Ο καλύτερος Δημόσιος Υπάλληλος

Ο καλύτερος δημόσιος υπάλληλος στον κόσμο είναι Έλληνας, καθηγητής στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης. Έχει μια πορεία 20 ετών στο δημόσιο και σε διεθνείς οργανισμούς. Έχει διατελέσει σύμβουλος πληθώρας υπουργών. Πριν από πέντε χρόνια ανέλαβε προϊστάμενος της Μονάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού, μια ειδική υπηρεσία, η οποία ασχολείται με το να προτείνει έργα μεταρρύθμισης, έργα αλλαγών για το 4ο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης ΕΣΠΑ. Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης κατάφερε να τιμηθεί με το Διεθνές Βραβείο Δημόσιας Διοίκησης από την Αμερικανική Εταιρεία Διοικητικής Επιστήμης. Απέναντί του είχε αντιπάλους «τέρατα» της διεθνούς δημόσιας διοίκησης. Όπως δύο από τις πιο στενούς συμβούλους του πρόεδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. Η βράβευσή του θα γίνει τον Μάρτιο στο Λας Βέγκας.

H διάκριση

«Αξιολογείται το επιστημονικό έργο κάθε υποψηφίου και το πόσο έχει συμβάλει στη διάδοση της αριστείας στην δημόσια Διοίκηση. Κάποιος σε προτείνει και μετά τρέχεις να μαζέψεις συστατικές επιστολές. O άνθρωπος που με είχε προτείνει είχε αρχίσει να ανησυχεί. Ρωτούσε πόσες συστατικές έχω μαζέψει. Του έλεγα ψέματα. Καμία δεν είχα μαζέψει. “Πρέπει να έχεις τουλάχιστον 30”, μου έλεγε. Εννοείται ότι οι διακοπές πήγαν περίπατο. Έκανα μια λίστα με όλες τις υπηρεσίες και τους φορείς που είχα περάσει μέχρι σήμερα. Η ανταπόκριση ήταν απίστευτη. Οι επιστολές – βροχή. Δεν το πίστευα».

Συγκέντρωσε τις περισσότερες: 98 συστατικές επιστολές από 22 διαφορετικές χώρες και έξι διεθνείς οργανισμούς. Μιλάμε πάνω από δύο ώρες και απλά βλέπω απέναντι μου ότι ο καλύτερος δημόσιος υπάλληλος του κόσμου είναι κυρίως ερωτευμένος με τον Έλληνα κρατικό υπάλληλο. Τον ξέρει από την καλή και από την ανάποδη. «Κανείς δεν το πίστευε. Ούτε το BBC, ούτε το Spiegel, ούτε το Reuters. Μα είναι δυνατόν Έλληνας να πήρε το βραβείο του καλύτερου δημόσιου υπαλλήλου στον κόσμο; Πλάκα κάνεις. Εμένα όλο αυτό δεν με ενδιαφέρει. Να περάσει το μήνυμα θέλω ότι μέσα από αυτήν την μαυρίλα βγήκε κάτι θετικό. Ξέρεις πόσοι ζήτησαν να δουν το χαρτί της βράβευσης; Και βλέπεις έναν τύπο σαν όλους τους άλλους. Λίγο βλαμμένο, λίγο πειραγμένο. Τρώει πίτσες και σουβλάκια. Δεν έχει κάνει τίποτε ιδιαίτερο στη ζωή εκτός από αυτό. Υπηρετεί την τρέλα του. Πάντοτε οι Έλληνες ήταν και παρτάκηδες και τεμπέληδες. Αυτή είναι η μία τους πλευρά. Εμένα μ’ απασχολεί η άλλη μισή. Χρειαζόμαστε έναν ηγέτη. Χρειαζόμαστε άλλο λόγο. Όλοι σήμερα ακούγονται σαν χαλασμένα μηχανήματα. Δεν υπάρχει διακριτός λόγος».

Μεταρρυθμίσεις & μεταρρυθμιστές

«Αμφισβητώ ότι δεν πετυχαίνουν οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. Μεταρρυθμίσεις γίνονται υπό κάποιες προϋποθέσεις. Πρέπει καταρχάς να έχεις μια μεγάλη ιδέα. Τι σημαίνει αυτό; Πρέπει η μεταρρύθμιση ν’ απαντά σε πραγματικές και όχι εικαζόμενες ανάγκες. Δεύτερη βασική προϋπόθεση είναι να υποστηρίζεται από έναν ηγέτη. Τι σημαίνει αυτό; Να πιστεύει στο “I have a dream”. Για μένα τρεις ήταν τέτοιοι μεταρρυθμιστές: οι Aναστάσης Πεπονής, Σταύρος Μπένος και Αλέκος Παπαδόπουλος. Ό,τι κι αν γινόταν: κατάληψη στο υπουργείο, η μισή Αθήνα να έχει παραλύσει και να φωνάζει “πάρ’ το πίσω”, εκείνοι έμειναν εκεί. Πιστοί στη μεταρρύθμιση. Έστω κι αν μείνεις μόνος ή όπως έγινε στην περίπτωσή τους - τους έδιωξαν. Δεν μπορείς να λέγεσαι μεταρρυθμιστής και να μεμψιμοιρείς όλη την ώρα. Πρέπει να βγεις μπροστά, να φας όλα τα γιαούρτια, το ξύλο. Και μετά ο κόσμος θα πει “πάμε πίσω απ’ αυτόν”. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να έχουν βιωματικό χαρακτήρα για να υποστηριχθούν από τον κόσμο».

