Σκουπίδια, το πιο βρόμικο θέμα της A.V.

Μια σκοτεινή ιστορία χωρίς πληροφόρηση και με πολλά κρυμμένα συμφέροντα. Αστικοί μύθοι που κυκλοφορούν χρόνια χωρίς ποτέ να μαθαίνουμε την αλήθεια. Οι μαφίες των σκουπιδιών και η κρυφή χρηματοδότηση των κομμάτων μέσω των αποζημιώσεων που παίρνουν οι δήμοι για να φτιάξουν χώρους υποδοχής σκουπιδιών. Ιδιωτική πρωτοβουλία που άλλοτε αντιμετωπίζεται ως τεχνολογική λύση κι άλλοτε ως σκανδαλώδης ανάθεση έργου. Πολίτες που δεν αναλαμβάνουν καμία προσπάθεια και αντιδρούν σε κάθε λύση αρκεί τα σκουπίδια τους να πηγαίνουν στην αυλή του γείτονα. Η A.V. ανοίγει το φάκελο «σκουπίδια» και προσπαθεί να καταλάβει τι σημαίνει.

Τα σκουπίδια με απασχολούν καθημερινά. Όταν κυκλοφορώ στην Αθήνα και βλέπω τους κάδους –ενίοτε– να ξεχειλίζουν. Όταν έχω αργήσει σε ένα ραντεβού, πάντα ένα απορριμματοφόρο μπροστά μου δοκιμάζει τις αντοχές μου – μα καλά, τι ώρα πρέπει να βγαίνουν αυτά στους δρόμους; Όταν εκνευρίζομαι που μετακινούν τον πράσινο κάδο από το σταθερό του σημείο, ή όταν αναγκάζομαι να μεταφέρω σε άλλη γειτονιά τις συσκευασίες για πέταμα, γιατί ο δικός μου Δήμος δεν θεωρεί την ανακύκλωση ακόμη αναγκαία… Όταν αναρωτιέμαι αν πράγματι γίνεται ανακύκλωση... Παράλληλα προσπαθώ καιρό να εξοικειωθώ με έννοιες όπως ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ, κομπόστ και κομποστοποίηση, καθώς πιο εύκολα το αυτί μου επεξεργάζεται τις χωματερές – όσο παράνομες κι αν είναι... Όλα αυτά με οδήγησαν να βουτήξω βαθιά στην πιο βρόμικη ίσως υπόθεση της Αττικής: ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ.

ΠΕΤΑΜΕ ΠΟΛΥ... ΣΚΟΥΠΙΔΙ

Πράγματι είναι πολύ βρόμικη υπόθεση, αν σκεφτεί κανείς ότι στη χώρα μας παράγουμε κάθε χρόνο περίπου 5 εκατομμύρια τόνους στερεών απορριμμάτων (αυτά που προέρχονται από κατοικίες και εμπορικές δραστηριότητες), χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα απόβλητα της γεωργίας, του οικοδομικού τομέα και της βιομηχανίας. Μόνο η Περιφέρεια Αττικής παράγει περίπου 39% της συνολικής ποσότητας, ακολουθούμενη από την Κ. Μακεδονία με 16% και τη Θεσσαλονίκη με 9%. Με απλά μαθηματικά αυτό σημαίνει ότι ο καθένας από εμάς παράγει κατά μέσο όρο 450 κιλά σκουπίδια το χρόνο!

Γιατί τόσο σκουπιδαριό; Τα τελευταία χρόνια λόγω της ανάπτυξης των μεγάλων αστικών κέντρων, της αύξησης του τουριστικού ρεύματος, της ανόδου του βιοτικού επιπέδου και της αλλαγής των καταναλωτικών συνηθειών παρατηρείται σημαντική αύξηση της παραγωγής των απορριμμάτων, με ταυτόχρονη αλλαγή της σύστασής τους (αύξηση των επικίνδυνων και τοξικών απορριμμάτων, εμφάνιση σύνθετων υλικών συσκευασίας κ.λπ.).

