Πολλοί πολίτες έσπευσαν να ειρωνευτούν τις συμβουλές της Αστυνομίας στα social media, και ιδιαιτέρως την συμβουλή να προσποιηθούμε ότι κοιμόμαστε κατά την διάρκεια μιας διάρρηξης. Ως αποκορύφωμα είχαμε την προτροπή του βουλευτή Δ. Καμμένου προς τους ηλικιωμένους, «να μάθουν καράτε για να αμύνονται καθώς η Αστυνομία δεν μπορεί να βρίσκεται σε όλα τα σπίτια».
Παράδειγμα στο Protothema.gr διαβάζουμε ειρωνικούς χαρακτηρισμούς για τις συμβουλές της Αστυνομίας και κυρίως για την οδηγία «αν είναι δυνατόν προσποιηθείτε ότι κοιμόσαστε»:
Τι ισχύει πραγματικά λοιπόν; Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.
Παρακάτω βλέπουμε αναλυτικά τις συμβουλές της Αστυνομίας, όπως παρατίθενται στον ιστότοπό της, για την αποτροπή διάρρηξης της κατοικίας μας και την προτεινόμενη συμπεριφορά για την περίπτωση που οι διαρρήκτες καταφέρουν να μπουν όσο εμείς είμαστε εντός.
Υπό μια ψύχραιμη ματιά, θεωρούμε τις συμβουλές ισορροπημένες και λογικές. Χαρακτηρίστηκαν «περίσσεια κυνικές», δήθεν συστήνοντας «απραγεία» στα θύματα της διάρρηξης, ωστόσο αυτό δεν ισχύει. Διαβάζοντάς τες ολοκληρωμένα, διαπιστώνουμε ότι συστήνουν απλώς την αποφυγή ευθείας αντιπαράθεσης, αλλά ταυτόχρονα προτρέπουν διαρκώς την επιβοήθηση του έργου των αρχών χωρίς να τα θύματα να θέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο (π.χ. συμβουλή να αφήσουν ανοιχτή την γραμμή στην άμεση δράση και να παρατηρήσουν στοιχεία που θα μπορέσουν να οδηγήσουν σε ταυτοποίηση των δραστών).
Η λογική των συμβουλών γίνεται σαφής μόλις αντιληφθούμε τον στόχο της συντριπτικής πλειοψηφίας των διαρρηκτών: να κλέψουν υπάρχοντα όσο το δυνατόν μεγαλύτερης αξίας, σε όσο το δυνατόν μικρότερο χρόνο, αφήνοντας, κατά το δυνατόν, λιγότερα ίχνη.
Δεν πρόκειται να βιαιοπραγίσουν άσκοπα, σπαταλώντας ουσιώδη χρόνο (τις περισσότερες φορές μπαίνουν και βγαίνουν εντός λεπτών) και στοιβάζοντας περισσότερα ποινικά αδικήματα στο κατηγορητήριο που θα τους βαρύνει σε περίπτωση σύλληψης. Αν φερθούν βίαια λοιπόν, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, υπάρχουν μόνο δυο κύριες αιτίες: αντεπίθεση και αποτροπή ειδοποίησης τρίτων. Αν τους αποφύγετε και, επιπλέον, προσποιηθείτε ότι δεν τους παρατηρήσατε και δεν κάνετε φασαρία, μειώνονται σε μεγάλο βαθμό οι πιθανότητες να σας πειράξουν. Αυτό θα πει ότι είναι πιο ασφαλές για εσάς το να προσποιηθείτε ότι κοιμόμαστε, όπως συμβουλεύει η αστυνομία, παρά να προσπαθήσετε να τους αντιμετωπίσετε. Αυτό δεν σημαίνει ότι αν σας επιτεθούν δεν θα προβείτε σε αυτοάμυνα. Αυτό άλλωστε είναι και το νόημα της φράσης «νόμιμη άμυνα».
Σε όσα περιστατικά βίαιης διάρρηξης δημοσιεύονται ανά διαστήματα, διαπιστώνουμε ότι συνήθως υπήρξε εμπλοκή όταν το θύμα επιτέθηκε ή προσπάθησε να φωνάξει. Συχνότατα, αυτή είναι η πρώτη και αυθόρμητη αντίδραση του θύματος, γι’ αυτό και δημιουργείται η εντύπωση ότι οι εγκληματίες θα βιαιοπραγούσαν έτσι κι αλλιώς, κάτι όμως που δεν επαληθεύεται από την πρακτική που ακολουθούν.
