Μέχρι πριν από λίγο καιρό η λέξη startup aka νεοφυής επιχείρηση ήταν μάλλον άγνωστη στους περισσότερους από εμάς. Πλέον όμως δεν χρειάζεται να ασχολείσαι ενεργά με την επιχειρηματική καινοτομία ούτε να επενδύεις στη Silicon Valley για να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται. Όλο και περισσότεροι, νέοι και παθιασμένοι, αρχίζουν να στρέφονται προς την ιδιωτική πρωτοβουλία και, ξεκινώντας από το μηδέν, η ιδέα που σκαρφίστηκαν κάποτε στο γκαράζ του σπιτιού τους καταλήγει να γίνεται τρόπος ζωής για αρκετούς από εμάς. Πόσοι άλλωστε χρησιμοποιούμε καθημερινά την efood ή την πλατφόρμα του taxibeat, δύο από τις γνωστότερες ελληνικές startups;
Οι startups συνήθως ξεκινούν με ελάχιστους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους με στόχο να καλύψουν ένα κενό της αγοράς ή να προσφέρουν καινοτόμες λύσεις σε υπάρχουσες προβληματικές καταστάσεις. Πόσο εύκολο είναι, όμως, έχοντας την αρχική ιδέα για μια startup, να φτάσει κάποιος στην πράξη και μετά στο success story;
Όπως εξηγεί στην ATHENS VOICE ο Βαγγέλης Χαμπηλομάτης, δημιουργός του epixeiro.gr, μιας από τις μεγαλύτερες ηλεκτρονικές πύλες για την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα, το βασικό είναι να υπάρχει μια ιδέα που να «φωνάζει» πως αποτελεί καινοτομία, ωστόσο η ιδέα από μόνη της δεν έχει μεγάλη αξία όσο η σωστή υλοποίησή της. Ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη βρίσκεται ένας ολόκληρος ωκεανός. «Όπως θα σας πουν και οι πιο επιτυχημένοι startuppers, χρειάζεται υπομονή, επιμονή, ταλέντο, γνώση και πόροι. Και, φυσικά, η επιτυχία σε μια τέτοια προσπάθεια δεν έρχεται καθόλου στην τύχη. Από τύχη κερδίζονται τα λαχεία, δεν στήνονται επιτυχημένες επιχειρήσεις».
Ο Βαγγέλης Χαμπηλομάτης
Έστω ότι έχεις την ιδέα. Τι κάνεις;
Πολλές startups ξεκινούν με ιδία κεφάλαια και υποστήριξη οικογένειας και φίλων και «στήνονται» με τον προσωπικό χρόνο των founders. Υπάρχει ένα ολόκληρο οικοσύστημα και δομές που έχουν δημιουργηθεί τελευταία, μέσω των οποίων οι startuppers, εκτός από χρηματοδότηση, λαμβάνουν υποστήριξη, εκπαίδευση και καθοδήγηση για τη λειτουργία και ανάπτυξη της επιχείρησής τους. Από εκεί και πέρα, μπορεί κάποιος να ξεκινήσει μια crowdfunding καμπάνια και να αναζητήσει την υποστήριξη του... κοινού μέσω υπηρεσιών όπως το Kickstarter και το Indiegogo, ή να ψάξει για χρηματοδοτήσεις. Για παράδειγμα, το epixeiro.gr φιλοξενεί πολύ συχνά τρόπους και προσκλήσεις μέσω των οποίων οι startuppers μπορούν να διεκδικήσουν υποστήριξη.
Παράλληλα, υπάρχουν αρκετοί διαγωνισμοί καινοτομίας και εκδηλώσεις που έχουν ως στόχο να εντοπίσουν νέες και καινοτόμες ομάδες. «Σε αυτό το οικοσύστημα τα καλύτερα εργαλεία είναι οι άνθρωποι», μας λέει ο Χρήστος Νικολούδης, συνιδρυτής τoυ Startup Now Forum και επικεφαλής της εταιρείας Mantis Business Innovation, που προσφέρει συμβουλευτική σε νεαρούς startuppers. «Πήγαινε σε διαγωνισμούς, σε μία από τις πολλές εκδηλώσεις που γίνονται πλέον, και μίλα για το πάθος σου. Κάποιοι θα έχουν περάσει στο παρελθόν το σημείο που βρίσκεσαι και θα σε βοηθήσουν με χαρά. Το οικοσύστημα καινοτομίας είναι πάντα δεκτικό. Για να κάνεις την ιδέα σου επιχείρηση χρειάζεται, πέρα από χρηματοδότηση, γνώσεις και πληροφορίες, ένα πολύ βασικό πράγμα: μία ομάδα. Οπότε, αν θέλεις να ξεκινήσεις μια startup βρες πρώτα τους ανθρώπους που θα πορευθείς».
