Πανελλήνιες 2022-Ραϋμόνδος Αλβανός: Πού βασίζεται το κείμενο του συγγραφέα που έπεσε στην Έκθεση - Ο φόβος, η προσωπική εμπειρία και η εκτίμηση για τα θέματα.
Ο καθηγητής και συγγραφέας, Ραϋμόνδος Αλβανός, είδε απόσπασμα από κείμενό του να γίνεται θέμα εξέτασης στις Πανελλήνιες 2022. Οι μαθητές των ΓΕΛ κλήθηκαν να διαβάσουν και να συνοψίσουν το νόημα του κειμένου με τίτλο «Γιατί να μαθαίνουμε ιστορία» στην πρεμιέρα των εξετάσεων. Για τον συγγραφέα η επιλογή του κειμένου ήταν μία έκπληξη. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Ραϋμόνδος Αλβανός αποφάσισε να μοιραστεί το πώς «γεννήθηκε» το κείμενό του.
Το κείμενο του Ραϋμόνδου Αλβανού που επελέγη για τις Πανελλήνιες 2022 προέρχεται από τον πρόλογο του βιβλίου του «Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες», εκδ. Επίκεντρο, 2022. Όπως διευκρινίζει ο συγγραφέας, «το βιβλίο μου μπορεί να γεννήθηκε μέσα στο μυαλό μου όταν ήμουν στην Καστοριά. Όμως γράφτηκε στην Κεφαλονιά όπου πλέον ζω».
Πανελλήνιες 2022 - Ραϋμόνδος Αλβανός: «Φοβήθηκα ότι χιλιάδες άνθρωποι θα με καταριούνται για την υπόλοιπη ζωή τους»
Ο Ραϋμόνδος Αλβανός σε ανάρτησή του στο Facebook αποκάλυψε ποια ήταν η πρώτη του αντίδραση όταν είδε ότι απόσπασμα από βιβλίο του «έπεσε» στην Έκθεση και χαριτολογώντας δήλωσε ότι ο φόβος του ήταν ότι χιλιάδες άνθρωποι θα τον καταριούνται για την υπόλοιπη ζωή του.
«Όπως καταλαβαίνετε η Παρασκευή 3 Ιουνίου ήταν μια πολύ ιδιαίτερη μέρα για μένα. Δεν περίμενα ποτέ ότι κάτι που έγραψα θα απασχολούσε τόσους ανθρώπους. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν χαρά η δεύτερη ήταν προβληματισμός. Πώς το πήραν τα παιδιά; Δεν θα ήθελα αυτή η τόσο σημαντική μέρα για τη ζωή τους (ως γνωστόν στην Ελλάδα οι πανελλαδικές έχουν το χαρακτήρα διαβατήριας τελετής, ένα πέρασμα στην επόμενη φάση της ζωής τους, στην ενηλικίωση) να συνδεθεί με αρνητικά συναισθήματα για το πρόσωπο μου. Για να το πω απλά φοβήθηκα ότι θα με βρίζουν και θα με καταριούνται χιλιάδες άνθρωποι για όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Οι πρώτες κουβέντες που είχα με φίλους μου, γονείς μαθητών και μαθητές ήταν καθησυχαστικές. Το κείμενο τους φάνηκε απλό και κατανοητό. Ελπίζω να τα πάνε καλά», έγραψε ο Ραϋμόνδος Αλβανός.
Πανελλήνιες 2022 - Ραϋμόνδος Αλβανός: Πώς γεννήθηκε το κείμενο που έπεσε στις εξετάσεις
Το βιβλίο του Ραϋμόνδου Αλβανού («Ο ελληνικός Εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες») κυκλοφόρησε μόλις τον Απρίλιο του 2022 και βασίζεται στη ξενάφηση που έκανε στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, στο οποίο ο συγγραφέας εργάστηκε για 8 χρόνια.
«Στην αρχή της ξενάγησης αισθανόμουν ότι έπρεπε να εξηγήσω στους επισκέπτες γιατί αξίζει να κάτσουν να ακούσουν (και μάλιστα τρεις ώρες που διαρκούσε η ξενάγηση) τόσες πληροφορίες σχετικά με το παρελθόν. Ιδίως με ενδιέφερε να πείσω τους νεότερους επισκέπτες, συχνά μαθητές ή φοιτητές. Σκέφτηκα λοιπόν ξεκινώντας να μιλήσω για την προσωπική μου εμπειρία σε σχέση με το μάθημα της ιστορίας», εξήγησε σε ανάρτησή του στο Facebook ο Ραϋμόνδος Αλβανός και συνέχισε:
«Τους έλεγα (και αυτό έγραψα και στην εισαγωγή του βιβλίου) ότι όταν ήμουν μαθητής αντιπαθούσα την ιστορία. Μάλιστα το μοναδικό βιβλίο που πέταξα στη ζωή μου (και ακόμη έχω ενοχές γιατί πάντα αγαπούσα και σεβόμουν πολύ τα βιβλία) ήταν το μπλε βιβλίο (αργότερα έγινε γκρι και σήμερα καταλαβαίνω ότι τελικά δεν ήταν κακό βιβλίο) ιστορίας της τέταρτης δέσμης. Ακόμη και τώρα θυμάμαι το έντονο συναίσθημα που είχα όταν το πέταγα. Θυμός ανάμικτος με ανακούφιση. Το πέταξα και υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι ποτέ ξανά δεν θα διαβάσω ιστορία. Ποτέ μην λες ποτέ που λένε.
