Μαντώ Μαυρογένους: Ποια ήταν η γυναίκα που διακρίθηκε στον αγώνα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Η Μαντώ Μαυρογένους ήταν μία εξέχουσα μορφή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και μία από τις ελάχιστες γυναίκες που διακρίθηκαν στον Αγώνα της απελευθέρωσης. Η Ελληνίδα αγωνίστρια με καταγωγή από τη Μύκονο τιμήθηκε για τη συνολική της προσφορά στον Αγώνα από τον Ιωάννη Καποδίστρια με το βαθμό της Αντιστρατηγού.
Η ιστορία της, όπως και άλλων ηρώων του 1821 της επεφύλασσε άδοξο τέλος, καθώς διώχθηκε και εξορίστηκε από τον Ιωάννη Κωλέττη και τελικά πέθανε πάμφτωχη στην Πάρο, καθώς είχε ξοδέψει όλη της την περιουσία για την Επανάσταση.
Μαντώ Μαυρογένους: Η ζωή της και η προσφορά της στην Ελληνική Επανάσταση του 1821
Η Μαντώ Μαυρογένους γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1796 με το βαπτιστικό όνομα Μαγδαληνή - Αδαμαντία και ήταν κόρη του εμπόρου και μέλους της Φιλικής Εταιρείας, Νικόλαου Μαυρογένη και της Ζαχαράτης Μπάτη.
Οι γονείς της κατάγονταν από την Πάρο ο πατέρας της και από την Μύκονο η μητέρα της, αλλά έμεναν στην Τεργέστη ήδη δέκα χρόνια, επειδή ο πατέρας της Νικόλας ήταν σπαθάρης του ηγεμόνα της Μολδαβίας και η μητέρα της, η Ζαχαράτη, ήταν δραστήρια γυναίκα που διηύθυνε εκεί τις εμπορικές υποθέσεις του άντρα της.
Λίγο καιρό πριν την Επανάσταση μετακόμισε με τον θείο της τον παπα-Μαύρο στην Τήνο.
Η Ελληνίδα αγωνίστρια ήταν μια όμορφη γυναίκα αριστοκρατικής καταγωγής και μεγάλωσε σε μια μορφωμένη οικογένεια, επηρεασμένη από την εποχή του Διαφωτισμού.
Με πλοία εξοπλισμένα με δικά της έξοδα, καταδίωξε 200 Αλγερινούς που λυμαίνονταν τις Κυκλάδες και αργότερα πολέμησε στην Κάρυστο, τη Φθιώτιδα και τη Λιβαδειά.
Κάτοχος της γαλλικής γλώσσας, συνέταξε συγκινητική έκκληση προς τις γυναίκες της Γαλλίας, ζητώντας τη συμπαράστασή τους στον πληθυσμό της Ελλάδας.
Επίσης, εκτός από τα Γαλλικά, μιλούσε άπταιστα Ιταλικά, αλλά και Τουρκικά.
Εξόπλισε δύο επανδρωμένα και ιδιωτικά πλοία με δικά της έξοδα, με τα οποία καταδίωξε τους πειρατές που επιτέθηκαν στη Μύκονο και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων.
Μετά την καταστροφή της Χίου, μία μοίρα Αλγερινών σκαφών, με συνολική δύναμη 200 ανδρών, επιχείρησε να αποβιβαστεί στη Μύκονο, αλλά υποχρεώθηκε να αποχωρήσει ύστερα από την αντίσταση που προέβαλαν οι νησιώτες, οργανωμένοι από τη Μαυρογένη.
Στις 22 Οκτωβρίου 1822, πάλι υπό την ηγεσία της, οι Μυκονιάτες απώθησαν εκ νέου τους Τούρκους που είχαν αποβιβαστεί στη νήσο. Εξόπλισε και εφοδίασε 150 άνδρες για να εκστρατεύσει στην Πελοπόννησο και έστειλε δυνάμεις και οικονομική υποστήριξη στη Σάμο, όταν το νησί απειλήθηκε από τους Τούρκους.