Εύλογα λοιπόν τα ερωτήματα. Τι γίνονται τόσα σκουπίδια; Ποιος τα διαχειρίζεται; Πού καταλήγουν τελικά; Η εικόνα βρομερών σκουπιδότοπων με  βουνά πολύχρωμων ακαθόριστων αντικειμένων και γλάρους να ίπτανται από πάνω... είναι η πικρή πραγματικότητα;

Κλείνοντας τη μύτη και βουτώντας βαθιά στο θέμα «σκουπίδια», διαπίστωσα ότι πίσω του κρύβεται ένας διοικητικός δαίδαλος. Σειρά πολλαπλών εμπλεκομένων φορέων με πολλά αρχικά και πολλά… σύμφωνα, όπου τελικά η ευθύνη χάνεται κάπου στην πορεία.

Την πολιτική διαχείρισης αποβλήτων χαράσσει φυσικά το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, συντάσσοντας τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης μη Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που προσδιορίζει τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές. Ο ΕΣΔΑ, που θεσμοθετήθηκε το 2003, προσαρμόζεται ανά περιοχή μέσω των Περιφερειών και των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). Τελικά υπεύθυνοι υλοποίησης είναι οι Φορείς Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), οι οποίοι  μπορεί να είναι Σύνδεσμοι ΟΤΑ ή Ανώνυμες Εταιρείες ΟΤΑ. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι ΦΟΔΣΑ είναι αρμόδιοι για όλα τα ζητήματα διαχείρισης απορριμμάτων, εκτός από τη συλλογή, δηλαδή την προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, αξιοποίηση και διάθεσή τους, ενώ στις αρμοδιότητές τους εμπίπτουν τόσο η χωροθέτηση των έργων (ΧΥΤΑ κτλ.) όσο και η επιλογή της τεχνολογίας για την επεξεργασία τους. 

Ο αρμόδιος ΦΟΔΣΑ για την Αττική είναι ο Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Ν. Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ), ο οποίος έχει την ευθύνη για τη διαχείριση των αποβλήτων της Αττικής (εκτός από τα ανακυκλώσιμα) και τη λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής, εκεί που καταλήγουν τα σκουπίδια όλων μας. Ας ελπίσουμε με τον Καλλικράτη, που ο ΕΣΔΚΝΑ θα καλύπτει υποχρεωτικά όλη την Περιφέρεια Αττικής και θα έχει επικεφαλής ανώτατο στέλεχος της Περιφέρειας Αττικής, να απλοποιηθούν τα πράγματα…

ΧΥΤΑ, ΧΥΤΥ ή... ΧΥΜΑΔΙΟ;

Διεθνώς βασικό ζητούμενο στη διαχείριση των αποβλήτων είναι η μείωση και επαναχρησιμοποίησή τους. Οι τεχνολογίες διαχείρισης είναι πολλαπλές και μπορούν να συνδυαστούν: υγειονομική ταφή, ανακύκλωση, κομποστοποίηση, θερμική επεξεργασία (π.χ. καύση), βιολογική ξήρανση.  

