Pink-slime δημοσιογραφία: Ρεπορτάζ copy-paste και fake news

Παρατηρείται μια τάση στη σύγχρονη δημοσιογραφία που στις ΗΠΑ έχει ονομαστεί pink slime (ροζ λάσπη, «γλίτσα»): πρόκειται για την πρακτική κατά την οποία ειδησεογραφικά πρακτορεία, ή κομματικές επιχειρήσεις δημοσιεύουν ρεπορτάζ κακής ποιότητας που χρησιμοποιούνται για τη στήριξη τόσο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος όσο και του Δημοκρατικού. Τα ψευτορεπορτάζ τα δημιουργούν ηλεκτρονικοί υπολογιστές και κακοπληρωμένοι ερασιτέχνες που μερικές φορές χρησιμοποιούν ψευδώνυμα. Τον όρο «pink-slime journalism» επινόησε ο δημοσιογράφος Ryan Smith το 2012, αλλά από τότε έχουν προκύψει κι άλλοι σχετικοί όροι, όπως «news mirage» που επινόησαν το 2024 οι δημοσιογράφοι Miranda Green και David Folkenflik για να περιγράψουν ιστοτόπους που «μοιάζουν με ειδήσεις» αλλά στην πραγματικότητα είναι fake news και προπαγάνδα υπέρ ή κατά ατόμων, ομάδων πίεσης και κομμάτων. Τον Ιούνιο του 2024 η οργάνωση εποπτείας των μέσων ενημέρωσης Newsguard ανέφερε ότι «ο αριθμός των κομματικών ιστοτόπων που έχουν σχεδιαστεί για να μοιάζουν με αμερόληπτα ειδησεογραφικά πρακτορεία και να τα μιμούνται έχει ξεπεράσει επίσημα τον αριθμό των πραγματικών, τοπικών ημερήσιων εφημερίδων στις ΗΠΑ».

Το όνομα «ροζ slime journalism» είναι αναφορά στο «pink slime», ένα υποπροϊόν κρέατος που χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο αληθινού κρέατος σε επεξεργασμένα προϊόντα. Πολλές αλυσίδες junk food έχουν κατηγορηθεί ότι κοροϊδεύουν τους καταναλωτές σερβίροντάς τους ψευτοκρέας. Όσο για τα pink slime δίκτυα χρηματοδοτούνται από πολιτικούς για να προωθήσουν ευνοϊκές απόψεις προβάλλοντας fake news τα οποία είναι συχνά τοπικής εμβέλειας, άρα είναι δύσκολο να τσεκαριστούν και να διαψευστούν. Εξάλλου, η διάδοση ψευδών ειδήσεων ευνοείται από την παρακμή των παραδοσιακών εφημερίδων, ιδιαίτερα εκείνων της δεξιάς: τα σοβαρά συντηρητικά ΜΜΕ έχουν καταρρεύσει με μεγαλύτερο πάταγο από τα ΜΜΕ της αριστεράς. Το 2019 η Columbia Journalism Review εντόπισε περίπου 450 ιστότοπους που φαίνονταν pink slime· τον Αύγουστο του 2020 η ίδια επιθεώρηση ανέφερε ότι ο αριθμός είχε σχεδόν τριπλασιαστεί σε πάνω από 1.200 ιστότοπους κατά τους μήνες πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2020. Παράδειγμα τέτοιων ιστοτόπων είναι ο Journatic, που ξεκίνησε το 2006 και διένειμε σε άλλα ΜΜΕ fake news: 11 εφημερίδες συμπεριλαμβανομένης της Chicago Tribune, της San Francisco Chronicle και της Houston Chronicle, είχαν δημοσιεύσει fake news από τoν Journatic, oι πρακτικές του οποίου αποκαλύφθηκαν το 2012. Εξυπακούεται ότι τέτοιοι ιστότοποι κρύβουν τις πηγές και τους χρηματοδότες τους κι ότι συχνά χρησιμοποιούν διφορούμενες λέξεις για να καταστήσουν εγκυρότερα τα ρεπορτάζ τους ή για να δημιουργήσουν σύγχυση: π.χ. η λέξη «καθολικός» που σημαίνει «πλήρης, ολοκληρωτικός» αλλά και όποιος σχετίζεται με την Καθολική εκκλησία· ή η λέξη «δημοκρατικός» που μπορεί να αναφέρεται στη δημοκρατία γενικά αλλά και στο αμερικανικό Δημοκρατικό κόμμα. Επίσης, μερικοί από αυτούς εμφανίζονται ως «ιστορικοί» με μακρύ και ένδοξο παρελθόν στη δημοσιογραφία, ενώ στην πραγματικότητα είναι καινούργιοι. Οι περισσότεροι κλέβουν περιεχόμενο από άλλους, το επεξεργάζονται ώστε να έχει τη δική τους πολιτική οπτική και προσθέτουν τοπικά γεγονότα ώστε να στηρίζουν μια συγκεκριμένη θέση: π.χ. υπέρ ή κατά των αμβλώσεων, υπέρ ή κατά της θανατικής ποινής, ή ακόμα και υπέρ ή κατά ενός προϊόντος.