Αργότερα, η Μαυρογένη έστειλε ένα άλλο σώμα 50 ανδρών στην Πελοπόννησο, οι οποίοι συμμετείχαν στην Άλωση της Τριπολιτσάς από τους Έλληνες.
Επίσης ξόδεψε χρήματα για την ανακούφιση των στρατιωτών και των οικογενειών τους, αλλά και για την προετοιμασία μιας εκστρατείας προς τη Βόρεια Ελλάδα με την υποστήριξη πολλών Φιλελλήνων.
Η Μαντώ Μαυρογένους δημιούργησε ένα στόλο έξι πλοίων και πεζικό αποτελούμενο από δεκαέξι λόχους, με 50 άντρες ο καθένας, και έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις στην Κάρυστο το 1822, και χρηματοδότησε την εκστρατεία της Χίου, όμως δεν κατάφερε να εμποδίσει τη σφαγή της Χίου. Μια άλλη ομάδα 50 ανδρών στάλθηκε για να ενισχύσει τον Νικηταρά στη μάχη των Δερβενακίων.
Όταν ο οθωμανικός στόλος εμφανίστηκε στις Κυκλάδες, επέστρεψε στην Τήνο και πούλησε τα κοσμήματά της για τη χρηματοδότηση του εφοδιασμού και εξοπλισμού των 200 ανδρών που πολεμούσαν τον εχθρό, και περιέθαλψε 2.000 ανθρώπους που είχαν επιβιώσει από την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου. Οι άντρες της συμμετείχαν σε αρκετές άλλες μάχες, όπως αυτές του Πηλίου (ενισχύοντας τα σώματα των οπλαρχηγών Διαμαντή Νικολάου και Τάσου Καρατάσου κατά του Σελίμ Πασά της Αδριανούπολης, που ήταν επικεφαλής μίας στρατιάς 12.000 Οθωμανών), της Φθιώτιδας και της Λιβαδειάς.
Μετακόμισε στο Ναύπλιο το 1823, για να βρίσκεται στον πυρήνα του αγώνα, αφήνοντας την οικογένειά της, ενώ περιφρονούνταν ακόμα και από τη μητέρα της λόγω των επιλογών της.
Την εποχή εκείνη η Μαυρογένους γνώρισε τον Δημήτριο Υψηλάντη, με τον οποίον και αρραβωνιάστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σύντομα, έγινε διάσημη σε όλη την Ευρώπη για την ομορφιά και τη γενναιότητά της.
Όμως, τον Μάιο του ίδιου χρόνου, το σπίτι της κάηκε τελείως και η περιουσία της εκλάπη.
Μετά από αυτό πήγε στην Τρίπολη για να είναι μαζί με τον Υψηλάντη, ενόσω ο Παπαφλέσσας της παρείχε τροφή.
«Οι Έλληνες, γεννημένοι να είναι ελεύθεροι, θα οφείλουν την ανεξαρτησία τους μόνο στον εαυτό τους. Επομένως, δεν ζητώ από την παρέμβασή σας να αναγκάσετε τους συμπατριώτες σας να μας βοηθήσουν. Αλλά μόνο για να αλλάξουν την ιδέα της αποστολής βοήθειας στους εχθρούς μας. Ο πόλεμος εξαπλώνει τον τρομερό θάνατο», έγραφε η επιστολή της στις γυναίκες του Παρισιού.
Για τον Αγώνα διέθεσε όλη της την περιουσία. Όταν ο πόλεμος τελείωσε, για τη συνολική δραστηριότητά της ο Ιωάννης Καποδίστριας τής απένειμε, τιμή μοναδική σε γυναίκα, το αξίωμα της Αντιστράτηγου επί τιμή και της παραχώρησε μια κατοικία στο Ναύπλιο, όπου και μετακόμισε. Είχε στην κατοχή της ένα σπαθί-κειμήλιο με την επιγραφή «Δίκασον Κύριε τους αδικούντας με, τους πολεμούντας με, βασίλευε των Βασιλευόντων». Το ξίφος αυτό λέγεται ότι προέρχεται από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου και ότι η Μαυρογένους το έδωσε στον Καποδίστρια.
