Μια προσωπική μαρτυρία από το πραξικόπημα

*Γράφει η Ναζλί Ουστά Λαζαρή

Ένας γάμος μεταξύ δυο ανθρώπων από διαφορετικές χώρες μπορεί να πετύχει όταν ο ένας γνωρίζει τη γλώσσα του άλλου. Μετά η γλώσσα, ανοίγει μια πόρτα για τον δρόμο του πολιτισμού, της ιστορίας και των αισθήσεων. Εμείς οι δυο ξέρουμε τις γλώσσες μας αρκετά καλά. Το ίδιο και την ιστορία και την κουλτούρα των δύο λαών κι έτσι τουλάχιστον προσπαθούμε να καταλάβουμε την άλλη πλευρά. Παλεύουμε…

Εκείνο το βράδυ ήμασταν έξω για φαγητό. Εκεί που βρισκόμασταν, μια κυρία μάλωνε με τον Τουρκοαμερικανό φίλο της στο διπλανό μας τραπέζι. Μια στιγμή τον έβριζε, την άλλη τον αγκάλιαζε, μια στιγμη του έλεγε πως δεν είναι ευτυχισμένη πια, την άλλη τον φιλούσε. Σκεφτήκαμε πως η κατάστασή της ήταν διπολική.

Συζητούσαμε και εμείς την ψυχολογία της μεταξύ μας. Βρισκόμαστε να συζητήσουμε πάντα κάτι παράξενο. Και εκεί, η κατάστασή της μας φάνηκε πολύ παράξενη. Στο γυρισμό είδαμε παντού στις τηλεοράσεις την είδηση... Κόκκινες οθόνες... Μια πολύ σημαντική εξέλιξη…

Μόλις φτάσαμε, ανοίξαμε την τηλεόραση. Έλεγε πως οι γέφυρες του Βοσπόρου έχουν κλείσει από την ασιατική πλευρά προς την ευρωπαϊκή. Ο άντρας μου αμέσως σκέφτηκε πως πρόκειται για προειδοποίηση για κάποια βόμβα, μια ακόμα από αυτές που έχουμε τον τελευταίο καιρό.

-Πρέπει να τους είχαν δώσει πληροφορία για καμιά βόμβα.

-Τότε γιατί έκλεισαν μόνο το ένα ρεύμα; Δεν βλέπεις; Τα αυτοκίνητα από την ευρωπαϊκή προς την ασιατική πλευρά έρχονται κανονικά.

-Ίσως πρόκειται για κάποιο αυτοκίνητο στην ασιατική πλευρά και μπορεί να προσπαθούν να το σταματήσουν πριν προλάβει να περάσει απέναντι.

-Τώρα, αν βρίσκεται εκεί, μεσα στην κίνηση, ένα αυτοκίνητο γεμάτο με βόμβες και εκραγεί την συγκεκριμένη στιγμή, λες ότι θα πεθάνουν λιγότεροι; Είναι εκεί εκατοντάδες αυτοκίνητα! Χιλιάδες άνθρωποι! Δεν μοιάζει λογικό. Και γιατί έκλεισαν τον δρόμο στρατιώτες κι όχι αστυνομικοί; Αυτοί… κάτι άλλο κάνουν…

-Δηλαδή;

-Κάνουν πραξικόπημα!

Χαμογέλασε. Είμαι σίγουρη πως σκεφτόταν ότι είμαι καχύποπτη, ίσως και λίγο τρελή που προσπαθεί να βγάλει άμεσα συμπεράσματα από το παραμικρό. Ανθρώπινο, θα ήταν και παράδοξο να με καταλάβει. Να γνωρίζει άραγε τι σημαίνει να κυκλοφορούν τανκ στους δρόμους; Δεν είναι κάτι που έρχεται εύκολα στο μυαλό των Ευρωπαίων. Το συνειδητοποίησα εκείνη τη στιγμή. Αλλά δυστυχώς έτσι λειτουργεί το μυαλό του Τούρκου…

Έκατσα μπροστά στην τηλεόραση και έβλεπα τις ειδήσεις συνεπαρμένη. Άλλη εξήγηση δεν υπήρχε και δεν θα μπορούσε και να υπάρξει. Μα πώς; Το 2016; Είναι δυνατόν; Όσο πάλευα με τις σκέψεις μου, μέσα από την οθόνη ακούστηκε η φωνή του πρωθυπουργού. Έλεγε ότι επρόκειτο για ένα "kalkışma". Και ξεκίνησε εκεί η μάχη με τον άντρα μου ακόμη μια φορά...