Πες όμως ότι βρίσκεις το τρελό παρεάκι που θα αποτελέσει την ομάδα σου και ορκίζεται να φέρει εις πέρας τους στόχους, ξεπερνώντας τις προσδοκίες. Η χρηματοδότηση –κακά τα ψέματα– είναι η βασική σπαζοκεφαλιά και το ερώτημα που πρέπει να κάνεις στον εαυτό σου συνοψίζεται σε μια φράση: «Γιατι αξίζει να επενδύσει κάποιος σε αυτό που ετοιμάζω;»
Σύμφωνα με τον Βαγγέλη, η startup θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να ξέρει την αγορά στην οποία «μπαίνει», να έχει μελετήσει τον ανταγωνισμό, να έχει κάνει τον αναπτυξιακό προγραμματισμό της, να έχει πραγματοποιήσει κάποιες πρώτες πραγματικές δοκιμές του προϊόντος της και να ξέρει σε ποιους απευθύνεται, ποιοι θα είναι οι πελάτες της. Οι επενδυτές αναζητούν εταιρείες που να έχουν μια διεθνή προσέγγιση, με στόχο τη διεθνή ανάπτυξη, και startuppers ικανούς να διοικήσουν την εταιρεία τους, με τον κατάλληλο επιχειρηματικό σχεδιασμό και με ένα ξεκάθαρο όραμα, όπως μια ιδέα που να μπορεί να εξηγηθεί απλά και γρήγορα, μέσα σε μερικά λεπτά.
Χωρίς αυτά κανείς δεν εγγυάται την επιβίωση μιας startup στα πρώτα της βήματα. Άλλωστε, 9 στις 10 αποτυγχάνουν. «Μία startup ή θα βρει πελάτες ή θα πάρει χρηματοδότηση ή θα πεθάνει. Δεν υπάρχει κάτι άλλο. Μπορείς να κερδίσεις χρόνο χρησιμοποιώντας κάποιες από τις δομές υποστήριξη για startups, που σου παρέχουν δωρεάν υλικοτεχνική υποδομή, αλλά αυτό κάποια στιγμή θα τελειώσει» μας εξηγεί ο Χρήστος και συμπληρώνει: «Σε όλες τις φάσεις το επιχειρηματικό σου μοντέλο χρειάζεται χρήματα, οπότε πρέπει να φροντίσεις να τα βρεις. Για να ξεκινήσεις, χρειάζεσαι ένα μικρό κεφάλαιο σίγουρα το οποίο μπορείς να το εξασφαλίσεις σε θερμοκοιτίδες επιχειρηματικότητας ή από FFF αλλά μετά πρέπει να βρεις λύση».
Και εάν αποτύχεις, έχει και αυτό τη σημασία του. Εξάλλου, ακόμη και μεγάλες εταιρείες, που σήμερα έχουν στα ταμειακά τους αποθέματα «μερικά» δισεκατομμύρια δολάρια, έφτασαν κάποια στιγμή ένα βήμα πριν το οριστικό τέλος. Η αποτυχία φέρνει γνώση και πολύτιμα μαθήματα που ο καλός επιχειρηματίας θα λάβει υπόψιν του σε μια επόμενη προσπάθεια.
