Την αγαπάς, αλλά πόσα ξέρεις για την άμμο;

Οι ιστορίες του Χέμινγουεϊ είναι γεμάτες από τους κόκκους της: «…Μπορούσες να βγεις από την πόρτα, να πας στον κάβο περνώντας την άσπρη άμμο και να βρεθείς στο Ρεύμα του Κόλπου», έγραφε στα «Νησιά της Καραϊβικής».

Σαν παιδιά παίζουμε μαζί, σαν μεγάλοι λιαζόμαστε επάνω της. Εκνευριζόμαστε όταν ο αέρας τη στέλνει πάνω μας και μας εντυπωσιάζει όταν τη βλέπουμε να μεταμορφώνεται σε μεγαλοπρεπή κάστρα.

Η άμμος δεν καλύπτει μόνο βυθούς της θάλασσας και παραλίες, αλλά βουνά και ερήμους. Είναι ένα ζωντανό συστατικό από πέτρα και γυαλί που λίγοι γνωρίζουν την προέλευσή της. Το «Μείζον Ελληνικό Λεξικό» προσδιορίζει την άμμο ως ένα «σύνολο από μικρούς διαχωρισμένους κόκκους ορυκτών ή πετρωμάτων που σχηματίζονται από τη διαβρωτική ενέργεια της θάλασσας, των ποταμών, των ανέμων και των παγετώνων». Ένα σπυρωτό υλικό που είναι μεγαλύτερο από τη λεπτή σκόνη και μικρότερο απ’ το χαλίκι. Μπορεί να προέρχεται από τον ωκεανό, ως απομεινάρια θαλάσσιων οργανισμών, ή από τη γη, ως προϊόν της τριβής των βράχων. Το χρώμα και το σχήμα δίνει τα χαρακτηριστικά της καταγωγής της. Εκτυφλωτικοί άσπροι κόκκοι προέρχονται συνήθως από το κέλυφος κοραλλιών.

Η άμμος της Χαβάης σχηματίζεται από ηφαιστειογενή ορυκτά.

Η άσπρη, σε σχήμα μπάλας, άμμος στις Μπαχάμες δημιουργείται όταν τα ζεστά θαλάσσια νερά αφήνουν πίσω τους ένα στρώμα από ασβεστώδη άνθρακα.

Η εντυπωσιακή, σε σχήμα αστεριού, άμμος της Τόνγκα προέρχεται από απομεινάρια μικροσκοπικών θαλάσσιων οργανισμών.

Την ίδια προέλευση έχει και η άμμος του Μπαλί, που στο μικροσκόπιο έχει το σχήμα μπάλας του γκολφ.

Η άμμος του Κούπερς Μπιτς στην Αυστραλία οφείλει το ασυνήθιστο μείγμα της στα γυαλιστερά κομματάκια από απομεινάρια κοχυλιών.

Την ίδια προέλευση έχουν και οι γυαλιστεροί κόκκοι που καλύπτουν την επιφάνεια της άγριας ακτής του Κορομάντελ στη Νέα Ζηλανδία.

Πόσο παλιά είναι η άμμος; Είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς ακριβώς την ηλικία των κόκκων, αλλά αν τα ανεξάρτητα κομμάτια έχουν ακόμα μυτερές άκρες, σημαίνει ότι έχουν σχηματιστεί σχετικά πρόσφατα. Όσο πιο παλιοί είναι οι κόκκοι τόσο πιο εκλεπτυσμένοι και μαλακοί είναι.

Στη μεγάλη αργή στροφή της Γης, η άμμος που ήταν κάποτε βράχος μπορεί να ξαναγίνει πάλι βράχος, καθώς στρώματα και στρώματα από ίζημα σιγά σιγά πιέζονται και γίνονται αμμώδη πετρώματα. Και καθώς τα πετρώματα εκτίθενται στον αέρα και στη βροχή, μπορεί να γίνουν και πάλι άμμος. Και ο κύκλος αυτός της σύνθεσης και αποσύνθεσης συνεχίζεται αέναος στο πέρασμα του χρόνου, ένα μαγικό παιχνίδι που ο Γουίλιαμ Μπλέικ συνοψίζει στον στίχο: «Να κοιτάξεις τον κόσμο σε έναν κόκκο άμμου»…