- Τι σημαίνει “kalkışma”; Πώς είναι στα ελληνικά;

- Δεν ξέρω. Πρώτη φορά την ακούω την λέξη στη ζωή μου και με ρωτάς τώρα πως είναι στα ελληνικά;

-Μα πώς είναι δυνατόν να την ακούς πρώτη φορά; Αλλά δεν είναι πραξικόπημα, έτσι;

-Απ’ ό,τι καταλαβαίνω από το ρήμα που προέρχεται, είναι κάτι που ξεκινάς να κάνεις αλλά έπρεπε τελικά να μην το έχεις τολμήσει. Κάτσε να δω και στο λεξικό. ... Εδώ λέει ότι είναι ένα είδος ανταρσίας. Και επίσης είναι μια προσπάθεια όπως είπα...

-Τότε γιατί δεν λένε isyan (ανταρσία) για να γλιτώσουμε όλοι;

- Ιδέα δεν έχω! Αλλά είναι πολύ παράξενο να χρησιμοποιούν όλοι την ίδια λέξη για το συγκεκριμένο γεγονός. Είναι γεμάτο υπονοούμενα. Δεν καταλαβαίνω τίποτα. Δεν είναι μια λέξη σαν το τραπέζι, σαν την καρέκλα που χρησιμοποιούμε καθημερινά.

Πέρασα όλη την νύχτα μπροστά στην τηλεόραση. Γίνονταν τόσα πράγματα τα οποία αδυνατούσα να κατανοήσω. Ποιοι; Πώς; Γιατί; Τι σκέφτονταν; Εδώ και μέρες, διαβάζω τις εφημερίδες της Τουρκίας και της Ελλάδας. Μας έχουν δώσει τις λεπτομέρειες όλες και εκεί και εδώ. Αναλύσεις επί αναλύσεων. Ξαφνικά όλοι στην Ελλάδα είναι ειδικοί στα περί της Τουρκίας. Με αφορμή τους 8 στρατιωτικούς που ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα, όλοι έγιναν ειδικοί περί του διεθνούς δικαίου και στην Τουρκία.

Απαιτείται ψυχραιμία. Και στις δυο πλευρές του Αιγαίου. Συμβαίνουν παντού και πάντα γεγονότα που ξεπερνούν το ανθρώπινο μυαλό, τα οποία δεν μπορούμε άμεσα και απλοϊκά να εξηγήσουμε με το μυαλό μας. Αυτή η νύχτα ήταν σουρεαλιστική, σαν εφιάλτης που τον ζεις με τα μάτια ανοιχτά.

Λίγες μέρες μετά, σκέφτομαι πόσο πολύ μοιάζει η ψυχολογική κατάσταση της Τουρκίας με την κατάσταση της κυρίας στο εστιατόριο. Σχεδόν διπολική. Αγαπάμε και μισούμε. Θέλουμε και δεν θέλουμε. Κρατάμε κι αφήνουμε. Φιλάμε και φτύνουμε. Αγκαλιάζουμε και σπρώχνουμε. Όλα όμως τα κάνουμε μαζί.

Τουλάχιστον στο τέλος για ακόμα μια φορά συνειδητοποίησα ότι είναι πολύ ωραίο να κάνεις ένα διεθνή γάμο μαζί με κάποιον που προσπαθεί να σε καταλάβει και να παλεύει να δώσει σημασία σε οτιδήποτε συμβαίνει. Οι στιγμές ήταν πράγματι ιστορικές...