Η Υγειονομική Ταφή Απορριμάτων είναι η μέθοδος που εφαρμόζεται κυρίως σήμερα στην Ελλάδα και προβλέπει την ελεγχόμενη και οργανωμένη διάθεση των αποβλήτων στο έδαφος, στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ). Το μεγαλύτερο μέρος των σκουπιδιών μας λοιπόν καταλήγει στους περιβόητους ΧΥΤΑ. Όλοι ωστόσο γνωρίζουμε για τις παράνομες χωματερές (Χώροι Ανεξέλεκτης Διάθεσης Απορριμάτων - ΧΑΔΑ). Η διαφορά είναι η εξής: ενώ στους ΧΥΤΑ γίνεται μια πρώτη διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών, επεξεργασία τους για επαναχρησιμοποίηση και θάβονται μόνο τα υπολείμματα, στις χωματερές τα σκουπίδια απλά εγκαταλείπονται στο έλεος του ήλιου και των πτηνών... Στη χώρα μας, οι χωματερές ανέρχονται σήμερα σε 250 περίπου. «Πολλοι προτιμούν τις χωματερές γιατί είναι πιο κοντά και και τους είναι πιο εύκολο να αδειάζουν τα μπάζα τους» λέει ο κ. Κ. Αραβώσης, Πρόεδρος της ΕΕΔΣΑ (Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων). Κι αν νομίζετε ότι δεν μας πολυαφορά το θέμα, αρκεί να σας πω ότι από πέρσι πληρώνουμε όλοι βαρύτατο πρόστιμο: ως κράτος δίνουμε 34.000 ευρώ την ημέρα στην ΕΕ για κάθε παράνομη χωματερή,  ποσό που ή επιβαρύνει τον Έλληνα φορολογούμενο ή παρακρατείται από το ΕΣΠΑ και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Στην Αττική ο πρώτος ΧΔΑ (Χώρος Διάθεσης Απορριμμάτων) δημιουργήθηκε σε έναν ιστορικό τόπο, το Θριάσιο πεδίο, κοινώς Άνω Λιόσια. Αφού «κατάπιε» για τα καλά τα σκουπίδια της Αθήνας επί 30 χρόνια, το 2008 ο ΧΔΑ του Δήμου Λιοσίων έκλεισε και ξεκίνησε η επέκτασή του στο Δήμο Φυλής, που αποτελεί πρακτικά τον πρώτο ΧΥΤΑ βάσει κοινοτικών προδιαγραφών. Ο πρόεδρος του ΕΣΔΚΝΑ κ. Ν. Χιωτάκης μάς εξηγεί: «Ο ΧΥΤΑ στη Φυλή είναι ο μοναδικός αδειοδοτημένος ΧΥΤΑ της ηπειρωτικής Αττικής. Μεταξύ άλλων διαθέτει στεγανοποίηση του εδάφους με ειδικές μεμβράνες, σύστημα διαχείρισης του βιοαερίου, βιολογικό καθαρισμό επεξεργασίας στραγγισμάτων, εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης απορριμμάτων και εργοστάσιο αποτέφρωσης νοσοκομειακών αποβλήτων. Μόνο τα υπολείμματα τελικά δεν ανακυκλώνονται – θάβονται στο ΧΥΤΑ».

Στο ΧΥΤΑ Φυλής καταλήγουν καθημερινά 6-6.500 τόνοι σκουπιδιών (από τα μεγαλύτερα ποσά παγκοσμίως). Για την αποκομιδή των απορριμμάτων και τη μεταφορά τους στο ΧΥΤΑ υπεύθυνοι είναι οι Δήμοι.  Μέχρι σήμερα οι Δήμοι Αττικής –άρα ο καθένας από μας μέσα από το λογαριασμό της ΔΕΗ– πλήρωναν στον ΕΣΔΚΝΑ ένα σταθερό ποσοστό για τη διαχείριση των αποβλήτων τους στο ΧΥΤΑ Φυλής.

Σύμφωνα με τον κ. Χιωτάκη, «για το 2009 τα έσοδα του ΕΣΔΚΝΑ από τα μέλη του έφτασαν τα 80 εκατομμύρια ευρώ. Πάνω από το μισό αυτού του ποσού καταβλήθηκε ως αντισταθμιστικά οφέλη στους οχλούμενους από τις εγκαταστάσεις Δήμους (Φυλής & Λιοσίων)».

Από φέτος το τοπίο αναμένεται να αλλάξει συλλήβδην, καθώς η χρέωση θα γίνεται βάσει της αρχής «πληρώνω όσο πετάω». Οι Δήμοι θα πληρώνουν ανάλογα με το βάρος των αποβλήτων που μεταφέρουν στο ΧΥΤΑ Φυλής και όχι με πάγια ετήσια εισφορά. Με αυτόν λοιπόν τον τρόπο ο Δήμος μπορεί να μειώσει τα ποσοστά του και ο πολίτης να μειώσει τα δημοτικά τέλη του!

Eσείς θα πάρετε ένα ΧΥΤΑ στη γειτονιά σας;

Η διάρκεια ζωής των ΧΥΤΑ είναι περιορισμένη και η η δημιουργία νέων δεν είναι εύκολη, καθώς υπάρχει έντονη αντίδραση από τους κατοίκους των περιοχών. Ποιος πραγματικά θέλει τα σκουπίδια του γείτονα στην αυλή του; Η δυσκολία χωροθέτησης νέων ΧΥΤΑ καθώς και το αυξημένο κόστος κατασκευής τους, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, αυξάνουν δραματικά το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων.

