Πολλές γυναίκες σήμερα παίρνουν την απόφαση να μεγαλώσουν μόνες τους ένα παιδί. Μια εγκυμοσύνη που δεν είναι επιθυμητή και από τους δύο γονείς, αναγκάζει πολλές θαρραλέες γυναίκες να μεγαλώσουν μόνες τους το παιδί τους. Άλλες φορές πάλι, γυναίκες χωρίς μόνιμο σύντροφο, αποφασίζουν να υιοθετήσουν ένα παιδί αφού οι σπουδές, η καριέρα ή οι προσωπικές επιλογές δεν άφησαν χώρο για συμβατικά πράγματα όπως ο γάμος και η δημιουργία οικογένειας με τον γνωστό τρόπο. Και φυσικά δεν είναι λίγες οι φορές που η ζωή έχει αποφασίσει για κάποια παιδιά να μεγαλώσουν με τον έναν από τους δύο γονείς τους, στερώντας τους βίαια τον άλλον. Μια απώλεια έχει αλλάξει status σε πολλές οικογένειες, μετατρέποντάς τες σε μονογονεϊκές.
Μονογονέας στην πραγματικότητα είναι ο γονιός (μητέρα ή πατέρας) που μεγαλώνει μόνος του το παιδί ή τα παιδιά του. Μονογονείς δεν είναι απαραίτητα μόνο όσοι επέλεξαν να μεγαλώσουν μόνοι τους ένα παιδί ή όσοι έχασαν τον σύντροφό τους. Μονογονείς θεωρούνται και οι διαζευγμένοι γονείς όταν σε πολλές περιπτώσεις –δυστυχώς- ο πατέρας ή η μητέρα δεν αναλαμβάνει τις υποχρεώσεις του. Οι νόμοι ωστόσο, δεν είναι τόσο ελαστικοί με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγχυση σχετικά με το τι θεωρείται μονογονέας και κατ’ επέκταση μονογονεϊκή οικογένεια για το ελληνικό Δημόσιο. Κάπως έτσι, γίνονται απίστευτες αδικίες σε βάρος ανθρώπων που πασχίζουν προκειμένου να μεγαλώσουν μόνοι τους το παιδί τους ή τα παιδιά τους και οι οποίοι δεν απολαμβάνουν των ίδιων διευκολύνσεων που αποδίδει ο νόμος σε άλλους μονογονείς.
Δυστυχώς, κάθε δημόσια υπηρεσία αντιλαμβάνεται και αντιμετωπίζει διαφορετικά τι είναι ο μονογονέας και ποια είναι η μονογονεϊκή οικογένεια. Σαφώς υπάρχουν οι ξεκάθαρες περιπτώσεις των μονογονεϊκών οικογενειών με τα πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Οικογένεια με τέκνο υιοθετημένο από έναν μόνο γονέα, ανύπανδρη μητέρα με μη αναγνωρισμένο τέκνο, ορφανό τέκνο που μεγαλώνει με τον ένα γονέα. Οι περιπτώσεις των διαζευγμένων ή μιας μητέρας που έχει την επιμέλεια ενός τέκνου εκτός γάμου αλλά αναγνωρισμένου από τον πατέρα, παραμένουν περιπτώσεις θολές για το ελληνικό Δημόσιο. Εξαρτάται, δηλαδή, η αναγνώριση του γονέα ως «μονογονέα» από τον κάθε φορά νόμο και τον ορισμό που έχει δώσει στη λέξη «μονογονέας» ανάλογα με τον σκοπό του.
Κάπως έτσι έχουμε δει νόμους να αναγνωρίζουν ως προστάτη μονογονεϊκής οικογένειας εκείνον που ασκεί κατ’ αποκλειστικότητα γονική μέριμνα ενός ή περισσοτέρων ανήλικων τέκνων, στις περιπτώσεις: χηρείας, ελεύθερης συμβίωσης, τέκνου γεννημένου εκτός γάμου ή υιοθεσίας τέκνου από έναν μόνο γονέα. Την ίδια ώρα που άλλος νόμος ορίζει ως μονογονέα εκείνον που ασκεί κατ’ αποκλειστικότητα ή μετά από σχετική ανάθεση τη γονική μέριμνα ενός ή περισσότερων ανήλικων τέκνων, αναγνωρίζοντας και τις περιπτώσεις αφαίρεσης της γονικής μέριμνας του άλλου γονέα λόγω κακής άσκησης.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, στην Ευρώπη το 15% των οικογενειών είναι μονογονεϊκές οικογένειες. Το χαμηλότερο ποσοστό μονογονέων που μεγαλώνουν παιδιά είναι αυτό της Κροατίας με 5%, ακολουθεί η Ρουμανία με 7%, η Ελλάδα με 8%. Τα υψηλότερα ποσοστά μονογονεϊκών οικογενειών παρουσιάζει η Δανία με 30%, η Λιθουανία με 28%, η Σουηδία με 25%, το Ηνωμένο Βασίλειο με 21% και η Γαλλία με 20%. Η τάση στην Ευρώπη δείχνει ανοδική στο πέρασμα των χρόνων. Η αύξηση των διαζυγίων και η απόφαση πολλών γυναικών να γίνουν μητέρες εκτός γάμου είναι κάτι πολύ κοινό κυρίως για τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Οι προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι μονογονείς, είναι πολλές και σοβαρές. Το ταξίδι υπέροχο όπως οι περισσότεροι μαρτυρούν, πλην όμως όχι και περίπατος.
Ας μην ξεχνάμε ότι στη χώρα μας αρκετοί αντιλαμβάνονται τον θεσμό της οικογένειας με τα πολύ ειδικά χαρακτηριστικά του. Πατέρας, μητέρα, παιδιά… εκτός αν αυτό το αλλάξει κάποιο «θέλημα Θεού». Αρκετοί θέτουν ακόμα και σήμερα ηθικά ζητήματα στη γενναία απόφαση μιας γυναίκας να προχωρήσει μόνη της στο ταξίδι της μητρότητας ή στην απόφαση δυο ανθρώπων που πια δεν ζουν ευτυχισμένοι μαζί, να πάρουν διαζύγιο. Οι μονογονεϊκές οικογένειες δεν είναι λιγότερο οικογένειες και αυτό πρέπει κάποτε να γίνει γενική αλήθεια μας. Οι έρευνες μαρτυρούν πως τα παιδιά των μονογονεϊκών οικογενειών είναι ευτυχισμένα και γίνονται άνθρωποι πολύτιμοι για την κοινωνία.
Σήμερα 50 χρόνια από την μεταπολίτευση, η δημοκρατία με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και ευημερίας μοιάζει να υστερεί τόσο σε θεσμικό όσο και σε ατομικό επίπεδο
8°
