Πέθανε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου - Το σπουδαίο έργο του συνθέτη

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο σπουδαίος Έλληνας συνθέτης, πέθανε σε ηλίκια 79 ετών. Όπως έγινε γνωστό, ο «Vangelis» έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 79 ετών. Άφησε την τελευταία του πνοή την Τρίτη 17 Μαΐου 2022, το βράδυ.

Ο παγκοσμίου εμβέλειας Έλληνας μουσικός και συνθέτης αφήνει ανεξίτηλο το στίγμα του στην ηλεκτρονική, progressive και ορχηστρική μουσική.

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου επηρέασε την ανάπτυξη πολλών διαφορετικών μουσικών ειδών, ενώ θεωρείται πρωτεργάτης στον ηλεκτρονικό ήχο και την «εξερεύνηση» των ορίων του, παρουσιάζοντας πρωτότυπες και βαθιά επιδραστικές συνθέσεις. Ήταν από τους πρώτους που ξεκίνησαν να «εξερευνούν» την ηλεκτρονική μουσική σε μια χρονική περίοδο που ο ήχος ήταν ανοίκειος και οι δοκιμές ελάχιστες, πετυχαίνοντας να γίνει πρωτοπόρος.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα ο «Vangelis» νοσηλευόταν με κορωνοϊό σε νοσοκομείο στη Γαλλία. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είχε βραβευτεί με το βραβείο Όσκαρ για τη μουσική στην ταινία «Οι Δρόμοι της Φωτιάς» (1982). Άφησε εποχή για τη μουσική που συνέθεσε στην ταινία «Blade Runner» του Ρίντλεϊ Σκοτ. 1492: Χριστόφορος Κολόμβος, Αλέξανδρος και Ελ Γκρέκο ορισμένα ακόμα από τα φιλμ που επένδυσε μουσικά.

Την είδηση για τον θάνατο του Βαγγέλη Παπαθανασίου επιβεβαίωσε το δικηγορικό γραφείο που εκπροσωπεί τον διάσημο Έλληνα συνθέτη και μουσικό. «Με μεγάλη μας θλίψη ανακοινώνουμε ότι ο μεγάλος Έλληνας Βαγγέλης Παπαθανασίου έφυγε από τη ζωή αργά το βράδυ της Τρίτης 17 Μαΐου» αναφέρει η ανακοίνωση.

Το 1997 ο Βαγγέλης Παπαθανασίου σκηνοθέτησε την τελετή έναρξης του 6ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοιχτού Στίβου της IAAF, που πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας. Το έργο του «Μυθωδία» επελέγη από τη ΝΑΣΑ ως η επίσημη μουσική για την αποστολή της «2001 Οδύσσεια στον Άρη», ενώ το 2002 δημιούργησε την επίσημη μουσική για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2002 στις χώρες Κορέα-Ιαπωνία.

Πολύ πριν γράψει αυτές τις εκπληκτικές μουσικές, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είχε γίνει πασίγνωστος μέσα από τα συγκροτήματα που ήταν μέλος. Η επιτυχία των Aphrodite's Child, μαζί με Λουκά Σιδερά και Ντέμη Ρούσσο ήταν τεράστια, με τα κομμάτια τους να ακούγονται μέχρι σήμερα.

Ποιος ήταν ο Βαγγέλης Παπαθανασίου - Το Όσκαρ μουσικής για την ταινία «Οι Δρόμοι της Φωτιάς»

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου 1943 στην Αγριά Βόλου. Ξεκίνησε να συνθέτει από την ηλικία των τεσσάρων ετών. Έδωσε την πρώτη του δημόσια παράσταση στην ηλικία των έξι ετών, χωρίς να έχει καμία μουσική εκπαίδευση.

Ήταν αυτοδίδακτος παρά τις πιέσεις των γονιών του, αλλά και των δασκάλων του, που τον προέτρεπαν να κάνει μαθήματα μουσικής. Στη συνέχεια, πάντως, σπούδασε κλασική μουσική, ζωγραφική και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αθήνα.

Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, ο «Vangelis» ήταν βραβευμένος με Όσκαρ για τη μουσική της ταινίας «Οι Δρόμοι της Φωτιάς» το 1982. Το μουσικό θέμα της ταινίας είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στην ιστορία του αμερικανικού κινηματογράφου και έχει γίνει σήμα κατατεθέν του συγκεκριμένου φιλμ.

Στην ταινία επιστημονικής φαντασίας «Blade Runner» η τελευταία σκηνή με τον μονόλογο του Ρούτγκερ Χάουερ, σε συνδυασμό με την εκπληκτική μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου, θεωρείται από τις πιο χαρακτηριστικές στην ιστορία του Χόλιγουντ.

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου σε συγκροτήματα - Η επιτυχία με τους Forminx και η εκτόξευση με τους Aphrodite's Child

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο Βαγγέλης Παπαθανασίου κάνει τα πρώτα του βήματα στη μουσική με τη συμμετοχή του στο συγκρότημα Forminx. Το όχημα για την επιτυχία του συγκροτήματος ήταν το τραγούδι «Jeronimo Yanka» που σημείωσε τεράστια επιτυχία, καθώς το 45άρι άλμπουμ έγινε χρυσό την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του.

Το 1968 μετακόμισε στο Παρίσι και μαζί με τον Έλληνα καλλιτέχνη Ντέμη Ρούσο δημιούργησε τους Aphrodite’s Child. Το επιτυχημένο διπλό άλμπουμ με τον τίτλο 666 θεωρείται ότι του έδωσε την απαραίτητη ώθηση για την τεράστια διεθνή καριέρα που ακολούθησε.

Παράλληλα με τη συμμετοχή του στους Aphrodite’s Child, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ξεκίνησε να δοκιμάζει και άλλα πράγματα στη μουσική.

Η αρχή έγινε το 1970, όταν έγραψε τη μουσική για μία ταινία του Χένρι Χάπιερ. Ακολούθησε ένα ακουστικό ντοκιμαντέρ επηρεασμένο από της φοιτητικές εξεγέρσεις στο Παρίσι του 1968. Το 1973 ξεκίνησε μία επιτυχημένη συνεργασία με τον σκηνοθέτη Φρέντερικ Ροσίφ για μία σειρά ντοκιμαντέρ για την άγρια φύση, ενώ λίγο προτού μεταβεί στο Λονδίνο κυκλοφόρησε το σόλο άλμπουμ «Earth».

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου και η σόλο καριέρα

Το 1975 ο Βαγγέλης Παπαθανασίου αποχώρησε τους Aphrodite's Child για να εγκατασταθεί στο Λονδίνο. Εκεί, ίδρυσε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μουσικών ηχογραφήσεων, τα Nemo studios. Κυκλοφόρησε πρώτη του συλλογή με τίτλο «Heaven and Hell» (1975) ενώ ακολούθησαν και άλλα επιτυχημένα άλμπουμ, όπως:

• «Albedo 0.3» (1976),
• «Spiral» (1977) για το οποίο βραβεύτηκε με το διεθνές βραβείο MIDEM Instrumental,
• «Beaubourg» (1978) και
• «China» (1979).

Εκείνη την περίοδο ο Βαγγέλης Παπαθανασίου άρχισε να γίνεται παγκοσμίως γνωστός. Το 1978 συνεργάστηκε με την Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά στο άλμπουμ «Ωδές», το οποίο περιέχει παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, ενώ το 1986 συνεργάστηκαν ξανά στο άλμπουμ «Ραψωδίες». Ο Vangelis έκανε παράλληλα άλλη μία μεγάλη συνεργασία με τον Γιον Άντερσον σε τέσσερα άλμπουμ:

• «Short Stories» (1978),
• «The Friends of Mr Cairo» (1981),
• «Private Collection» (1983) και
• «Page of Life» (1991).

Οι συνθέσεις από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου για ταινίες στον κινηματογράφο

Ένα μεγάλο μέρος των συνθέσεων που έγραψε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ήταν για κινηματογραφικές παραγωγές. Κορυφαίο soundtrack θεωρείται το «Οι Δρόμοι της Φωτιάς» (Chariots of Fire) για την ομώνυμη ταινία του 1981, η οποία απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής το 1982. Η ταινία εξιστορεί την προσπάθεια τριών Βρετανών δρομέων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι.

