Ημερολόγιο

Τρίτη 28.08 Φτάσαμε Τρίτη μεσημέρι, δεύτερη και τελευταία μέρα των εγκαινίων. Τρέξαμε γρήγορα στα Giardini για να προλάβουμε.

Πρώτη στάση το Ισπανικό Περίπτερο. Όπως πάντα, έμφαση στην αρχιτεκτονική. Προβάλλει κάποιους από τους νεότερους (υποσχόμενους ή καταξιωμένους), όπως τους RCR. Στο Βελγικό, δίπλα, η κλίμακα σχεδόν χωροταξική, προβολή μέσα από τεράστιους χάρτες. Προχωρήσαμε γρήγορα στο Ολλανδικό. Μεγάλοι σιδηρόδρομοι στην οροφή και μια σειρά από επάλληλα διαφανή και αδιαφανή πετάσματα/κουρτίνες σύρονται σιωπηλά δημιουργώντας διαρκώς μεταβαλλόμενες χωρικές υποδιαιρέσεις. Το τέλειο σύμπαν για μία μονομανή με τα όρια αρχιτέκτονα. (Φίλοι, μη αρχιτέκτονες, αναρωτήθηκαν για το τι έχει να πει στους μη αρχιτέκτονες, αλλά, μην έχοντας διαβάσει το concept, απέφυγα προσωπικές ερμηνείες).

Το υπέροχο Σκανδιναβικό Περίπτερο του Sverre Fehn είχε φέτος προσκαλέσει τη νέα γενιά να μιλήσει μέσα από μακέτες (μερικές πραγματικά έξοχες) για το σκανδιναβικό σπίτι. Το Ισραηλινό, παραδίπλα, έφτιαχνε ένα ιδιόρρυθμο παιχνίδι ανάμεσα στον καταναλωτισμό και κάποιες από τις σημαντικές σύγχρονες ιστορικές στιγμές της χώρας (μάλλον conceptual). Το Ρωσικό από την άλλη, σε περιβάλλον super hightech, σου έδινε ταμπλέτα ipad και ειδικό τσιπάκι να σκανάρεις για να περιηγηθείς σe νέα project/διαγωνισμούς.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον το Αμερικανικό, με έμφαση αυτή τη φορά σε αμέτρητες μικρές ομάδες αυτοοργάνωσης και παρέμβασης στον αστικό χώρο (στο κάτω-κάτω της γραφής έχουμε ακτιβιστή πρόεδρο, διακήρυττε το εισαγωγικό κείμενο). Αντίστοιχα, το Βρετανικό είχε στείλει διάφορες ομάδες ανά τον πλανήτη να διερευνήσουν διαφορετικά συστήματα που θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τη στρατηγική της αρχιτεκτονικής σε περίοδο κρίσης.

Και βέβαια το Ιαπωνικό, που πήρε το βραβείο, αφιερωμένο στη δουλειά που κάνουν pro bono ο Toyo Ito και μερικοί ακόμη σημαντικοί Ιάπωνες αρχιτέκτονες για τα θύματα του τσουνάμι. Τόσο ενδιαφέρον και πάλι να βλέπεις την εξέλιξη της ιδέας μέσα από τις άπειρες μικρές μακέτες εργασίας. 

Στις 6.00 το απόγευμα προλάβαμε τα εγκαίνια του Ελληνικού Περιπτέρου. Κρίση, αστικός δημόσιος χώρος, πολυκατοικία. Με έμφαση στη νεότερη γενιά, πολλή αρχιτεκτονική και μακέτες (και μια εξαιρετική, σαν υπερμεγέθες τεράστιο παιχνίδι, βραβευμένη γειτονιά του διαγωνισμού 4Χ4), από τα πιο ενδιαφέροντα, πιστεύω, των τελευταίων χρόνων.

Τετάρτη 29.08 Συζήτηση με συντονιστή τον Dal Co για την προσπάθεια των Γιαπωνέζων αρχιτεκτόνων να βοηθήσουν τα θύματα του τσουνάμι. Περιέργως, ελάχιστος κόσμος, αρκετοί Γιαπωνέζοι, λίγοι δυτικοί, η Kazuo Sejima να καπνίζει διαρκώς στο δρόμο και μαζί με τον Toyo Ito να μιλούν για την προσπάθεια που κάνουν να υλοποιήσουν ένα δημόσιο σπίτι, να δώσουν μικρές απλές αρχιτεκτονικές λύσεις με πολλές εναλλακτικές, να μεταφέρουν τα χωριά σε ψηλότερα εδάφη, να προστατέψουν το τοπίο από τις οδυνηρές παρεμβάσεις των πολιτικών μηχανικών.

Πέμπτη 30.08 Επίσκεψη στο δεύτερο σημείο της Biennale, στα Arsenale. Έκθεση πιο ήπιων τόνων από άλλες φορές, αλλά πολύ-πολύ ενδιαφέρουσα.

Στιγμιότυπα: Η «πύλη» του Norman Foster, οι μορφικές συστηματικές διερευνήσεις της Farshid Mussavi, το (πολύ ενδοσκοπικό και για αυτό ενδιαφέρον) τεράστιο τραπέζι όπου σημαντικοί αρχιτέκτονες καταθέτουν κάποιες φωτογραφίες από τις βαθύτερες αναφορές τους, ένας εγκαταλελειμένος πύργος στην Κολομβία που μετατράπηκε σε ιδιόρρυθμη φαβέλα, η άμμος του Κυπριακού Περιπτέρου, και επιστροφή στα Giardini για το Διεθνές Περίπτερο (πρώην Ιταλικό). Παρόντα τα μεγάλα ονόματα, αλλά με ήπιους τόνους και πάλι. Συναισθηματικά φορτισμένη η έκθεση των Ισπανών, για το αδιέξοδο της νέας γενιάς που αποφοιτά χωρίς ελπίδα να σχεδιάσει. Φιγούρες ονειρικές σαν φαντάσματα οι φοιτητές στο happening τους, επιζητούν να μιλήσουν για το αδιέξοδο που όλοι βιώνουμε και παρακολουθούμε άφωνοι ακόμη στην αντίδρασή μας.

Το βράδυ, ευχάριστη έκπληξη στο νησάκι San Servolo με την performance για την κρίση και το τεράστιο μπαλόνι της Σχολής Καλών Τεχνών και της Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ σε παράλληλη εκδήλωση της Biennale.

Και τις υπόλοιπες μέρες Έκθεση του Carlo Scarpa για το γυαλί (υπέροχη), η προσθήκη στο Νεκροταφείο San Michele του Chipperfield, η έκθεση του Fondazione Prada, τα σκίτσα από τα ταξίδια του Alvaro Siza στην Querini Stampalia.

Υστερόγραφο Ήπιοι τόνοι, έμφαση στις στρατηγικές και στην πρακτική, ελάχιστη ευτυχώς θεωρία, ερωτήματα για την κρίση, προβληματισμός. Οι μεγαλεπήβολες επεμβάσεις προς το παρόν τελείωσαν, ώρα να στραφούμε και πάλι σε πιο διερευνητικά ζητήματα και να αναζητήσουμε μέσα από την πράξη και την πρακτική το μετασχηματισμένο ρόλο μας.

Το Ίδρυμα Ωνάση «υποστηρίζει» την Ελληνική Συμμετοχή στη 13η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2012