Annie Nightingale (1940 - 2024): Ένα μεγάλο είδωλο του ραδιοφώνου και της ποπ κουλτούρας

Τον Ιούλιο του 2020 η Annie Nightingale φιλοξενήθηκε στην εκπομπή “Desert Island Discs” του BBC Radio 4, ένα show στο οποίο ένας διάσημος guest κάθε εβδομάδα καλείται να επιλέξει 8 κομμάτια, ένα βιβλίο και ένα αντικείμενο που θα ήθελε να έχει μαζί του οπωσδήποτε αν ναυαγούσε σε ένα ερημικό νησί. Μια εκπομπή ιστορική -όπως και η καλεσμένη εκείνης της εκπομπής- που υπάρχει στο BBC από το 1942 και στο BBC 4 από το 1967, με host για δεκαετίες τον Roy Plomley κι από το 2018 την Laurene Laverne.

Η Annie Nightingale επέλεξε ως πρώτο τραγούδι στο soundtrack του ναυαγίου της το “Bury A Friend” της Billie Eilish για να συνεχίσει με μιούζικαλ, (προφανώς) John Lennon, (προφανώς) David Bowie, αλλά και Beyonce και Erik Satie. Ξανακούγοντας αυτήν την εκπομπή στα podcasts του Spotify με την είδηση του θανάτου της στις 12 Ιανουαρίου σε ηλικία 83 ετών σκέφτομαι ότι οι επιλογές της είναι σε μεγάλο ένας μίνι οδηγός του μουσικού δρόμου που ακολούθησε η θρυλική πια ραδιοφωνική παραγωγός σε όλη της τη ζωή: πάντα εκεί στο σωστό μέρος, στη σωστή στιγμή της ιστορίας της μουσικής, πάντα με ανοιχτά αυτιά, μάτια και μυαλό για το νέο και το διαφορετικό, πάντα παθιασμένη για τον φρέσκο ήχο, είτε αυτό ήταν τα Σκαθάρια, είτε το “Space Oditty”, είτε οι Sex Pistols και η punk, είτε η r'n'b και το ραπ είτε η acid house και το breakbeat.

Annie Nightingale: Η δημοσιογράφος που έφερε την ποπ κουλτούρα στα media

Η Annie Avril Nightingale γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1940, μοναχοπαίδι μιας προαστιακής μεσοαστικής οικογένειας του Middlesex. Στα παιδικά της χρόνια το BBC της άνοιγε μέσα από το κουτί του ραδιοφώνου το πρώτο και μοναδικό παράθυρο στη μουσική, μεταδίδοντας ίσως αόριστες υποσχέσεις προς ένα αόρατο ακόμα μέλλον. Μετά τη φοίτησή της σε καθολικό σχολείο και μια υποτροφία για το Lady Eleanor Holles School στο Λονδίνο την οποία ξόδεψε κυρίως με κοπάνες στις γειτονικές καφετέριες γράφτηκε σε ένα πρόγραμμα δημοσιογραφίας στο τότε Regent Street Polytechnik (νυν πανεπιστήμιο του Westminster) συνεχίζοντας παράλληλα να εξερευνά το Λονδίνο για τη δράση του οποίου πάντα διψούσε. Μετά την αποφοίτηση μετακόμισε στο Brighton με τον σύντροφό της και μετέπειτα πρώτο της σύζυγο δημοσιογράφο Gordon Thomas. Έπιασε δουλειά στην εφημερίδα “Brighton and Hove Gazette” ως ρεπόρτερ γενικών καθηκόντων και σύντομα μετακινήθηκε στην “Brighton Argus” – η μοναδική γυναίκα τότε στο newsroom της εφημερίδας.

Σύντομα ανέλαβε την ποπ στήλη “Spin With Me” μέσα από την οποία κέρδισε τις πρώτες της επαφές με τους μεγαλύτερους ποπ σταρ της εποχής (και λόγω ακριβώς της εποχής συχνά και όλων των εποχών) που δεν παρέλειπαν να εντάξουν το Brighton στις περιοδείες τους, περιλαμβανομένων των Beatles, με τους οποίους η Nightingale διατήρησε έκτοτε μια σημαντική φιλία ως «έμπιστη» πια του ενδότερου κύκλου των Fab Four.