Πόσο θα αντέξει άλλο τα σκουπίδια μας ο ΧΥΤΑ της Φυλής; Ο κ. Χιωτάκης αναφέρει: «Κατά το 2009 εισήλθαν στο ΧΥΤΑ 1.850.000 τόνοι σκουπιδιών. Δυστυχώς στο σχεδιασμό έχουν ανατραπεί τα χρονοδιαγράμματα και δεν μπορώ να σας αναφέρω το χρόνο κορεσμού του. Σύμφωνα με τις μελέτες προβλεπόταν δεκαετής η διάρκειά του, δηλαδή ως το 2018. Σημαντικός παράγοντας είναι η εξοικονόμηση χώρου σε αυτόν». Αυτή θα προκύψει «με την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης στους Δήμους και στα νοικοκυριά, έτσι ώστε μόνο ένας κάδος από τους τέσσερις, ο μικρότερος, να περιέχει απόβλητα μη ανακυκλώσιμα που θα καταλήγουν στο ΧΥΤΑ. Οι άλλοι τρεις κάδοι μπορεί να είναι εντύπων, συσκευασίας και βιο-αποβλήτων».

«Ο ΧΥΤΑ δεν θα κρατήσει πάνω από δυόμισι χρόνια. Μιλάμε για κορεσμό. 6.500 τόνοι καταλήγουν εδώ και δυστυχώς όχι όλοι από την Αττική» εκτιμά ο κ. Χ. Παππούς, απερχόμενος δήμαρχος Άνω Λιοσίων. Ο κ. Αραβώσης συμφωνεί: «Μόνο αν γίνουν τα νέα έργα και οι νέες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων,  θα ξεπεράσει τα 2 χρόνια η διάρκειά του».

Για τις επιπτώσεις του ΧΥΤΑ στο περιβάλλον, ο κ. Χιωτάκης αναφέρει: «Ο ΧΥΤΑ Φυλής λειτουργεί με αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους όσον αφορά τις εκπομπές ρύπων όπως είναι τα στραγγίσματα και το βιοαέριο. Εφόσον αυτοί οι όροι τηρούνται, ο ΧΥΤΑ είναι ασφαλής. Μέσα στον κλειστό ΧΔΑ Άνω Λιοσίων λειτουργεί εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας με καύσιμο το βιοαέριο που παράγεται στο ΧΥΤΑ Φυλής. Προκύπτει έτσι σημαντικό οικονομικό αλλά και περιβαλλοντικό όφελος».

Ο κ. Παππούς διαφωνεί: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα με το ΧΥΤΑ είναι η περιβαλλοντική υποβάθμιση. Οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία από τους αέριους ρύπους που εκπέμπονται και οι κίνδυνοι για το υπέδαφος όταν τα στραγγίσματα βρίσκουν διέξοδο και διαρρέουν. Ελάτε ένα βράδυ με αέρα και θα δείτε τι σημαίνει να αντέχεις τη μυρωδιά από τα σκουπίδια. Τρεισήμισι εκατομμύρια κάτοικοι στο Λεκανοπέδιο έχουν βρει την εύκολη λύση να πετάνε τα σκουπίδια τους σε εμάς. Ο κάθε Δήμος να φροντίσει ο ίδιος για τα απορρίμματά του. Έτσι γίνεται σε όλη την Ευρώπη».

Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν θα ήθελε να είναι στη θέση τους. Παρόλο που ο Δήμος λαμβάνει ετησίως 22.000.000 ευρώ αντισταθμιστικά από τον ΕΣΔΚΝΑ και τώρα προχωρά η διαδικασία για την εγκατάσταση Πάρκου Φωτοβολταϊκών στον κλειστό ΧΔΑ Άνω Λιοσίων, ως δεύτερη ευκαιρία ζωής, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν περίπου σαράντα χρόνια για να αποκατασταθεί πλήρως η περιοχή.

