Σχολεία: Νησιά της Ελλάδας όπου οι μαθητές είναι λίγοι και ο κίνδυνος για κλείσιμο των Δημοτικών ορατός.
Το μικρό κουδούνι που κρατά στα χέρια του ο Χρήστος, ο μοναδικός μαθητής των Αρκιών, διακόπτει με το πιο χαρμόσυνο μήνυμα την πρωινή ησυχία στο νησί των μόλις 35 κατοίκων· το σχολείο είναι για ακόμη μία χρονιά ανοιχτό. Το «λουκέτο», όμως, στο μικρό Δημοτικό είναι ένας επαπειλούμενος κίνδυνος που η δασκάλα Μαρία Τσιαλέρα προσπαθεί δουλεύοντας ολημερίς να αποδιώξει.
Στα Αντικύθηρα, τρία αδελφάκια έγιναν η αφορμή να ανοίξει και πάλι, μετά από 24 ολόκληρα χρόνια το Δημοτικό Σχολείο. Τότε, τελευταίος μαθητής ήταν ο νυν πρόεδρος του νησιού, Γιώργος Χαρχαλάκης.
Στα θρανία του νοτιότερου σημείου της Ευρώπης, στη Γαύδο, φέτος κάθισαν τρία παιδιά και οι ελπίδες για να παραμείνει στο μέλλον ανοιχτό το Δημοτικό Σχολείο «πέφτουν» στα 3,5 ετών αδελφάκια που γεμίζουν ζωντάνια το νησί.
Στον Άη Στράτη πάλι, τα μηνύματα είναι εξαιρετικά αισιόδοξα. Από τους περίπου 200 κατοίκους που ζουν τον χειμώνα στο νησί, οι 27 είναι σχολιαρόπαιδα. Τι κι αν ο τόπος έχει να «δει» γέννα εδώ και 5,5 χρόνια…
Τέσσερις τόποι διαφορετικοί μεταξύ τους. Τέσσερα covid-free νησιά που έχουν κοινές ανησυχίες για το μέλλον των παιδιών τους. Ντόπιοι που γνωρίζουν καλά ότι αν τα σχολεία κλείσουν, η αντίστροφη μέτρηση για την ερήμωση είναι δεδομένη.
Η δασκάλα των Αρκιών, Μαρία Τσιαλέρα, ο δάσκαλος των Αντικυθήρων, Νικόλαος Δημουλής, ο πρόεδρος των Αντικυθήρων Γιώργος Χαρχαλάκης, η δασκάλα της Γαύδου, Μαρία Δανά, η δήμαρχος της Γαύδου, Λίλιαν Στεφανάκη και η δήμαρχος του Αγίου Ευστρατίου, Μαρία Κακαλή μίλησαν στην ATHENS VOICE για τα σχολεία των νησιών τους.
Η Μαρία Τσιαλέρα, η δασκάλα των Αρκιών, αποσπάστηκε στο νησί το 2017. «Ήταν ένα όνειρο ζωής», όπως λέει στην ATHENS VOICE και συνάμα μία πρόκληση για την οποία δουλεύει καθημερινά μέχρι αργά τη νύχτα.
Ο μικρός Χρήστος, ο μοναδικός μαθητής του νησιού είναι πια στην έκτη τάξη του Δημοτικού και αν μέχρι την επόμενη σχολική χρονιά δεν αφιχθεί κάποια οικογένεια με παιδάκια, η λειτουργία του σχολείου θα τεθεί σε αναστολή για ένα χρόνο και έπειτα θα επέλθει το κλείσιμο. «Έχω βρεις τρεις οικογένειες, που έχουν εκφράσει την επιθυμία του να έρθουν στο νησί, αλλά είναι δύσκολο. Θα πρέπει να υπάρξει στήριξη τουλάχιστον για τα δύο πρώτα χρόνια που θα έρθουν. Περιμένουν πώς και πώς και εκείνοι νέα, γιατί προσπαθούμε να βρούμε χορηγούς», προλαβαίνει να μας πει στο τηλέφωνο η δασκάλα, που έχει αναλάβει επιπλέον ρόλους, ώστε, όχι μόνο να συνεχίσει ο Χρήστος να πηγαίνει σχολείο, αλλά και να μην βρεθεί κλειστή η μικρή πόρτα της τάξης.
