Ποιες παγίδες κρύβει το να εργάζεσαι από το σπίτι;

Υπάρχει εδώ και καιρό μία φοβερή σελίδα στο Facebook που λέγεται η Ζωή στο Γραφείο, η οποία ανεβάζει ξεκαρδιστικά meme σχετικά με αυτό που λέει το όνομά της και είναι πάρα πολύ αστεία ακριβώς επειδή… well είναι βασισμένα σε πραγματικά γεγονότα. Χαμογελάω πικρά όταν πέφτω πάνω σε κάποιο post με το οποίο ταυτίζομαι απόλυτα και σκέφτομαι ότι κανονικά θα έπρεπε να τα παρατήσω όλα και να γίνω freelancer.  

Μία σκέψη που κάνω επίσης όταν χτυπάει το ξυπνητήρι. Ή όταν πρέπει να βρω την όρεξη να ντυθώ και να βαφτώ για να πάω στο γραφείο. Όταν σκέφτομαι ότι πρέπει να μπω σε τουλάχιστον δύο ΜΜΜ (τυχερή είμαι) για να φτάσω στη δουλειά μου και να υποστώ το συνωστισμό, τα νεύρα και όλα όσα υπομένουμε όσοι είμαστε commuters. Τέλος, κάνω αυτή τη σκέψη όταν πρέπει να κοινωνικοποιηθώ με συναδέλφους, ενώ στην πραγματικότητα η μόνη απάντηση που έχω από την ώρα που έχω ξυπνήσει για οποιαδήποτε ερώτηση είναι «άι στο διάλο».

Όσοι δουλεύουμε καθημερινά σε γραφεία, με καθορισμένο ωράριο και αρμοδιότητες, σίγουρα μοιραζόμαστε τις ίδιες σκέψεις και ζηλεύουμε φριχτά τους φίλους που δουλεύουν ως freelancers από την άνεση του σπιτιού τους. Που ορίζουν οι ίδιοι τις ώρες εργασίας τους, που μπορούν να δουλέψουν με τις πυτζάμες αν το επιθυμούν, με τη γάτα τους να κουρνιάζει στην αγκαλιά τους και, το κυριότερο, χωρίς να χρειάζεται να πουν «Καλημέρα» σε κανέναν. Είναι τόσο ειδυλλιακό όσο ακούγεται ή μήπως η εργασία από το σπίτι κρύβει περισσότερες παγίδες και μειονεκτήματα από όσα φανταζόμαστε;

Για αυτό ακριβώς το λόγο ζητήσαμε από μία μεταφράστρια και μία εικονογράφο που δουλεύουν χρόνια με βάση το σπίτι τους να μας μιλήσουν για όλα εκείνα που δεν γνωρίζουμε όσοι τους φθονούμε.

Η Χίλντα Παπαδημητρίου είναι μεταφράστρια και συγγραφέας. Εργάζεται από το σπίτι από το 1998 όταν έκλεισε το κατάστημα δίσκων που διατηρούσε στην πλατεία της Νέας Σμύρνης, στο οποίο δούλευε από όταν ήταν φοιτήτρια. Ακόμη και τότε, καθώς η επιχείρηση ήταν οικογενειακή, η Χίλντα σημειώνει πως είχε την αίσθηση του ελεύθερου επαγγελματία, «με ό,τι καλό και κακό συνεπάγεται αυτό». 

Υπάρχουν δεκάδες τρόποι να αναβάλεις τη δουλειά σου ακόμα κι αν εργάζεσαι στο ελεγχόμενο περιβάλλον ενός γραφείου. Ενδεχομένως στα πιο corporate αυτό να γίνεται κάπως δύσκολο, αλλά η ευρηματικότητα του ανθρώπινου νου δε σταματά να μας συναρπάζει ακόμα και υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες. Τι συμβαίνει ωστόσο όταν δουλεύει κανείς στο σαλόνι του σπιτιού του; Πόσο εύκολο είναι να κάνεις αυτό που σε άψογα ελληνικά θα λέγαμε procrastinating;

