10 (κρυφές) σεξιστικές - φαλλοκρατικές ατάκες

1. Χαμογέλα λίγο περισσότερο 

Στην ουσία υπονοεί πως μία γυναίκα πρέπει να είναι ευχάριστη προκειμένου να είναι αρεστή αλλιώς δύσκολα βρίσκει άντρα, δουλειά ή ακόμα και φιλίες. Μία τέτοια ατάκα αυτομάτως, αν και όχι ξεκάθαρα, θέτει ως δεδομένο ότι το βασικό προσόν μίας γυναίκας είναι να είναι ευχάριστη ασχέτως του αν έχει τα κατάλληλα προσόντα για τη δουλειά. Μία τέτοια έκφραση δεν θα χρησιμοποιούνταν ποτέ για έναν άντρα. Αντιθέτως, θα έλεγε κανείς ότι ένας άντρας πρέπει να είναι δυνατός και σοβαρός, αλλά όταν μία γυναίκα παρουσιάζει ίδια χαρακτηριστικά την καταδικάζουμε ως στριφνή, ξινή και «σκύλα».

2. Τι φορούσες; 

Δεν είναι λίγες οι φορές που όταν μία γυναίκα διηγείται μία περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης αμέσως ακολουθεί η ερώτηση «τι φορούσες;». Από το πώς ντύνεται, καθορίζεται τελικά το αν θα δικαιολογηθεί η παρενόχληση! Το κατά πόσο η αξιοπρέπεια μιας γυναίκας θα καταπατηθεί έχει φτάσει να εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο ντύνεται σύμφωνα με τα αποδεκτά δεδομένα των ανδρών. «Γυναίκες, αν σας βιάσουν ή σας παρενοχλήσουν να ξέρετε πως φταίτε» είναι μάλλον το μήνυμα αυτής της ατάκας.

3. Έκοψες τα μαλλιά σου ε; Με γεια το κούρεμα, αλλά λίγο αγορίστικο δεν νομίζεις; 

Φυσικά μία γυναίκα πρέπει να φροντίζει να είναι περιποιημένη και πάνω απ’ όλα θηλυκή αλλιώς θα έχει πρόβλημα στο να βρει άντρα, καλό είναι να μην είναι εκφοβιστική και γενικότερα να δείχνει πιο γυναίκα, βρε παιδί μου. Το ότι υπάρχει κατηγοριοποίηση σε αντρικά και γυναικεία κουρέματα και το γεγονός ότι οι γυναίκες πρέπει να επιλέγουν κουρέματα που ανήκουν στην κατηγορία των «γυναικείων» αλλιώς χάνουν κάτι από τη θηλυκότητά τους, είναι μάλλον σεξιστική οπτική.

4. Τόσο όμορφη κοπέλα, ελεύθερη;

Εδώ σε μια πρώτη –αθώα–ματιά φαίνεται πως ο ενδιαφερόμενος απλά θαυμάζει την ομορφιά μιας κοπέλας και απορεί πως, αν και τόσο όμορφη, δεν έχει βρει κάποιον που να της κάνει. Η ευτυχία της γυναίκας μοιάζει να εκπληρώνεται μόνο μέσω της παρουσίας ενός άντρα στη ζωή της. Επίσης, υπονοείται ότι η αξία της είναι είτε εντελώς είτε μερικώς εξαρτώμενη από την ομορφιά της, κάτι που φυσικά δεν ισχύει για έναν άντρα.

5. Ωραίο κόσμημα. Ποιος στο πήρε; 

Αυτή η φράση υπονοεί ότι μία γυναίκα δεν θα αγόραζε ποτέ κάτι καλό από μόνη της για τον εαυτό της. Η ατάκα αυτή μπορεί να θεωρηθεί σεξιστική διότι παίρνει ως δεδομένο ότι μία γυναίκα δεν έχει την απαραίτητη ευφυΐα ώστε να έχει οικονομική ανεξαρτησία, και επομένως τα ωραία πράγματα, π.χ. κοσμήματα, προέρχονται από τη γενναιοδωρία/δύναμη του ανδρός. «Αδύναμες γυναίκες», κατ’ ακολουθίαν, «βρείτε κάποιον άντρα να σας συντηρεί για να εξασφαλίσετε όμορφα πράγματα».