«Οι κάτοικοι του νησιού είναι για πολλά χρόνια ξεχασμένοι από την Πολιτεία. Τώρα τελευταία, με τη νέα δημοτική αρχή της Πάτμου, όπου ανήκει διοικητικά το νησί, έγιναν κάποια έργα», επισημαίνει η κα Τσιαλέρα. «Από την Κατοχή και μετά, οι ντόπιοι δεν θυμούνται να έχουν σπουδάσει. Πήγαν μέχρι την ΣΤ΄ Δημοτικού. Το λένε με πικρία ότι δεν κατάφεραν να συνεχίσουν το σχολείο. Δεν υπήρχε πρόνοια από το κράτος».
Αντικύθηρα: Το σχολείο άνοιξε ξανά μετά από 24 χρόνια
Πριν από τρία χρόνια, οι 25 περίπου μόνιμοι κάτοικοι των Αντικυθήρων ένιωσαν ιδιαίτερη συγκίνηση, όταν άκουσαν και πάλι, μετά από 24 ολόκληρα χρόνια το κουδούνι του σχολείου να χτυπά. Μία τρίτεκνη οικογένεια, πήρε τη γενναία –για κάποιους- απόφαση να ζήσει στο νησί, παρά τους δύσκολους χειμώνες και τις μεγάλες αποστάσεις που είχαν να αντιμετωπίσουν. «Ήταν ανάσα αισιοδοξίας για τους ντόπιους, για τους μόνιμους κατοίκους του νησιού που έχουν φτάσει πια τα 80 τους χρόνια και ανησυχούν κι εκείνοι για την ερήμωση του νησιού».
Τελευταίος μαθητής, πριν κλείσει το σχολείο, ήταν ο νυν πρόεδρος των Αντικυθήρων. Έφυγε από το νησί όταν ήταν στην Β΄ Δημοτικού για να ακολουθήσει την οικογένειά του στα Χανιά, όπου η μεγάλη του αδελφή που θα έπρεπε να πάει Γυμνάσιο. Σήμερα, στα 33 του χρόνια, ο Γιώργος Χαρχαλάκης είναι από τα νεαρότερα άτομα στο νησί. Εκείνος και ο νεαρός δάσκαλος, Νικόλαος Δημουλής, που άφησε πίσω στην Κέρκυρα την οικογένειά του και το 2 μόλις ετών παιδάκι του για να διδάξει στα δύο αδελφάκια, τα οποία φοιτούν φέτος στην Γ΄ και Ε΄ Δημοτικού. Το μεγαλύτερο μεγάλο παιδί της ίδιας οικογένειας πηγαίνει Γυμνάσιο στα Κύθηρα.
«Είναι ιδιαίτερη εμπειρία. Εμπειρία που ισοσταθμίζεται από το εκπαιδευτικό έργο. Έχει δυσκολίες αυτή η τοποθέτηση, αλλά υπάρχει ζεστασιά, υπάρχει αναγνώριση από όλο το νησί και σεβασμός», λέει στην ATHENS VOICE o δάσκαλος των Αντικυθήρων.
Το πρόγραμμα για τον εποικισμό του νησιού
Η αγωνία για τη μείωση του πληθυσμού των Αντικυθήρων οδήγησε την Ιερά Μητρόπολη Κυθήρων και Αντικυθήρων να στραφεί προς την αναζήτηση πέντε πολύτεκνων οικογενειών, που θα λάμβαναν την απόφαση να έλθουν στο νησί. Για τον σκοπό αυτό, μπορούν να παραχωρηθούν πέντε κατοικίες και να δοθεί στην αρχή ένα μικρό επίδομα.
Η διδασκαλία στη Γαύδο είναι μία εμπειρία
Το σχολείο της Γαύδου φέτος γίνεται στέγη για τρία μικρά παιδάκια, που φοιτούν στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού. Η ανησυχία για τη λειτουργία του είναι υπαρκτή, όμως, η παρουσία δύο μικρότερων παιδιών στο νησί, ηλικίας 3,5 ετών, αλλά και η μικρή αυξητική τάση του πληθυσμού είναι δεδομένα που κάνουν την δήμαρχο, Λίλιαν Στεφανάκη να αισιοδοξεί.