Την ίδια άποψη εκφράζει και ο απερχόμενος δήμαρχος Φυλής κ. Δημήτρης Μπουραΐμης: «Πρέπει επιτέλους να κατασκευαστούν οι άλλοι δύο ΧΥΤΑ σε Γραμματικό και Κερατέα μαζί με τα αντίστοιχα εργοστάσια επεξεργασίας. Και μεταξύ άλλων προτείνει: «Η εφαρμογή του μέτρου “πληρώνω όσο πετάω” πρέπει να επεκταθεί  και στους πολίτες, ώστε να δίνεται κίνητρο για ανακύκλωση». Όλοι ωστόσο γνωρίζουμε τις αντιδράσεις των κατοίκων σε Κερατέα και Γραμματικό.

Σχετικά με την εγκατάσταση ΧΥΤΑ στον αρχαιολογικό χώρο του Οβριόκαστρου, ο απερχόμενος δήμαρχος Κερατέας κ. Σταύρος Ιατρού αναφέρει: «Λέμε ΟΧΙ στο ΧΥΤΑ γιατί  η περιοχή έχει χαρακτηριστεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, είναι ιστορικός αρχαιολογικός χώρος, προστατεύεται με δύο ΦΕΚ και είναι στο διαρκή κατάλογο αρχαίων μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού». Ανάλογη ήταν και η αντίδραση του απερχόμενου δημάρχου Γραμματικού κ. N. Κούκη: «Καταγγέλουμε τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμάτων Αττικής ως ξεπερασμένο και ανεδαφικό, κάτι που επισημαίνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από το σύνολο των απορριμμάτων που καταλήγουν στη Φυλή, 500.000 είναι εκτός Αττικής, κάτι που έχει παραδεχτεί και ο ΕΣΔΚΝΑ! Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός προβλέπει για το Δήμο μας να καταλήγουν 150.000 τόνοι. Yπάρχουν όμως άλλες λύσεις, π.χ. κομποστοποίηση και ανακύκλωση, οι οποίες είναι πολύ καλύτερες όχι μόνο για το Δήμο Γραμματικού, αλλά και για το περιβάλλον».

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ:

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ;

Μεγάλη ευκαιρία πάντως αποτελεί η  εφαρμογή ως το τέλος του ’10 της Κοινοτικής Οδηγίας που προβλέπει τη μετάβαση από ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων). Ποια είναι η διαφορά; Τα Απόβλητα γίνονται Υπολείμματα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, με άλλες τεχνολογίες, στο έδαφος προς ταφή θα καταλήγουν  μόνο ελάχιστα υπολλείματα, αυτά που δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε ή να επεξεργαστούμε περαιτέρω, περίπου  δηλαδή ένα 10% του συνόλου. Αυτό είναι το απόλυτο ζητούμενο.

Στην ερώτηση σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε όσον αφορά τη μεταστροφή του ΧΥΤΑ της Φυλής σε ΧΥΤΥ, ο κ. Χιωτάκης απαντά: «Καταρχήν να επισημάνω ότι η νέα Οδηγία  δεν καταργεί τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής, καθότι οι μονάδες αξιοποίησης αποβλήτων έχουν υπολείμματα που διατίθενται με ταφή. Στη Φυλή και στα Άνω Λιόσια, όπως και σε Κερατέα και Γραμματικό, πρόκειται να κατασκευαστούν νέες μεγάλες μονάδες αξιοποίησης των αποβλήτων. Ήδη λειτουργεί το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης Απορριμμάτων, τα υπολείμματα του οποίου διατίθενται στο ΧΥΤΑ Φυλής. Εφαρμόζουμε λοιπόν τη μετάβαση προς τις τεχνολογίες αξιοποίησης των αποβλήτων, όμως ακόμη δεν μπορούμε να μιλάμε για πλήρη στροφή».

Όπως αναφέρει ο κ. Χ. Καραγιάννης, Εμπορικός Διευθυντής της ΗΛΕΚΤΩΡ AE, της μεγαλύτερης εταιρείας σήμερα στην Ελλάδα που δραστηριοποιείται και στο εξωτερικό στη διαχείριση απορριμμάτων: «Κάτι που δεν αναφέρει κανείς στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι τι γίνεται με το παραγόμενο υποπροϊόν μετά την ανακύκλωση. Τα ανακυκλωμένα υλικά, μετά την επεξεργασία τους, αφήνουν ένα υπόλειμμα (το λεγόμενο  RDF).  Σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΕ,  αυτό δεν πρέπει να θάβεται στο ΧΥΤΑ. Η δική μας πρόταση είναι να αξιοποιείται ενεργειακά, όπως και συμβαίνει στις αναπτυγμένες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης».