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έγραψε μουσική σε αρκετές ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές παραγωγές, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν οι:

• Vortex - Το πρόσωπο της μέδουσας (1967), του Νίκου Κούνδουρου,
• Ο αγνοούμενος (Missing, 1982), του Κώστα Γαβρά,
• Blade Runner (Μπλέιντ Ράνερς: Ομάδες Εξόντωσης, 1982), ταινία επιστημονικής φαντασίας του Ρίντλεϊ Σκοτ,
• Η ανταρσία του Μπάουντυ (1984), του Ρότζερ Ντόναλτσον.

• Francesco (1989) της Liliana Cavani,
• 1492: Χριστόφορος Κολόμβος (1492 - Conquest of Paradise, 1992), για το οποίο απέσπασε το βραβείο Echo Awards αλλά και το βραβείο του Χρυσού Λέοντα.

• Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα (Bitter Moon, 1992) του Ρόμαν Πολάνσκι,
• Καβάφης (1996) του Γιάννη Σμαραγδή,
• Αλέξανδρος (Alexander, 2004) του Όλιβερ Στόουν.

• Ελ Γκρέκο (2007) του Γιάννη Σμαραγδή.

Μουσική για το Διάστημα - Οι συνθέσεις του Βαγγέλη Παπαθανασίου - Το έργο «Μυθωδία»

Η εξερεύνηση του διαστήματος ενθουσίαζε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου από τα πρώτα του παιδικά χρόνια, όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος σε συνεντεύξεις του. Ένα μεγάλο μέρος από τα έργα του είναι αφιερωμένο σε αυτό, ενώ διαχρονικά οι κορυφαίοι διαστημικοί οργανισμοί τον εμπιστεύτηκαν για να πλαισιώσει εικόνες με τη μουσική του.

Το 1980 ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» του Καρλ Σαγκάν, που είχε ως κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η μουσική επένδυση των επεισοδίων δημιουργήθηκε από τον Vangelis, ενώ η σειρά απέσπασε βραβείο Έμμυ και προβλήθηκε σε 69 χώρες και σε 500 εκατομμύρια τηλεθεατές.

Το καλοκαίρι του 2001 ο Παπαθανασίου παρουσίασε το έργο «Μυθωδία» στους Στύλους του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα. Η μουσική του έργου δημιουργήθηκε, ώστε να συνοδεύσει τη διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ 2001: Οδύσσεια στον Άρη. Ήταν μία φαντασμαγορική μουσική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβάλλονταν με ειδικά οπτικά εφέ απεικονίσεις κυρίως από θεούς της αρχαίας Ελλάδας και διαστημικές εικόνες της ΝΑΣΑ. Τα σολιστικά μέρη του έργου ερμήνευσαν οι σοπράνο Τζέσι Νόρμαν και Κάθλιν Μπατλ.

Επίσης, συμμετείχε η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, 120μελής χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ο ίδιος ο Vangelis χειριζόταν τα πλήκτρα. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη ενώ υπήρχαν γιγαντοοθόνες και στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Μετά το τέλος της μουσικής παράστασης η γαλλική κυβέρνηση, την οποία εκπροσώπησε ο τότε υπουργός Παιδείας Ζακ Λανγκ, απένειμε στον Παπαθανασίου τον τίτλο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής σε μία τελετή που έλαβε χώρα στο περιστύλιο του Ζαππείου.

Δύο χρόνια αργότερα η ΝΑΣΑ του απένειμε το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της. Το βραβείο αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τον Αμερικανικό οργανισμό για μη κυβερνητικά πρόσωπα.

Το 2013 η ΝΑΣΑ υιοθέτησε για δεύτερη φορά τη μουσική του Παπαθανασίου με ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που δημιουργήθηκε για να πλαισιώσει το βίντεο από την αποστολή Ήρα (Τζούνο), που απεικονίζει συγχρόνως την κίνηση της Γης και της Σελήνης μαζί για πρώτη φορά. Το βίντεο απαθανατίστηκε κατά τη διάρκεια της αποστολής καθ' οδόν για τον πλανήτη Δία.

