαντασία, εκείνο το χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο.

Αργότερα, το 1993 ο σκελετός μελετήθηκε από τους παλαιοντολόγους A. Walker & R. Leaky. Ανακάλυψαν ότι το αγόρι από την Τουρκάνα ανήκει στο προγονικό μας είδος Homo erectus ή Homo ergaster (εργώδης) και έζησε στο πρώιμο Πλειστόκαινο. O τρόπος που πέθανε αποτελεί δώρο στην ανθρωπότητα, καθώς είναι ο καλύτερα διατηρημένος σκελετός που έχει βρεθεί ποτέ από τους προγονικούς ανθρώπους. Η λάσπη του ποταμού το σκέπασε ενώ τα γύρω ηφαίστεια πρόσφεραν τις κατάλληλες συνθήκες για την διατήρηση και την απολίθωσή του. Δίπλα στον σκελετό βρέθηκαν εργαλεία της παλαιολιθικής εποχής και οστά άλλων θηλαστικών. Ο εγκέφαλός του ζύγιζε γύρω στα 900 γραμμάρια, δηλαδή περισσότερο από του χιμπατζή αλλά λιγότερο από του σημερινού Homo sapiens.

Στον Homo erectus η ανάπτυξη και η αναπαραγωγική ωρίμανση ήταν συμπιεσμένη χρονικά σε σχέση με το σημερινό άνθρωπο. Δηλαδή οκτώ με δώδεκα χρόνων το αγόρι από την Τουρκάνα σχεδόν είχε φθάσει το τελικό του ύψος που πιθανολογείται να ήταν 168 εκ. Η παράταση της παιδικής ηλικίας έγινε εξελικτικά, για την ανάπτυξη του εγκεφάλου στον Homo sapiens.

Από την πρώτη στιγμή που έμαθα την ιστορία του βασισμένη σε παλαιοντολογικά στοιχεία και την ανασύνθεση του προσώπου του, νιώθω απέραντη στοργή για αυτό το μικρό αγόρι στην απαρχή της ανθρώπινης ιστορίας που η τύχη, μας οδήγησε στα ίχνη του. Λέγεται ότι αν φορούσε ρούχα της σύγχρονης εποχής και καπέλο που να κρύβει το εξογκωμένο υπερόφρυο τόξο δεν θα ξεχώριζε εύκολα ανάμεσα σε ένα πλήθος σύγχρονων ανθρώπων.

(Πηγές: Ακολουθώντας τους Προϊστορικούς Ανθρώπους, BBC, VCD, H Kαθημερινή).