Η Ελλάδα της κρίσης

«Έχω την αίσθηση ότι πολλά πράγματα γίνονται με μια δόση αφέλειας. Αν μας πετύχει κάτι και αν πάνω στην αναμπουμπούλα λειτουργήσει ο ενθουσιασμός και η δημιουργικότητα, τότε μπορεί και να πετύχει. Αλλά συνήθως δεν λειτουργούν έτσι τα πράγματα. Δουλεύω στη Δημόσια Διοίκηση 20 χρόνια και έχω δει άπειρες φορές να εκτυλίσσεται μπροστά η ίδια σκηνή: “Φίλε, ό,τι έγινε έγινε, τώρα πρέπει να σώσουμε την παρτίδα”. Και αναρωτιέμαι, πώς να τη σώσουμε; Προσπαθώ να αποκρυπτογραφήσω αυτή τη λογική. Το κρατικό σύστημα είναι δομημένο πάνω σε ένα σύστημα ανευθυνό-υπευθυνότητας. Αποτέλεσμα; Να φτάσουμε στο σημείο που οι έξω διαμηνύουν απλά και ξεκάθαρα “εάν δεν μπορείτε, θα έρθει άλλος να αναλάβει τη δουλειά”. Αυτή τη στιγμή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι κάπως έτσι. Δηλαδή έχω συνειδητοποιήσει ότι έχω φάει ήττα και τώρα έχω αρχίσει να το παραδέχομαι. Η κρίση ήταν ένας αιφνιδιασμός. Κανείς δεν πίστευε ότι το μνημόνιο θα μείνει. Είναι κάτι κακό και θα φύγει. Αυτό είναι λίγο μεταφυσικό. Δεν μπορείς, όμως, να λέγεσαι οργανωμένο κράτος και να λειτουργείς έτσι. Αυτή είναι Ελλάδα».

Ενιαίο μισθολόγιο και εφεδρεία

 «Τι είναι αυτά; Είναι μεταρρυθμίσεις; Είναι μέτρα με βραχύβιο χαρακτήρα. Απαντούν σε μια ανάγκη συγκυριακή. Και πολλά από αυτά δεν είναι ελεγμένα για την αποτελεσματικότητά τους. Οι αλλαγές στο Δημόσιο πρέπει να έχουν συστημικό χαρακτήρα. Είναι ένας περίπλοκος οργανισμός. Θέλει να τον μελετήσεις, θέλει να έχεις στρατηγική. Πού την πάω την μεταρρύθμιση; Κόψτα όλα τα λεφτά στον δημόσιο υπάλληλο αλλά δώστου το επόμενο βήμα. Το πού πάμε;  Μου λες θα ανακάμψουμε. Ναι, αλλά εγώ είμαι λιώμα. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να έχουν βιωματικό χαρακτήρα για να υποστηριχθούν από τον κόσμο».

Το πιο σύντομο ανέκδοτο

«Κράτος στην Ελλάδα».

Ιστορίες Δημοσίου

Ιστορία 1η: Ποιος είναι ο υπεύθυνος;

«Αρχή του Μνημονίου: Πρώτη ερώτηση σε μία από τις πρώτες συναντήσεις με την Τρόικα.

Τρόικα: “Έχουμε ένα θέμα, πρέπει να κάνετε κάτι αλλαγές στον κρατικό μηχανισμό…. Βλέπω είστε 12. Από πού είστε; Από το Υπουργείο Εσωτερικών. Ok, ποιος συντονίζει;”

 (Κοιτάει ο ένας τον άλλο). Απάντηση: “Χμμμ… Για τα θέματα από εδώ ως εδώ, εγώ. Για τα θέματα από εκεί μέχρι εκεί, όχι εγώ”.

Τρόικα: “Τη γενική εποπτεία ποιος την έχει;”

Απάντηση: “Γενική εποπτεία; Κανείς”». 

Ιστορία 2η: Ο κυρ-Μήτσος επί Πεπονή

«Καταγραφή για την οργανωτική δομή των υπουργείων. Ο κυρ-Μήτσος είναι στην ίδια κατάσταση για ενάμιση χρόνο. Τα χέρια πίσω από το κεφάλι, τα πόδια στο γραφείο. Κοιτάζει τον Εθνικό Κήπο. Δίπλα η πόρτα. Όποιος και να έμπαινε, δεν κουνιόταν. Έπαιρνε τηλέφωνο. Πάντα την ίδια ώρα στις 10.00, και έλεγε: τοστ. Και μετά ξαναγύριζε στην ίδια θέση. Στις 14.30 ακριβώς έκανε στροφή, κατέβαζε τα πόδια και έφευγε λέγοντας ένα «γεια».

Αναρωτιέμαι: “Να ζητήσω απ’ αυτό τον υπάλληλο να μαζέψει ερωτηματολόγια και να τα ταξινομήσει;” Του δίνω 60 ερωτηματολόγια να τα βάλει στη σειρά.

Μου απαντά: “Αφού το θες εσύ, ΟΚ”. Το έκανε αργά, πολύ αργά. Μετά τα πρώτα 30 είπε, κουράστηκα. Του είπα, αύριο. Αλλά το έκανε και ήθελε να συμμετέχει στη συνέχεια. Όταν κουνάς αυτόν τον υπάλληλο, όλα είναι δυνατά».

Ήξερες πως

 - Ο νόμος Πεπονή τροποποιήθηκε 43 φορές σε δέκα χρόνια.

- Το πρώτο ΚΕΠ λειτούργησε στη Σέριφο. Τα ΚΕΠ ήταν ιδέα του Π. Καρκατσούλη και υλοποιήθηκαν επί υπουργίας Μπένου. 

- Στην Ιταλία θα βρεις χειρότερο πιστοποιητικό από την Ελλάδα. Έχουν πιστοποιητικό ζωής. Δηλώνεις ενώπιον δημοσίου υπαλλήλου: ΕΙΜΑΙ ΖΩΝΤΑΝΟΣ.