«Το ίντερνετ είναι από τους λόγους που κολλάω πολλές φορές και καθυστερώ περισσότερο απ' όσο σκόπευα αρχικά. Και στο δισκάδικο όμως έβρισκα λόγους, όταν τους χρειαζόμουν. Η μεγάλη δικαιολογία για procrastination είναι η Νίτσα, η γάτα μου. Τα χάδια που απαιτεί, η βόλτα μας στο μπαλκόνι για να δούμε τα λουλούδια μας και να χαζέψουμε την πελατεία του διπλανού φούρνου. Σε γενικές γραμμές, επειδή δουλεύω εφτά μέρες τη βδομάδα για να καλύψω τις στραβές, προσπαθώ να δουλεύω καθημερινά. Ίσως όχι πάντοτε το ίδιο αποδοτικά, αλλά δουλεύω οπωσδήποτε. Φυσικά, επειδή μέρος της δουλειάς μου είναι και οι αναγνώσεις βιβλίων, όταν είμαι κρυωμένη, αδιάθετη ή κακόκεφη, διαβάζω. Δηλαδή, πάλι δουλεύω. Μόνο όταν είμαι αληθινά άρρωστη δεν δουλεύω», αναφέρει με ειλικρίνεια η Χίλντα.

«Πιστεύω πως αν δούλευα σε γραφείο θα είχα στο νου μου ότι με παρατηρούν οι ανώτεροί μου και πιθανόν να δούλευα πολύ πιο αποτελεσματικά», παραδέχεται η Asako Masunouchi εικονογράφος από την Ιαπωνία που ζει και εργάζεται ως freelancer στην Ελλάδα από το 2009. Έχει εργαστεί σε γραφείο μόνο 3 χρόνια της καριέρας της.

Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα του να δουλεύεις από το σπίτι για την ίδια είναι το να ελέγξεις τον εαυτό σου. «Όταν δουλεύω μη αποτελεσματικά ή βαριεστημένα νιώθω ενοχές και χάνω την αυτοπεποίθησή μου. Επίσης δε νοιάζομαι τόσο για την εμφάνισή μου. Παρόλο που δεν κάθομαι με τις πιτζάμες, συνήθως διαλέγω υπερβολικά άνετα ρούχα και παραμελώ μακιγιάζ και μαλλιά, τα οποία επίσης οδηγούν στο να νιώθω λιγότερη αυτοπεποίθηση» εξομολογείται θίγοντας ένα από τα πιο σημαντικά μειονεκτήματα του να εργάζεσαι από το σπίτι.

Αν και το γεγονός ότι πρέπει να ντυθούμε και να περιποιηθούμε τον εαυτό μας πολλές φορές μας κάνει να νιώθουμε ότι μας υποβάλλουν σε κάποιο βασανιστήριο, ειδικότερα αν η δουλειά μας απαιτεί dress code, παράλληλα αποτελεί και μία κινητοποίηση, κάτι που μπορεί να επηρεάσει θετικά την ψυχολογία μας, αν υποθέσουμε φυσικά ότι αισθανόμαστε όμορφα με αυτά που φοράμε.

«Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια την αναγκαστική έξοδο από το σπίτι, το υποχρεωτικό ντύσιμο+μακιγιάζ+χαμόγελο που συνεπάγεται η επαφή με πολύ κόσμο, το χάρηκα όσο κρατούσε, αλλά τώρα απολαμβάνω το γεγονός ότι μπορώ να εργάζομαι με πιτζάμες, όταν αυτό απαιτεί η διάθεσή μου», αντιπαραβάλει η Χίλντα που, όπως λέει βέβαια, φροντίζει συνήθως να βγάζει τις πιτζάμες και στρώνει πάντα το κρεβάτι της αποφεύγοντας έτσι να νιώσει κάποιου είδους παραίτηση ή μελαγχολία.