Ας φανταστούμε ωστόσο ότι κάποιος όντως προσπαθεί να αμυνθεί απέναντι στους διαρρήκτες. Τι κατάσταση αντιμετωπίζει ρεαλιστικά; Είναι μόνος του, συχνά μέσα στην ζαλάδα του απότομου ξυπνήματος, πιθανόν χωρίς καν κάποιο πρόχειρο όπλο, και απέναντί του έχει συνήθως περισσότερους του ενός πανέτοιμους κακοποιούς, τουλάχιστον οπλισμένους με μαχαίρια και μάλλον εκπαιδευμένους στην χρήση τους. Θεωρούμε ότι οι πιθανότητες είναι συντριπτικά κατά του μέσου αμυνόμενου.
Ευρύτερα, έχει πιστοποιηθεί ότι η ψυχολογία της αυτοάμυνας δεν συνάδει με την πραγματικότητα. Στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ επιτρέπεται η ελεύθερη κατοχή πυροβόλων όπλων, και όσοι τα φέρουν νιώθουν μεγαλύτερη σιγουριά για την ασφάλειά τους. Και όμως, μια μελέτη που ερεύνησε 3485 περιστατικά πυροβολισμών σε διάρκεια 3 χρόνων στην Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, η οποία έλαβε υπόψη πολυάριθμες μεταβλητές επηρεασμού των συμπερασμάτων, βρήκε ότι οι κάτοχοι όπλου ήταν πολύ πιο πιθανό να τραυμαστούν από πυροβολισμό σε σχέση με τους μη κατόχους. Μάλιστα, στις περιπτώσεις όπου το θύμα είχε τη δυνατότητα να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει το όπλο του, ήταν 5.45 φορές πιο πιθανό να τραυματιστεί.
Αντίστοιχα, ή ακόμα πιο δυσοίωνα, υποθέτουμε ότι θα ήταν τα αποτελέσματα του σεναρίου με τους οπλισμένους διαρρήκτες που περιγράψαμε παραπάνω, καθώς η σκληρή πραγματικότητα του εγκλήματος απέχει πολύ από την εξιδανικευμένη εικόνα που συχνά προβάλλουν οι ταινίες δράσης.
Πώς προέκυψαν όμως οι οδηγίες της Αστυνομίας;
Αντίθετα με τους ισχυρισμούς και τους υπαινιγμούς των τελευταίων δημοσιευμάτων, οι παραπάνω συμβουλές δεν εκδόθηκαν με αφορμή πρόσφατα περιστατικά και δεν έχουν σχέση με την σημερινή Κυβέρνηση. Η Google έχει αποθηκεύσει την ανάρτηση των οδηγιών ήδη από τον Οκτώβρη του 2012.
Ενώ πολλές ιστοσελίδες και blogs αναπαράγουν αυτές τις οδηγίες από τότε.
Διαπιστώνουμε επίσης ότι πολυάριθμες Αστυνομικές Αρχές ανά τον κόσμο έχουν εκδόσει παρόμοιες συμβουλές, συστήνοντας εμφατικά την αποφυγή ευθείας αντιπαράθεσης με τους διαρρήκτες, και συχνά, παρέχοντας την ίδια συμβουλή αναφορικά με την προσποίηση ύπνου. Ενδεικτικά, παρέχουμε παραδείγματα οδηγιών από τις Αστυνομίες του Essex, της Ν. Ζηλανδίας, του Clevelant, της πόλης Westlake του Ohio, της Washington και της Indianapolis.
Υπάρχουν μάλιστα αντίστοιχες αστυνομικές συμβουλές εδώ και δεκαετίες, όπως για παράδειγμα διαβάζουμε σε αυτό το άρθρο της έγκριτης εφημερίδας «The Washington Post» του 1980, από τον υπάλληλο αστυνομικής πληροφόρησης Joseph Gentile.
Μπορεί τα περισσότερα ΜΜΕ να προβάλλουν μια εικόνα «έκρηξης της εγκληματικότητας», ωστόσο δεν προκύπτει κάτι τέτοιο από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία.
13°