Εάν δεν ρισκάρεις δεν θα γίνεις επιχειρηματίας, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα ρισκάρεις τα πάντα. «Δεν μπορείς να τα κάνεις όλα σωστά με την πρώτη, ίσως χρειαστούν πολλές προσπάθειες και δοκιμές, στην ίδια ή σε μια εντελώς διαφορετική εταιρεία. Η διαχείριση της αποτυχίας και η “εκμετάλλευση”, επεξεργασία, αξιολόγηση και ανάλυσή της σε κάθε επόμενο βήμα είναι αυτό που φέρνει την επιτυχία. Ναι, μπορεί να ακούγεται οξύμωρο, αλλά η αποτυχία μπορεί μελλοντικά να οδηγήσει στην επιτυχία» επισημαίνει ο Βαγγέλης.
Έπειτα, στα ύστερα χρόνια της κρίσης εμφανίστηκαν αρκετοί χωρίς το κατάλληλο πνεύμα του επιχειρείν και με βασικότερο κίνητρο την οικονομική αποκατάσταση. Από τη μια το ποσοστό που αποτυγχάνει μπορεί να οφείλεται στην ανυπαρξία ζήτησης για το προϊόν που προσφέρουν, αλλά σε αυτό που θα συμφωνήσουν όλοι είναι ότι το θεσμικό και φορολογικό πλαίσιο στην Ελλάδα ταλαιπωρεί τους νεαρούς επιχειρηματίες και αρκετές φορές εγκλωβίζει την όποια πρωτοβουλία σε έναν τεράστιο κυκεώνα γραφειοκρατίας. Έτσι, δεν είναι τυχαίο που αρκετές επιχειρήσεις οι οποίες ξεκίνησαν τη δραστηριοποίησή τους από την Ελλάδα, δεν έχουν την έδρα τους εδώ.
Τελικά, ίσως η κρίση να βοήθησε τις startups φέρνοντας την ανάγκη για αναζήτηση νέων διεξόδων μέσα από τον πειραματισμό και την καινοτομία, κάτι που μπορεί να εκφραστεί με την επιχειρηματικότητα. Ωστόσο πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι, πέρα από ανάπτυξη, πρόκειται και για επικοινωνιακή υπερβολή. Εξάλλου δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τα όρια μεταξύ μόδας και ανάγκης είναι λίγο θολά...
O Xρήστος πιστεύει ότι πρόκειται για μόδα και ανάγκη μαζί. «Αν δεν δημιουργηθεί τώρα οικοσύστημα, ακόμα και με την επικοινωνιακή υπερβολή που μας διακατέχει, τότε πότε θα γίνει; Σίγουρα υπάρχει απότομα μια στρεβλή ανάπτυξη αλλά δεν την θεωρώ κακή. Κάποια στιγμή θα ισορροπήσει το οικοσύστημα και αυτοί που δεν ανήκουν σε αυτό θα φύγουν».
Τα βασικά βήματα για να ξεκινήσεις μια startup και να παρουσιάσεις την ιδέα σου;
Πριν ο startupper παρουσιάσει την ιδέα του, θα πρέπει να έχει απαντήσεις για μια σειρά θεμάτων, να έχει μια ξεκάθαρη εικόνα του ποιος είναι, τι θέλει να πετύχει, σε τι στοχεύει, πώς θα το καταφέρει. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να ξέρει:
Ποιο είναι το πρόβλημα που θα λύσει με την ιδέα του
Ποιο είναι το προϊόν με το οποίο θα προσφέρει τη λύση
Ποια είναι η αγορά στην οποία απευθύνεται (οικονομικό μέγεθος, transactions, δημογραφικά)
Πώς θα έχει κέρδος από την επιχείρησή του
Ποιος ακριβώς είναι ο ανταγωνισμός και σε τι διαφέρει από τους άλλους (USP)
Ποια θα είναι τα πιθανά έσοδα, έξοδα και κέρδη για τα επόμενα πέντε χρόνια, με βάσιμες αναλύσεις
Και στην περίπτωση που παρουσιάζει για να ζητήσει χρηματοδότηση, το ύψος της, πώς θα αξιοποιήσει το κεφάλαιο και ποια η πιθανή επιστροφή επί της επένδυσης (ROI) για τον επενδυτή.
Όταν έχει δώσει απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω, τότε βρίσκεται πιο κοντά στη διεκδίκηση του επόμενου βήματος.
11°
Ο Χρήστος Νικολούδης