Όσο κι αν στο περιβάλλον μιας εταιρείας σαν δαμόκλειος σπάθη κρέμεται πάνω από το κεφάλι του κάθε εργαζόμενου η αξιολόγηση της παραγωγικότητάς του από τους ανώτερούς του, ένας freelancer καλείται να αναφέρει σε έναν ακόμη πιο σκληρό κριτή. Τον ίδιο του τον εαυτό. Η Χίλντα παραδέχεται ότι είναι ο πιο σκληρός κριτής του εαυτού της, την ίδια στιγμή που η Asako πιστεύει ότι το feedback των πελατών της αρκεί για να νιώσει ότι κάποιος κρίνει τις επιδόσεις της.

Στον αντίποδα, τα θετικά του freelancing είναι ακριβώς αυτά που σκεφτόμαστε και ισχύουν. Πέρα από τα προφανή όμως, ευελιξία χρόνου, μία πιο βελούδινη σχέση με το ξυπνητήρι κ.ο.κ, οι δύο ελεύθερες επαγγελματίες, Χίλντα και Asako, επισημαίνουν ένα ακόμη, άκρως σημαντικό για την ψυχολογία κάθε επαγγελματία. «Δεν θα άντεχα τον ανταγωνισμό και τις ίντριγκες στον εργασιακό χώρο. Σε όλα τα επαγγέλματα υπάρχουν ανταγωνισμοί, δεν είμαι τόσο αφελής ώστε να το αγνοώ, αλλά δεν θα μπορούσα να τους βιώνω καθημερινά», λέει η Χίλντα και η Asako συμφωνεί λέγοντας πως δε θα άντεχε την πίεση από ενδεχόμενες κακές σχέσεις με συναδέλφους.

Πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του Ο.Η.Ε. αναφέρει πως η εργασία από το σπίτι μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά περιστατικά αϋπνίας. Πόσο συχνά δουλεύουν Χίλντα και Asako μετά τα μεσάνυχτα; «Πολύ συχνά. Το απαιτεί η δουλειά, αλλά επίσης το προτιμώ. Είναι μία γλυκιά ώρα. Έχεις τελειώσει με τις δουλειές του σπιτιού και λοιπά. Φυσικά όταν δουλεύω μετά τα μεσάνυχτα, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για το deadline της επόμενης μέρας». Αντίστοιχα η Χίλντα σημειώνει: «Δεν είμαι καθόλου πρωινός τύπος, παίρνω μπρος από το μεσημέρι και μετά. Οπότε, δουλεύω πολύ συχνά μετά τα μεσάνυχτα. Κυρίως όταν γράφω κάτι δικό μου, ένα διήγημα, ένα κείμενο, μια κριτική. Και πάντοτε δουλεύω 18 ώρες ασταμάτητα πριν παραδώσω μία μετάφραση. Είναι η τελευταία ματιά στο ολοκληρωμένο κείμενο, η τελευταία ευκαιρία να εντοπίσω τις ατέλειες». Μήπως τελικά λοιπόν το να είσαι freelancer σημαίνει περισσότερες ώρες διαθεσιμότητας;

Ας είμαστε ωστόσο ειλικρινείς. Και η εργασία από το σπίτι και στο γραφείο μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην ψυχολογία κάθε εργαζόμενου, ανάλογα με τις συνθήκες αλλά και με το πώς διαχειρίζεται ο ίδιος τις καταστάσεις. Το στρες που μπορεί να δημιουργήσει η πίεση από τους ανώτερους ή το βαρύ κλίμα στον εργασιακό χώρο δύσκολα συγκρίνεται με κάτι άλλο. Από την άλλη η «χαλαρότητα» της εργασίας από το σπίτι μπορεί να επηρεάσει την αποδοτικότητα και κατά συνέπεια την αυτοπεποίθηση ή, ακόμα χειρότερα, η ευελιξία του ωραρίου μπορεί να κάνει δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στην εργασιακή και την προσωπική ζωή. Το δυστυχές είναι ότι καλούμαστε οι ίδιοι ως εργαζόμενοι να σηκώσουμε το βάρος της διαχείρισης της εκάστοτε εργασιακής συνθήκης.