Τον Νοέμβριο του 2014 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) πρότεινε στον Βαγγέλη Παπαθανασίου να συνθέσει τη μουσική για την πρώτη ιστορική προσεδάφιση του Rosetta σε κομήτη. Έτσι, συνέθεσε μια μουσική τριλογία (Άφιξη, Το ταξίδι του Philae και Το βαλς του Ροζέτα) η οποία παρουσιάστηκε από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους Ροζέτα στον κομήτη 67P.

Το 1995, ως φόρο τιμής στη μουσική του προσφορά αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα, το Minor Planet Center της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης έδωσε το όνομα του συνθέτη στον Αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354, που πλέον ονομάζεται 6354 Vangelis.

Άλλες μουσικές δημιουργίες του Βαγγέλη Παπαθανασίου

1982: Δημιουργεί το ηχητικό σήμα των ειδήσεων της ΕΡΤ, το οποίο συνέχιζε να ακούγεται στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων μέχρι σήμερα, με εξαίρεση την περίοδο 2013-2015.
1991: Αναλαμβάνει τη μουσική για τα ντοκιμαντέρ του παγκοσμίου φήμης ωκεανογράφου Ζακ-Υβ Κουστώ.
1998: Γράφει το άλμπουμ Φόρος τιμής στον Γκρέκο, τα έσοδα του οποίου διατέθηκαν για την ενίσχυση της εκστρατείας της εθνικής πινακοθήκης για την απόκτηση του πίνακα του Ελ Γκρέκο Άγιος Πέτρος.
1999: Συνθέτει τη μουσική που συνόδευσε την παρουσίαση του επίσημου εμβλήματος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ενώ δημιουργεί και τη μουσική για την τελετή παράδοσης την ολυμπιακής φλόγας τόσο στο Σίδνεϊ όσο και από το Σύδνεϊ στην Αθήνα.
2002: Δημιουργεί την μουσική για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2002 που πραγματοποιήθηκε στις Ιαπωνία και Κορέα.

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου στο θέατρο

Αξιοσημείωτη ήταν η προσφορά του Βαγγέλη Παπαθανασίου και στο θέατρο. Το 1983 δημιούργησε τη μουσική για τη παράσταση του Μιχάλη Κακογιάννη, «Ηλέκτρα» στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά.

Επίσης, o Vangelis συνεργάστηκε με τα Βασιλικά μπαλέτα, καθώς δημιούργησε τη μουσική για τρία έργα, Το R B Sque (1980) που παρουσιάστηκε στο Βασιλικό Θέατρο Drury Lane, Το Φρανκενστάιν (1985) και το Η πεντάμορφη και το τέρας (1986).

Ο Vangelis και η τελετή έναρξης στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου της IAAF στην Αθήνα

Το ενδιαφέρον του για τις τέχνες δεν περιοριζόταν μόνο στη σύνθεση μουσικής. Το 1997 έκανε την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, καθώς σχεδίασε και διηύθυνε εξ ολοκλήρου την τελετή έναρξης του 6ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοιχτού Στίβου της IAAF που πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό της Αθήνας.

Το 2003 αποκάλυψε την ικανότητα του στη ζωγραφική, παρουσιάζοντας 70 δικά του έργα ζωγραφικής στο πλαίσιο της Βαλένσια Μπιενάλ στην Ισπανία. Μετά την επιτυχία της έκθεσης Vangelis Pintura, τα έργα του εκτίθενται σε σημαντικές γκαλερί σε όλο τον κόσμο. Την ίδια χρονιά, ο Παπαθανασίου παρουσίασε επίσης ένα βιβλίο που περιέχει μερικά από τα ωραιότερα έργα του, με τίτλο Vangelis.