Μαντώ Μαυρογένους: Το άδοξο τέλος της
Στον αρραβώνα της Μαντώς Μαυρογένους με τον Υψηλάντη αντιτάχθηκαν πολλοί από τους ισχυρούς πολιτικούς, οι οποίοι είδαν την ενοποίηση των δύο αυτών ισχυρών οικογενειών, οι οποίες διέθεταν φιλικές σχέσεις, ως απειλή. Ο επικεφαλής των αντιπάλων τους στην Ελλάδα ήταν ο πολιτικός Ιωάννης Κωλέττης, ο οποίος κατάφερε και διέλυσε τον αρραβώνα.
Η Μαντώ, μετά τη διάλυση του αρραβώνα επέστρεψε στο Ναύπλιο όπου ζούσε βαθιά καταθλιπτικά, σε κατάσταση εξαθλίωσης, στερήσεων και φτώχειας, και δεν έλαβε κάποια σημαντική τιμητική σύνταξη (απλά, κατόπιν υπομνήματός της, εγκρίθηκε γι' αυτήν ένα μικρό βοήθημα που τότε δινόταν σε απομάχους της ζωής), ούτε της αποπληρώθηκε κάποιο ποσό από τα χρήματα που είχε δώσει για τη χρηματοδότηση των διάφορων μαχών.
Μετά το θάνατο του Υψηλάντη, και με ενέργειες του Ιωάννη Κωλέττη, εξορίστηκε από το Ναύπλιο και οδηγήθηκε στη Μύκονο. Ακολούθως, μετακόμισε στην Πάρο το 1840, όπου κατοικούσαν μερικοί από τους συγγενείς της.
Πέθανε από τυφοειδή πυρετό στην Πάρο τον Ιούλιο του 1840, μόνη, λησμονημένη και πάμφτωχη, έχοντας ξοδέψει όλη της την περιουσία για τον αγώνα για την ελευθερία.
Μαντώ Μαυρογένους: Η ταινία με την Τζένη Καρέζη
Η ζωή της Μαντώς Μαυρογένους έγινε ταινία το 1971 σε σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη. Το ρόλο της ενσάρκωσε η Τζένη Καρέζη σε μία ερμηνεία που θεωρήθηκε από τις καλύτερες στην καριέρα της. Η μεγάλη ηθοποιός είχε ήδη καθιερωθεί ως πρωταγωνίστρια στον ελληνικό κινηματογράφο και δέχτηκε να παίξει την ηρωίδα της επανάστασης.
Τη μητέρα της υποδύθηκε η Κάκια Παπανιώτου, ενώ τον πρίγκιπα Υψηλάντη ενσάρκωσε ο Πέτρος Φυσσούν.
Ο προϋπολογισμός της ταινίας ήταν περιορισμένος και έτσι δεν περιέχει πολλές πολεμικές σκηνές. Η ταινία μας μεταφέρει αρκετά χρόνια μετά την Επανάσταση, όπου η Μαντώ Μαυρογένους ζητά τη σύνταξη του αγωνιστή από το κράτος και μέσω της πλοκής θυμάται γεγονότα από τον Αγώνα.
Η ταινία πραγματεύεται επίσης τον έρωτά της με τον πρίγκιπα Υψηλάντη (Πέτρος Φυσσούν) και τις δολοπλοκίες των εχθρών τους.
Η ταινία κλείνει με τη θρυλική φράση: «Τι έχω προσφέρει στον αγώνα εγώ… εγώ η Μαντώ Μαυρογένους. Τίποτα».
11°
