Δεν ξέρω σε τι ήθος θα μας οδηγήσει η κρίση, ούτε είμαι σίγουρη πως όσα θα καταγράψω σχετικά με τη φιλία ως «εθνική αξία» ισχύουν για όλα τα κοινωνικά στρώματα στην Ελλάδα. Ίσως κρίνω από ένα μικρό κύκλο ανθρώπων, ή ίσως έχω φαντασιώσεις. Παρ’ όλ’ αυτά, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη φιλία εμείς οι Έλληνες είναι –παραμένει– πολύ διαφορετικός από τον τρόπο των Γάλλων και των Αμερικανών και, φαντάζομαι, πάρα πολύ διαφορετικός από τον τρόπο των Τευτόνων. Απόδειξη ότι, όταν η Συλβί πετάει τον φίλο μου τον Πιερ έξω από το σπίτι στις τρεις το πρωί, ο Πιερ καταφεύγει σ’ εμένα κι όχι σε φίλους Γάλλους – επειδή εμείς οι Έλληνες ανοίγουμε την πόρτα μας στις τρεις το πρωί κι επειδή έχουμε καναπέ-κρεβάτι.
Προχωρώ σε παραδείγματα: από τότε που αποφάσισα ότι δεν θα έχω δικό μου σπίτι στην Ελλάδα έχω μιλήσει στο τηλέφωνο με πάνω από πενήντα φίλους και γνωστούς – κυρίως συζητάμε για την κρίση αλλά, αναπόφευκτα, και για τα σχέδιά μας (ή την έλλειψή τους)· κι όλοι αυτοί οι άνθρωποι –όλοι– μου πρόσφεραν στέγη με τα ίδια περίπου λόγια: «Εννοείται ότι όταν “κατέβεις” στην Αθήνα θα μείνεις σ’ εμάς...» Σημειώνω εδώ τι σημαίνει να μένω κάπου: αδειάζω τα ψυγεία (τρώω ό,τι βρω), κάνω πολλά ντους και μπάνια, βάζω διαρκώς πλυντήριο, πίνω τόσους καφέδες ώστε κάθε δυο μέρες πρέπει να τρέχω στο σουπερμάρκετ να ανανεώνω τις προμήθειες. Κάπου-κάπου με πιάνει κρίση καπνίσματος και βήχας. Επίσης, είμαι κάπως βαρετή. Προπάντων έχω ένα νυκτόβιο σκυλί που περπατάει ύπουλα πέρα-δώθε όλη νύχτα, γεμίζει τον τόπο τρίχες, πηδάει πάνω σου, σε γλείφει και σε γεμίζει υγρά φιλιά. Εν τούτοις, υπάρχουν πολλές προσκλήσεις μερικές από τις οποίες υπόσχονται και μερικά έξτρα: «Θα σου κάνω κολοκυθόπιτα που σ’ αρέσει», «Έχω όλα τα αμερικανικά μιούζικαλ σε dvd», «θα διαμορφώσω το σπιτάκι του κήπου για να έχεις ησυχία» και τα λοιπά.
Αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι ενδημική· δεν είναι καν «μεσογειακή» – δεν παρατηρείται πουθενά αλλού στη Μεσόγειο, σας διαβεβαιώ. Ούτε έχει ιδιαίτερη σημασία να καταλάβουμε πώς εξελίχθηκε και γιατί εξελίχθηκε μόνο στην Ελλάδα: το αίνιγμα μοιάζει με το αν είμαστε μόνοι στο σύμπαν. Η ουσία είναι πως, αν βρεθείς σε ανάγκη, αλλά κι αν δεν βρεθείς, οι φίλοι σου είναι ψηλοί και ανθεκτικοί σαν μεγάλα δέντρα. Γι’ αυτό, τα δωμάτια των νοσοκομείων είναι γεμάτα κόσμο – όταν αρρωσταίνουμε, καταφτάνουν τάπερ, γλυκά και λουλούδια. Αυτός ο νοσοκομειακός συνωστισμός είχε εντυπωσιάσει μια Τσέχα φίλη μου που, στη δεύτερη επίσκεψή της στην Ελλάδα, με ρώτησε (ειρωνικά, νομίζω): «Πάτε ακόμα στα νοσοκομεία;», υπονοώντας ότι ίσως στο μεταξύ να έχουμε εξευρωπαϊστεί. «Μόνο όταν κάποιος αρρωσταίνει», απάντησα. Πράγματι, μερικές φορές, για να αμυνθώ, πετάω κρυάδες.