Βραβεία και διακρίσεις

1. Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού 1982 Για την μουσική στη ταινία Δρόμοι της φωτιάς.
2. Χρυσός Λέοντας στο Cannes Lions International Advertising Festival, για την μουσική Ask the Mountains σε τηλεοπτική διαφήμιση.
3. Βραβείο Max Steiner Award το 1989, για σύνθεση και παρουσίαση διακεκριμένης κινηματογραφικής μουσικής.
4. Βραβείο Echo (Γερμανία) για το διεθνή καλλιτέχνη της χρονιάς 1992.
5. Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Φλάνδρας (Βέλγιο) για καλύτερη μουσική επένδυση κινηματογραφικής ταινίας.
6. Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαλένθια για καλύτερη μουσική επένδυση κινηματογραφικής ταινίας.
7. Βραβείο Κοινού για καλύτερη μουσική επένδυση κινηματογραφικής ταινίας από την Παγκόσμια Ακαδημία Μουσικής Επένδυσης στη Φλάνδρα, Βέλγιο.
8. Βραβείο Απόλλων το 1993 για τη συνεισφορά του στη μουσική από την Εταιρεία των Φίλων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
9. Ο τίτλος του Ιππότη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων της Γαλλικής Δημοκρατίας το 1992. Η απονομή έγινε από τον Γάλλο υπουργό παιδείας.
10. Δύο φορές το Παγκόσμιο Μουσικό Βραβείο του Μόντε Κάρλο, για τον Έλληνα καλλιτέχνη με τις μεγαλύτερες πωλήσεις.
11. Ο τίτλος του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας το 2001.
12. Βραβείο RIAJ (Δισκογραφική Βιομηχανία της Ιαπωνίας) για διεθνές τραγούδι της χρονιάς 2002.
13. Μετάλλιο Δημόσιας Συνεισφοράς της ΝΑΣΑ σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της ΝΑΣΑ το 2003.[12]
14. Το 2013 τα Ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν γραμματόσημα τα οποία τον απεικόνιζαν.
15. Τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2008, παραχωρώντας του το διακεκριμένο τίτλο του ομότιμου καθηγητή. Το διδακτορικό του δόθηκε για την εξαιρετική συμβολή του στη μουσική παιδεία του ελληνικού λαού, καθώς και για τη διάδοση του μηνύματος του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο.

Βαγγέλης Παπαθανασίου - Η δισκογραφία που αφήνει πίσω του ο Vangelis

(1970) Sex Power
(1972) Fais Que Ton Rêve Soit Plus Long Que la Nuit
(1973) Earth
(1973) L'Apocalypse des Animaux
(1975) Heaven and Hell
(1976) Albedo 0.39]
(1976) La Fête Sauvage
(1977) Ignacio
(1977) Spiral
(1978) Beaubourg
(1978) Ωδές (Βαγγέλης Παπαθανασίου & Ειρήνη Παππά)
(1979) China
(1979) Opera Sauvage
(1980) Short Stories (Γιον Άντερσον & Βαγγέλης Παπαθανασίου)
(1980) See You Later
(1980) Ωδές
(1981) chariots of fire
(1981) The Friends of Mr Cairo (Γιον Άντερσον & Βαγγέλης Παπαθανασίου)
(1983) Antarctica
(1983) Private Collection (Γιον Άντερσον & Βαγγέλης Παπαθανασίου)
(1984) Soil Festivities
(1985) Mask
(1985) Invisible Connections
(1986) Ραψωδίες (Βαγγέλης Παπαθανασίου & Ειρήνη Παππά)
(1988) Direct
(1989) Themes
(1990) The City
(1991) Page of Life (Γιον Άντερσον & Βαγγέλης Παπαθανασίου)
(1992) 1492: Conquest of Paradise
(1995) Voices
(1995) Ask the Mountains (Βαγγέλης Παπαθανασίου & Στίνα Νόρντενσταν)
(1995) Φόρος τιμής στον Γκρέκο
(1996) Portraits
(1996) Oceanic
(1998) El Greco
(1999) Reprise 1990–1999
(2001) Mythodea — Μουσική για την αποστολή της ΝΑΣΑ: 2001 Οδύσσεια στον Άρη
(2003) Odyssey
(2004) Alexander
(2007) El Greco
(2007) Blade Runner Trilogy: 25th Anniversary
(2012) The Collection
(2012) «Chariots of Fire - The Play» (Music From The Stage Show)
(2012) «Trashed» (Soundtrack).

Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούλιο του 2021 για άλλη μια φορά η NASA είχε επιλέξει τη μουσική του Vangelis για ένα βίντεο με εικόνες (αυτήν τη φορά) από τον πλανήτη Δία.

Ακολουθήστε την Athens Voice στο Google News κι ενημερωθείτε πρώτοι για όλες τις ειδήσεις