6. Για ποιον ντύθηκες τόσο καλά;

Έμμεσα και όχι άμεσα αυτή η ατάκα λέει ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο μια γυναίκα θα ντυνόταν καλά είναι η παρουσία ενός άντρα. Για να κάνει εντύπωση σε κάποιον του αντίθετου φύλου, για να συνοδεύσει τον άντρα/σύντροφό της. Είναι υποβιβαστική ατάκα διότι δεν ρωτάει για «τι» αλλά για «ποιον». Με άλλα λόγια, υπονοεί πως μία γυναίκα θα περιποιηθεί τον εαυτό της με κίνητρο τον πόθο ή την αποδοχή από κάποιον άλλον.

7. Άσε είναι αναστατωμένη σήμερα, μάλλον περίοδο έχει. 

Έχει παραγίνει κλισέ αυτή η φράση στη ζωή μιας γυναίκας. Υπονοεί πως μία γυναίκα δεν δικαιολογείται να είναι αναστατωμένη παρά μόνο αν έχει περίοδο. Με αυτό τον τρόπο όλη η ύπαρξή της ανάγεται στη βιολογική της λειτουργία και την υποβιβάζει σε μηχανισμό αναπαραγωγής, παραβλέποντας την υπόστασή της ως ψυχοσυναισθηματικό ον.

8. Πόσο χρονών είσαι; Παντρεμένη; Παιδιά έχεις;/ Δεν θες παιδιά; Πώς θα έχεις μία εκπληρωμένη ζωή;

Διότι φυσικά η μεγαλύτερη αγωνία μιας γυναίκας καθώς μεγαλώνει, δεν είναι η υγεία της, η δουλειά της ή η ψυχοσυναισθηματική της κατάσταση, αλλά το αν έχει παιδιά ή έναν άντρα στο πλευρό της διότι μόνη της δύσκολα τα βγάζει πέρα. Επομένως ο σεξιστικός συνειρμός εδώ υποδηλώνει ότι ο κύριος ρόλος μίας γυναίκας δεν είναι η προσωπική της εκπλήρωση, αντιθέτως είναι να εκπληρώσει το ρόλο της συζύγου και μητέρας.

9. (Η γυναίκα κρατάει κάποια καλώδια, ξύλα ή μηχανήματα στο χέρι και ο άντρας τη ρωτάει)  Τι είναι όλα αυτά; (Έπειτα γυρνάει στον άντρα δίπλα της και ρωτάει) Τι φτιάχνεις;

Η νοοτροπία πως τέτοιου είδους δραστηριότητες δεν είναι για τις γυναίκες, δηλαδή ότι οι γυναίκες δεν έχουν την ικανότητα να ασχοληθούν με τέτοιες δουλειές π.χ. μαστορέματα, κατασκευές, είναι ένα στερεότυπο για το τι μπορεί και δεν μπορεί να κάνει μία γυναίκα. Η φράση είναι προκατειλημμένη γιατί αμφισβητεί τη σωματική ικανότητα των γυναικών ενώ παράλληλα υποτιμά τη νοητική τους ικανότητα να εκτελέσουν μηχανικές ή κατασκευαστικές εργασίες.

10. (Απευθυνόμενος στον άντρα) Ελάτε να σας δείξω

Πολλοί από εμάς θα έχουν πάει σε ένα κατάστημα με ηλεκτρονικά ήδη, για σέρβις το αμάξι ή σε άλλα παρόμοια μέρη, και ενώ το αμάξι ανήκει στη γυναίκα ή εκείνη είναι αυτή που ρωτάει για ηλεκτρονικά είδη, όταν είναι μαζί με κάποιον άντρα ο υπάλληλος απευθύνεται σε εκείνον λες και είναι δικό του το αμάξι ή αυτός είναι που ενδιαφέρεται να αγοράσει υπολογιστή, κινητό, ηλεκτρικό πριόνι κ.λπ. Αυτή η συμπεριφορά είναι σύμπτωμα σεξιστικής νοοτροπίας η οποία υπαγορεύει ότι ο άντρας είναι που κρατάει τα λεφτά και τη δύναμη σε μια σχέση ή οικογένεια, επομένως ο λόγος πρέπει να απευθύνεται σε εκείνον. Επιπλέον η ατάκα είναι σεξιστικά προκατειλημμένη διότι για άλλη μία φορά στερεοτυπικά υποβιβάζεται η νοητική ικανότητα των γυναικών ως ανίκανες να κατανοήσουν τέτοιου είδους αντικείμενα.