Η μαγική λέξη είναι «εμπιστοσύνη». Για παράδειγμα, κανείς Γάλλος, απ’ όσους ξέρω, δεν δανείζει το αυτοκίνητό του, πόσο μάλλον να δώσει σε άλλον το pin της τραπεζικής του κάρτας ή τον κωδικό του webbanking – παρότι έχουν υπάρξει περιπτώσεις που κάτι τέτοιο θα διευκόλυνε τα πράγματα. Αντιθέτως, εμείς οι Έλληνες –όχι όλοι αλλά κάμποσοι– επινοήσαμε τον συνεπιβατισμό προτού ονομαστεί car pooling. Έτσι, μπορώ να δηλώσω, υπερηφάνως, ότι το μόνο είδος αυτοκινήτου που δεν έχω δανειστεί και δεν έχω δανείσει είναι η Φόρμουλα Ένα. Όσο για τα pin, πραγματικά υπήρξαν περιπτώσεις όπου χρειάστηκε να τα ξέρουν περισσότεροι από έναν άνθρωπο.
Πριν από λίγες εβδομάδες, λόγω της γενικής κρίσης και της γενικής κατήφειας, έπαθα παροξυσμό μαύρων σκέψεων. Άρχισα λοιπόν να τηλεφωνώ σε φίλους μου, πρώην συμφοιτητές μου στη Φαρμακευτική, και τους ζητούσα, ούτε λίγο, ούτε πολύ, να με προσλάβουν στο φαρμακείο τους. Για να τους πείσω άρχισα να αραδιάζω πόσο φιλόπονη είμαι και πόσο με έχει βοηθήσει το Ίντερνετ στη φαρμακευτική ενημέρωση· πρόσθεσα ότι έχω δίπλωμα για μηχανάκι. Η ιδέα της πρόσληψής μου φαίνεται στο εξής πραγματοποιήσιμη: αν έρθουν δυσκολότερες εποχές και κάποιο από τα φιλικά αυτά φαρμακεία επιζήσει, θα χρειάζεται σίγουρα βοηθό ή «παιδί» που να τρέχει στη φαρμακαποθήκη και να παίρνει την πίεση, πράγμα που πρέπει να ξέρεις για να δουλέψεις σε φαρμακείο. Αυτό που θέλω να πω είναι πως όλοι αυτοί οι πρώην συμφοιτητές έδειξαν συμπόνοια· είπαν «αν υπάρχει το φαρμακείο, θα σε προσλάβουμε! Θα τρέχεις πέρα-δώθε με το παπάκι στη φαρμακαποθήκη!» Αν υπάρχει το φαρμακείο φυσικά... αν υπάρχει η χώρα... Κι αν υπάρχει η φιλία· αν δεν αναδυθούν καινούριες ιδιότητες ή κρυμμένα μειονεκτήματα.
Όλα μας τα πλεονεκτήματα είναι, εν δυνάμει, μειονεκτήματα. Όμως αυτό δεν τα ακυρώνει: είμαστε φιλόξενοι και, παρά τις δυσκολίες, έχουμε κάποιο φιλότιμο στη σχέση μας με το χρήμα, με την ιδιοκτησία, με την προσφορά προς τους άλλους. Tαΐζουμε γάτες, ποτίζουμε λουλούδια, κάνουμε μπέιμπι-σίτινγκ, φτιάχνουμε κολοκυθόπιτες, ανακυκλώνουμε ρούχα. Κι ο καναπές πρέπει να γίνεται κρεβάτι γιατί ποτέ δεν ξέρεις.