«Ναι, η Γαύδος είναι μακριά από τα αστικά κέντρα, αλλά οι συνθήκες ευνοούν ώστε να έρθει κάποιος να μείνει μόνιμα εδώ. Είναι ένα νησί κατάλληλο για το μεγάλωμα παιδιών. Το ζήτημα είναι ότι τα παιδιά θα πρέπει για να πάνε Γυμνάσιο να μετακομίσουν με τη μητέρα τους, αν όχι όλη η οικογένεια, στα Χανιά ή στην Παλαιόχωρα», λέει στην AΤHENS VOICE η κ. Στεφανάκη, με την δασκάλα του νησιού, Μαρία Δανά να βλέπει την υπηρεσία στη Γαύδο ως εμπειρία ζωής, που έχει να προσφέρει πολλά θετικά.
«Η Γαύδος δίνει πλεονεκτήματα και επαγγελματικά, αλλά είναι και μία ευκαιρία για ανασυγκρότηση, προσφέρει εσωτερική ηρεμία. Άλλωστε, το να έχεις γύρω σου πολύ κόσμο δεν συνεπάγεται και μεγάλη κοινωνικότητα», τονίζει η Μαρία Δανά και σημειώνει ότι η μέρα στο σχολείο ξεκινά πάντα με γυμναστική και ολοκληρώνεται κάθε μέρα και με μία διαφορετική δραστηριότητα. «Είτε αυτή είναι προβολή ταινίας, είτε είναι κάποιο πρόγραμμα κοινωνικών δεξιοτήτων».
Στον Άη Στράτη επικρατεί αισιοδοξία
Το μικρό νησί του Βορείου Αιγαίου, ο Άη Στράτης, δίνει αισιόδοξα μηνύματα. Από το νήπιο μέχρι και το Λύκειο φοιτούν 27 παιδιά. Το τελευταίο από αυτά γεννήθηκε πριν από 5,5 χρόνια και είναι το μικρότερο παιδί της δημάρχου, Μαρίας Κακαλή.
«Σιγά σιγά πιστεύουμε ότι ο κόσμος αρχίζει να επιλέγει να μείνει σε μικρότερους τόπους, στους τόπους καταγωγής τους. Βασικό κίνητρο, βέβαια, είναι η δουλειά. Όταν βλέπεις τα παιδιά να λιγοστεύουν ταρακουνιέσαι. Η ύπαρξη παιδιών σε έναν τόπο δίνει πρόσθετη αξία στην προσπάθειά μας για μία καλύτερη ζωή στον Άη Στράτη και ένα καλύτερο μέλλον. Τα αναπτυξιακά έργα που γίνονται στο νησί, ευνοούν στο να έρθει νέος κόσμος να μείνει. Θα μπορέσουν να εργαστούν στα έργα αυτά», σημειώνει μιλώντας στην ATHENS VOICE η δήμαρχος του νησιού και προσθέτει:
«Τα σχολεία είναι πλήρως εξοπλισμένα και προσπαθούμε να συμμετέχουμε σε προγράμματα που αναπτύσσουν ακόμη περισσότερο τις ικανότητες των παιδιών. Ο Άη Στράτης, βέβαια, έχει κοντά Πανεπιστημιακά Ιδρύματα. Πολλοί μαθητές μας είναι πια φοιτητές στη Λήμνο, αλλά και στη Λέσβο».
Όσο για τις γεννήσεις στο νησί, η κ. Κακαλή στέκεται και πάλι αισιόδοξη ότι στο νησί θα φτάσουν σύντομα νεογέννητα. «Είχαμε πρόσφατα δύο γάμους. Ελπίζουμε να δούμε μέσα στα επόμενα χρόνια να γεννιούνται παιδάκια».
Το κίνητρο και το αντικίνητρο του υπουργείου Παιδείας
Το κίνητρο της διπλής μοριοδότησης δίνεται από εφέτος στους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς, που καλούνται να υπηρετήσουν σε δυσπρόσιτες περιοχές.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, ισχύει και ένα αντικίνητρο, προκειμένου να διαφυλαχθεί η ομαλή λειτουργία των σχολείων και να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις στην άφιξη εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με το υπ. Παιδείας, εάν αναπληρωτής εκπαιδευτικός δεν παρουσιαστεί στο σχολείο της υπηρεσίας του, αποκλείεται από τους πίνακες αναπληρωτών για το σχολικό έτος που διανύεται, αλλά και για ακόμη δύο χρόνια.
Πηγές του υπουργείου Παιδείας, σημείωσαν στην ATHENS VOICE, ότι φέτος τα περιστατικά «μη εμφάνισης» στην υπηρεσία ήταν ελάχιστα, μιας και οι διαδικασίες για την πλήρωση κενών, οι προσλήψεις και η όλη στελέχωση των σχολείων έγινε από νωρίς.
9°