Το δίκτυο pink slime που ονομάζεται Metric Media τρέχει περισσότερους από χίλιους τέτοιους ιστότοπους και χρηματοδοτείται από Ρεπουμπλικανούς· από την πλευρά των Δημοκρατικών, το πιο σημαντικό και εκλεπτυσμένο από τα αυτά τα δίκτυα είναι το Courier Newsroom, το οποίο ανήκει στην Good Information Inc. Και προτού να αποκαλυφθεί η ποιότητα της Good Information, είχαν επενδύσει σ’ αυτή ο δισεκατομμυριούχος συνιδρυτής του LinkedIn και χρηματοδότης του Δημοκρατικού Κόμματος Reid Hoffman, καθώς και ο επίσης δισεκατομμυριούχος και χρηματοδότης του Δημοκρατικού Κόμματος Τζορτζ Σόρος. Μάλιστα, τον Ιούνιο του 2022, ο Ηοffman μίλησε στο Zoom με καμιά δεκαριά δισεκατομμυριούχους με στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων για ομάδες που θεωρούνταν ικανές να αυξήσουν τη συμμετοχή των Δημοκρατικών στις εκλογές και να αποθαρρύνουν τους Ρεπουμπλικανούς από το να πάνε στις κάλπες: αυτά ανέφερε η Washington Post, η οποία κάνει επανειλημμένα ρεπορτάζ για τα δίκτυα pink slime.

Η κακή δημοσιογραφία έχει επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο από την ανακύκλωση δελτίων Τύπου και ειδήσεων που δεν ελέγχονται με αποτέλεσμα τα λάθη, οι ανακρίβειες, τα ψέματα και η προπαγάνδα να κυκλοφορούν ευρέως χωρίς φραγμό. Στο βιβλίο του «Flat Earth News», ο Βρετανός δημοσιογράφος Nick Davies ανέφερε μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ στην οποία διαπιστώθηκε ότι το 80% των ρεπορτάζ στον ποιοτικό τύπο της Βρετανίας (όχι στα tabloids) δεν ήταν πρωτότυπα και μόνο το 12% ήταν έργα επαγγελματιών του κλάδου. Παραλλήλως, ο δημοσιογράφος Waseem Zakir έχει πιστωθεί για την επινόηση του όρου churnalism (churn out+journalism) που περιγράφει το «μαγείρεμα» ρεπορτάζ και άρθρων με την τακτική copy paste. Αν και δεν υπήρχε ποτέ χρυσή εποχή της δημοσιογραφίας, είναι αλήθεια ότι το διαδίκτυο προκάλεσε την παρακμή των έντυπων εφημερίδων γύρω από τις οποίες συγκεντρωνόταν σχεδόν πάντοτε μια ομάδα επαγγελματιών ρεπόρτερ που πληρωνόταν καλά εξαιτίας των υψηλών εσόδων από τη διαφήμιση και έκανε απαιτητική δουλειά. Από τα τέλη του 20ού αιώνα, όταν η διαφήμιση άρχισε να μοιράζεται ανάμεσα στον έγχαρτο και στον ψηφιακό Τύπο, πολλοί δημοσιογράφοι έχασαν τη δουλειά τους και την πήραν ερασιτέχνες διαμορφωτές γνώμης. Στο πέρασμα του χρόνου επικράτησε παντού η συνεχής ροή των ειδήσεων που για να τροφοδοτείται 24 ώρες το 24ωρο χρειάζεται πολύ κιτρινισμός, infotainment, ένα είδος junk-food δημοσιογραφία: στο βιβλίο τους «No Time to Think», οι συγγραφείς Howard Rosenberg και Charles S. Feldman τόνισαν τον ρόλο αυτής της ταχύτητας και της ποσότητας στην υποβάθμιση της ποιότητας της σύγχρονης δημοσιογραφίας. Επίσης, πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε ένα ακόμα βιβλίο για την πορεία της σύγχρονης δημοσιογραφίας με τίτλο «Disruption and Digital Journalism: Assessing News Media Innovation in a Time of Dramatic Change», όπου ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο Rutgers, John V. Pavlik, ανατέμνει το πώς εξευτελίστηκε ένα επάγγελμα και απαξιώθηκε η ίδια η έννοια της αλήθειας.