Η περιβόητη ελληνική φιλοξενία, από την εποχή του Ξένιου Δία, δεν έλεγε να νοικιάζεις το κοτέτσι για δίκλινο αρκεί να το έχεις βάψει λευκό του Αιγαίου. Έλεγε να ανοίγεις το σπίτι σου και να υποδέχεσαι τον ξένο. Λοιπόν, η αναθεώρηση των τουριστικών συνηθειών και μάλιστα με όχημα το ίντερνετ, έφερε στο προσκήνιο μια νέα ιδέα φιλοξενίας στην οποία οι Έλληνες ανταποκρίθηκαν σε απρόβλεπτο ενθουσιασμό: τη φιλοξενία του καναπέ. Περίπου 45.000 ξένοι επέλεξαν φέτος να κάνουν τουρισμό στην Ελλάδα, φιλοξενούμενοι σ’ έναν ελληνικό καναπέ και δήλωσαν απολύτως ευχαριστημένοι από την εμπειρία.
Το couch surfing, ελληνιστί καναπεδο-σερφάρισμα, είναι ο πιο οικονομικός και εναλλακτικός τρόπος για να φιλοξενήσεις και να φιλοξενηθείς. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας καναπές. Από τους 45.000 couch surfers, οι 28.000 έχουν ήδη αναπτύξει σχέσεις φιλίας με τους Έλληνες οικοδεσπότες τους. Η Αθήνα είναι η πρώτη στις προτιμήσεις των couch surfers. Ακολουθούν: Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο και Χανιά.
Στοιχεία από την παγκόσμια ιστοσελίδα των Couch Surfers με τελευταία ενημέρωση 30/9
Ελληνική γενναιοδωρία
Γράφει η Λ.Χουρμουζη
Εκείνες οι παλιές παροιμίες, ότι οι Έλληνες προτιμούν να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα κ.λπ. έχουν δώσει τη θέση τους σε μία ξαφνική γενναιοδωρία: Το 80% των Ελλήνων δηλώνει ότι επιτυχία στη ζωή είναι να μπορείς να προσφέρεις στο διπλανό σου. Στοιχεία που προέκυψαν από την πρόσφατη παγκόσμια έρευνα Progress Index για λογαριασμό του Johnnie Walker, που πραγματοποιήθηκε σε 11 χώρες. Από όλους, οι Έλληνες αναδείχθηκαν ως οι πιο αλτρουιστές μετά τους Ισπανούς.
Αθηναϊκά μπαλκόνια
Γράφει ο Γ.Νένες
Οι κρεμαστοί, φουντωτοί κήποι, ακόμα και στο πιο μικρό μπαλκόνι, είναι ένα χαρακτηριστικό της Αθήνας που εντυπωσιάζει (ακόμα) τους τουρίστες – μια και στις χωρίς ήλιο ή με πυρακτωμένο φως και ξηρασία πατρίδες τους, το μπαλκόνι δεν σημαίνει και πολλά γι’ αυτούς, εκτός ίσως για να αυτοκτονούν.
Η Αθήνα, ακριβώς στη χρυσή μετεωρολογική τομή για την ντόπια χλωρίδα, καλλιεργεί οάσεις και παραδείσους στις ταράτσες της. Προφυλάσσουν από την αδιάκριτη πυκνοκατοίκηση, ξεκουράζουν το βλέμμα από την ασχήμια, ηχομονώνουν, βοηθούν στην ψυχοθεραπεία (μιλήστε στα φυτά σας, η φωνή σας τους κάνει καλό) και, τώρα πια, γίνονται και τα νέα, μικρά μποστάνια όπου καλλιεργούνται με ρομαντικό ενθουσιασμό τα οπωροκηπευτικά που θα μας συντηρήσουν στη δύσκολη εποχή.
12°