» Η μεταστροφή μου έγινε στο πανεπιστήμιο. Στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ, όπου είχα σπουδαίους καθηγητές (Κώστας Κωστής, Κύρκος Δοξιάδης, Kyrkos Doxiadis, Περικλής Βαλλιάνος, Pericles Vallianos, Γιώργος Μαυρογορδάτος, Ηλίας Νικολακόπουλος, Χρήστος Λυριντζής, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς κ.α.) είδα εντελώς διαφορετικά την ιστορία. Αντιλήφθηκα ότι είχα σιχαθεί την ιστορία (και ιδίως το συγκεκριμένο βιβλίο που το είχα μάθει σαν ποίημα) εξαιτίας του τρόπου εκμάθησής της. Δεν ήταν μόνο η επιβολή της παπαγαλίας. Το σημαντικότερο ήταν ότι στο σχολείο μάθαινα πληροφορίες για το παρελθόν χωρίς να καταλαβαίνω πώς αυτές συνδέονται με τη δική μου ζωή. Τότε συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και την πραγματικότητα γύρω μας χωρίς να μελετήσουμε το παρελθόν των ανθρώπων που έζησαν πριν από εμάς. Ταυτόχρονα κατάλαβα ότι δεν είναι μόνο το παρελθόν που μας διαμορφώνει αλλά και εμείς «φτιάχνουμε» το παρελθόν που χρειαζόμαστε ανάλογα με την πολιτική ή την εθνική ιδεολογία μας. Έτσι αποφάσισα να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία πάνω στην ιστορία και ιδίως πάνω στο ζήτημα του εθνικισμού και της συγκρότησης της εθνικής ταυτότητας.
» Αυτή λοιπόν την εμπειρία της μεταστροφής μου έλεγα στο Πάρκο και όλη η ξενάγηση (που έγινε τώρα βιβλίο) ήταν συνεχώς εστιασμένη στη συσχέτιση/σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν (π.χ. πώς επηρέασαν τη ζωή μας στο σήμερα οι βαλκανικοί πόλεμοι, η μικρασιατική καταστροφή, η αγροτική μεταρρύθμιση, ο Εμφύλιος κ.α.). Άκουγα πολλά και ενθουσιώδη σχόλια από τους επισκέπτες του Πάρκου. Ταυτόχρονα όμως, ιδίως μαθητές/τριες, μου έλεγαν πως στο σχολείο η ιστορία τους φαινόταν πολύ βαρετή. Κατάλαβα ότι ο τρόπος που διδάσκεται η ιστορία σήμερα δεν έχει αλλάξει κατά πολύ από τότε που ήμουν εγώ μαθητής. Όμως ποτέ δεν είναι αργά! Ένας λόγος που χάρηκα πολύ που μπήκε το κείμενό μου στις εξετάσεις είναι ότι φαίνεται πως όλοι πια συμφωνούν (ανεξάρτητα από την κομματική τους τοποθέτηση) ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Για να δούμε. Θα αλλάξει;», καταλήγει ο Ραϋμόνδος Αλβανός.
Πανελλήνιες 2022 - Ραϋμόνδος Αλβανός: Το κείμενο που έπεσε στις Πανελλήνιες 2022
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο του Ραϋμόνδου Αλβανού που έπεσε στην Έκθεση των ΓΕΛ στις Πανελλήνιες 2022.
«Γιατί δεν αγαπάνε οι μαθητές την ιστορία; Οι απαντήσεις είναι γνωστές. Γιατί συνήθως πρέπει να τη μάθουν παπαγαλία, γιατί συνήθως μαθαίνουν για προσωπικότητες και όχι για την κοινωνία, γιατί μαθαίνουν κυρίως για την παλαιότερη ιστορία και όχι τη νεότερη. Ο σημαντικότερος όμως λόγος που η ιστορία είναι απωθητική για τους μαθητές, είναι ότι το σχολείο δεν καταφέρνει να συνδέσει τη ζωή των μαθητών με το παρελθόν. Δεν καταλαβαίνουν γιατί να πρέπει να τα μάθουν όλα αυτά.