«Από τη στιγμή που δεν αξιοποιείται το RDF δεν μπορούμε να μιλάμε για ΧΥΤΥ» συμφωνεί ο κ. Αραβώσης. «Είχε γίνει συμφωνία το RDF να καταλήγει στην τσιμονετοβιομηχανία Χαλκίδας, αλλά λόγω αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας δεν προχώρησε. Αν δεν καταφέρουμε να καταλήγουν στο έδαφος μόνο τα αδρανή υπολείμματα –αυτά που δεν μπορούμε να επεξεργαστούμε περαιτέρω– δεν έχουμε φτάσει στο επίπεδο της ΧΥΤΥ».

Όσον αφορά το πέρασμα σε εναλλακτικές τεχνολογίες, τα πράγματα δεν είναι καλά... Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Hellastat, το 2008 η υγειονομική ταφή απέσπασε μερίδιο 77% (έναντι 40% στην ΕΕ). Ακολούθησε η ανακύκλωση με 21% (κοντά στον κοινοτικό μέσο όρο) και η κομποστοποίηση με 2% (έναντι 17% στην ΕΕ). Θερμική επεξεργασία αποβλήτων δεν εφαρμόζεται στη χώρα (έναντι 20% στην ΕΕ). Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η διαχείριση αποβλήτων αντιμετωπίζει πληθώρα προβλημάτων μεταξύ των οποίων είναι η αδυναμία απεγκλωβισμού από τους ΧΥΤΑ με ταυτόχρονη στροφή στις εναλλακτικές τεχνολογίες και η λειτουργία παράνομων χωματερών.

Τελικά ποια τεχνολογία είναι καλύτερη για την Ελλάδα; Ο κ. Χιωτάκης αναφέρει: «Δεν αποκλείουμε τεχνολογίες. Ο σχεδιασμός μας προκρίνει τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες, ανάλογα  με την περιοχή, τις περιβαλλοντικές της δυνατότητες και ιδιαιτερότητες».

Ως αντίλογος έρχεται η πρόσφατη πρόταση της κομποστοποίησης που προτείνει μελέτη τεσσάρων περιβαλλοντικών οργανώσεων (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης - ΟΕΑ, Greenpeace, WWF και Δίκτυο Μεσόγειος SΟS). Ο κ. Φ. Κυρκίτσος, πρόεδρος της ΟΕΑ περιγράφει: «Η πρότασή μας είναι όλα όσα δεν είναι η πρόταση του ΕΣΔΚΝΑ – η πιο ακριβή, με συνολικό κόστος επενδύσεων της τάξης των 850 εκατομμύρια ευρώ. Η δική μας, συνολικού κόστους μικρότερου από 150 εκατομμύρια ευρώ, δίνει έμφαση στην πρόληψη-ανακύκλωση και στη συμμετοχή του πολίτη, δημιουργεί πολλαπλάσιες θέσεις απασχόλησης και προτείνει την οικονομικότερη επιλογή, αυτή της κομποστοποίησης». Και αναλύει: «Η πρότασή μας βασίζεται στη Διαλογή στην Πηγή (στο σπίτι μας δηλαδή) των υλικών με 4 κάδους, ένας για το χαρτί, ένας για τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα, ένας για τα οργανικά (που μεταφέρεται στις μονάδες κομποστοποίησης), και ένας για τα υπολείμματα (που μεταφέρονται στους ΧΥΤΥ για ταφή). Για να πετύχει η διαλογή υπάρχει μόνο ένας τρόπος, και αυτός είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών, στα σχολεία ή με πόρτα-πόρτα ενημέρωση των δημοτών από τους Δήμους. Σε Κερατέα και Γραμματικό υπάρχει η δυνατότητα να μη γίνουν οι αντίστοιχοι ΧΥΤΥ και να δημιουργηθούν από μία μεγάλη μονάδα κομποστοποίησης και από ένα ΚΔΑΥ (Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών), που θα δημιουργήσουν αρκετές θέσεις απασχόλησης».

ΑΓΟΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΤΙ ΚΑΝΕΙ Η ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ;

Για να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα, δεν πρέπει να παραβλέψουμε τη σημαντική συμβολή του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση αποβλήτων: ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες αναλαμβάνουν τη μεταφορά τους, την ανακύκλωσή τους, την προμήθεια σχετικού εξοπλισμού, την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας κ.ά. Μάλιστα, πρόσφατα είχαν ανακοινωθεί οι προθέσεις μεγάλων Ελλήνων επιχειρηματιών να εισέλθουν στην αγορά, αλλά η κρίση ανέστειλε τα σχέδιά τους.

Η ΗΛΕΚΤΩΡ μεταξύ άλλων έχει αναλάβει  την κατασκευή του ΧΥΤΑ Φυλής, το οποίο είναι και το μοναδικό στην Αττική στο οποίο ημερησίως καταλήγουν 6.000 τόνοι απορριμμάτων. Επίσης έχει κατασκευάσει το μοναδικό ΧΥΤΑ στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, αυτό της Μαυροράχης. Το έργο αποκατάστασης του ΧΔΑ Λιοσίων και δημιουργίας πρασίνου, τις Μονάδες Επεξεργασίας και Ανάκτησης Αποβλήτων στη Φυλή και στο Κορωπί (ΕΠΑΝΑ) και το σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας 24 ΜW από το βιοαέριο του ΧΔΑ Άνω Λιοσίων καθώς και αντίστοιχο σταθμό στους Ταγαράδες ισχύος 5 MW. Τέλος έχει κατασκευάσει και λειτουργεί το μοναδικό στην Ελλάδα διαχειριστή μολυσματικών απορριμμάτων (Αποτεφρωτήρας).

Όπως αναφέρει ο κ. Καραγιάννης: «Η Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα είναι σε πρωτόλειο στάδιο. Υπάρχει έλλειψη Εθνικού Σχεδιασμού και δεν γίνονται επενδύσεις σε υποδομές».

Κομποστοποίηση

Η φυσική διαδικασία κατά την οποία τα οργανικά απόβλητα (φρούτα, λαχανικά, φύλλα, κλαδέματα κ.ά.) μετατρέπονται σε ένα πλούσιο οργανικό μείγμα που λειτουργεί ως λίπασμα. Αυτή η διαδικασία μπορεί να γίνει πολύ εύκολα στον κήπο με τη χρήση ενός απλού κάδου οικιακής κομποστοποίησης (λιγότερο από 80 ευρώ). Τα οργανικά οικιακά απόβλητα αποτελούν περίπου το 40-60% του συνόλου των αποβλήτων που παράγουμε στο σπίτι. Από αυτά το 70% περίπου είναι κομποστοποιήσιμα.  Άρα, κάνοντας κομποστοποίηση μπορούμε να μειώσουμε το σύνολο των οικιακών αποβλήτων μας κατά 35% περίπου.

Βιολογική ξήρανση

Σε κλειστούς βιοαντιδραστήρες επιτυγχάνεται η απομάκρυνση των υγρών των απορριμμάτων με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση του όγκου τους και τη διευκόλυνση στην ανακύκλωση παράλληλα με τη λειτουργία οπτικών διαχωριστών. Το υποπροϊόν που προκύπτει γίνεται καύσιμο υψηλής ενεργειακής αξίας (το SRF), πλήρως αξιοποιήσιμο σε τσιμεντοβιομηχανίες και ενεργειακούς σταθμούς.

Καύση

Σε ειδικές κλειστές εγκαταστάσεις, η καύση επιτυγχάνει μείωση του όγκου των απορριμμάτων περίπου κατά 90% και του βάρους τους κατά 70%. Κατά την καύση παράγεται ενέργεια με τη μορφή θερμότητας η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί. Η κοινοτική νομοθεσία απαγορεύει πλέον την καύση των απορριμμάτων χωρίς ανάκτηση ενέργειας και έχει εισάγει μια σειρά αυστηρών περιβαλλοντικών απαιτήσεων για τις εγκαταστάσεις καύσης. Ως αποτέλεσμα το κόστος κατασκευής και λειτουργίας αυξήθηκε και τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί μια κάμψη στις εγκαταστάσεις καύσης στην Ευρώπη.