» Όπως μου έλεγαν κάποιοι φοιτητές μου: «Γιατί, κύριε, να πρέπει να μαθαίνουμε ιστορία; Εμείς κοιτάμε μπροστά. Κοιτάμε στο μέλλον». Αυτό που δεν καταλάβαιναν οι φοιτητές μου και δεν καταλαβαίνουν όσοι δεν εκτιμούν την αξία της γνώσης του παρελθόντος, είναι ότι τελικά όλοι μας είμαστε προϊόντα της ιστορίας. Ό,τι έχουμε στο μυαλό μας έρχεται από τους προηγούμενους από εμάς. Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιώ για να γράψω αυτές τις γραμμές, δεν είναι δικές μου. Έρχονται από τους προηγούμενους από μένα. Και βέβαια το πιο σημαντικό δεν είναι οι λέξεις. Είναι οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι γνώσεις ακόμη και οι κανόνες. Εμείς αποφασίζουμε για τους κανόνες που ρυθμίζουν τη ζωή μας; Όχι βέβαια. Οι προηγούμενοι από εμάς αποφασίζουν. Εμείς γεννιόμαστε μέσα σε ένα πολιτισμό, σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που όλα αυτά έχουν ήδη διαμορφωθεί. Είναι τόσο μεγάλο το βάρος του παρελθόντος πάνω στο παρόν, που ένας ιστορικός έχει ισχυριστεί κάτι που όταν το είχα πρωτοακούσει είχα εντυπωσιαστεί: «Οι νεκροί μάς κυβερνούν». Βαριά κουβέντα. Δεν συμφωνώ εντελώς όμως, καθώς και εμείς επιδρούμε στον τρόπο που εξελίσσεται η ιστορία και έχουμε ευθύνη απέναντι στις μελλοντικές γενιές ως μελλοντικοί νεκροί που αναπόφευκτα είμαστε όλοι μας. Αξίζει να μαθαίνουμε για αυτούς τους νεκρούς. Αξίζει να γνωρίζουμε τι έκαναν, πώς σκέφτονταν, πώς ζούσαν.
» Αξίζει γιατί αυτοί είναι που διαμόρφωσαν τον κόσμο που μας περιβάλλει. Η γνώση του παρελθόντος είναι απαραίτητη για την κατανόηση του παρόντος. Ή, για να το πούμε με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να καταλάβουμε το σήμερα αν δεν ξέρουμε σε βάθος το χθες. Η ιστορία είναι μια πράξη αυτογνωσίας, μια πράξη γνώσης για τον συλλογικό μας εαυτό, απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας. Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγουμένων. Όντως αυτοί έφυγαν και δεν έχει πια καμία σημασία για αυτούς. Μαθαίνουμε ιστορία για εμάς, για να μάθουμε από τα λάθη των προηγουμένων, να δούμε τι λειτούργησε καλύτερα για εκείνους και τι όχι. Μαθαίνουμε ιστορία για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και να σκεφτούμε πού θέλουμε να πάμε».
Πανελλήνιες 2022 - Έκθεση ΓΕΛ: Η εκτίμηση για τα θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία
«Αναμενόμενα, αλλά δύσκολα» ήταν τα θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα για τους υποψηφίους των Γενικών Λυκείων στις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις, σύμφωνα με τις φιλολόγους του Κοινωνικού Φροντιστηρίου Αγίου Δημητρίου, Δωρίτα Δαμιανού και Αγγελική Λέλλου.
Οι δυο εκπαιδευτικοί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ανέφεραν, ότι τα θέματα «απαιτούν πολύ καλά προετοιμασμένους υποψηφίους». Το θέμα στο οποίο αναφέρονται τα τρία κείμενα είναι αναμενόμενο, «λόγω της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 και 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή», εξηγούν. Ειδικότερα, το θέμα των φετινών πανελληνίων, ανήκει στην ευρύτερη ενότητα «Παράδοση και Πολιτισμός», η οποία διδάσκεται στους μαθητές της Γ΄ Λυκείου.
Η δομή των τεσσάρων θεμάτων του διαγωνίσματος «είναι σαφής και ακολουθεί τους κανονισμούς του τρόπου αξιολόγησης του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, σύμφωνα με το ΦΕΚ του Αυγούστου 2019». Όμως τα θέματα Β2 και Β3 «είναι ιδιαίτερα απαιτητικά και προϋποθέτουν μεγάλη εξοικείωση των μαθητών με τη γλώσσα του κειμένου και πολύ καλή γνώση της θεωρίας για τις γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα ενός κειμένου», περιγράφουν οι κκ. Δαμιανού και Λέλλου.
Το θέμα της έκθεσης αφορούσε την ιστορία και τις ιστορικές γνώσεις: «Αξίζει να μαθαίνουμε για αυτούς τους νεκρούς. Αξίζει να γνωρίζουμε τι έκαναν, πώς σκέφτονταν, πώς ζούσαν».
Στη Λογοτεχνία «έπεσαν» τρία πεζά κείμενα: Του Ραϋμόνδου Αλβανού (Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες), απόσπασμα από ομιλία της Κικής Δημουλά (από το βιβλίο Εκλήθην ομιλήτρια) και του Θανάση Βαλτινού (Επείγουσα ανάγκη ελέου. Διηγήματα).
12°