Σ’ ένα show της Dusty Springfield το 1964 γνώρισε την Vicki Wickham, βοηθό παραγωγό μεταξύ άλλων δημοφιλούς τηλεοπτικής εκπομπής των 60s “Ready Steady Go!” η οποία την προσέλαβε ως συμπαρουσιάστρια στο βραχύβιο pop show “That’s For Me” που έφερε την Nightingale ξανά στο Λονδίνο ως μέλος της οικογένειας Associated – Rediffusion. Στο σύντομο χρονικό διάστημα που κράτησε η εκπομπή η Annie Nightingale πρόλαβε να δώσει το στίγμα της, παρουσιάζοντας acts όπως οι Yardbirds για πρώτη φορά στην τηλεόραση, κερδίζοντας έξτρα δημοσιογραφικές δουλειές σε έντυπα, ραδιόφωνο και τηλεόραση και ξεκινώντας να διαμορφώνει τις συνθήκες που θα την οδηγούσαν σύντομα στον σταθμό που θα μεγαλουργούσε και θα έμενε για την υπόλοιπη ζωή της.

Πώς η Annie Nightingale έφερε την επανάσταση στο ραδιόφωνο μέσα από το BBC Radio 1

Η Annie Nightingale ήταν εκεί από την πρώτη μέρα του κραταιού σήμερα ραδιοφωνικού προπυργίου της νέας μουσικής BBC Radio 1, που ξεκίνησε τις εκπομπές του τον Σεπτέμβριο του 1967 φιλοδοξώντας να «χτυπήσει» με μια «θεσμική» ραδιοφωνική απάντηση την εκτεταμένη και εξαιρετικά δημοφιλή ραδιοφωνική πειρατεία των 60s. Ήταν εκεί, μιας και συμμετείχε ήδη από το 1963 σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές του BBC και του BBC Light Programme, (μεταξύ άλλων στο Juke Box Jury, το Woman’s Hour και το Melody Fare) αλλά χρειάστηκε να κερδίσει τη θέση της με το σπαθί της σε μία μάχη εναντίον του τότε σεξισμού. H Annie Nightingale έκανε εξαρχής αίτηση για μια θέση στο line - up του νεοσύστατου σταθμού, το οποίο στελεχωνόταν αποκλειστικά από άντρες, και απορρίφθηκε λόγω φύλου.

«Ακούω αυτά που ακούν οι 13χρονοι γιατί αυτό είναι το μέλλον. Θέλω να είμαι πάντα μπροστά» είναι μία από τις πλέον θρυλικές της ατάκες

Η τότε προγραμματική θέση του Radio 1 να μην περιλάβει γυναίκες στην ομάδα του προκειμένου να μην «αλλοιωθεί» η απήχηση του σταθμού στις γυναίκες που θα έβλεπαν δήθεν στους άντρες παρουσιαστές του τα επιθυμητά «υποκατάστατα συζύγων» ακούγεται γελοία σήμερα και ακουγόταν γελοία και τότε στα αυτιά της Nightingale, αποτέλεσε όμως τη μεγάλη μάχη που έπρεπε να δώσει και να κερδίσει. Τα κατάφερε μετά από τρία χρόνια, επίμονες προσπάθειες και λίγη βοήθεια από τους φίλους της τους Beatles αλλά και πάλι ο δρόμος δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Χρειάστηκε να περάσει από πολλά δοκιμαστικά μέχρι να εξασφαλίσει με υπογραφές τη θέση της ως η πρώτη γυναίκα disc jockey του σταθμού (η δεύτερη γυναίκα προσλήφθηκε μόλις το 1982) ενώ λόγω της ραδιοφωνικής απειρίας της δυσκολεύτηκε αρκετά και στο τεχνικό σκέλος το οποίο οι άντρες συνάδελφοί της κατείχαν καλύτερα λόγω της θητείας τους είτε στον στρατό και την αεροπορία είτε στους πειρατικούς ραδιο-σταθμούς που κυρίευαν το Ηνωμένο Βασίλειο εκπέμποντας από διεθνή χωρικά ύδατα και δεν ήταν ιδιαίτερα διατεθειμένοι να τη βοηθήσουν να το ξεκλειδώσει – εκτός από τον επίσης outcast τότε του BBC John Peel με τον οποίο η Nightingale συνδέθηκε με βαθιά φιλία.

The rest is history καθώς το αποτέλεσμα του χρόνου μιλάει από μόνο του. Πάνω από μισό αιώνα μετά η Annie Nightingale ήταν ακόμα εκεί, ενώ όλοι εκείνοι οι άντρες συνάδελφοι του αρχικού BBC 1 είχαν προ πολλού αποχωρήσει, και επισήμως πια η μακροβιότερη ραδιοφωνική παραγωγός και δη γυναίκα του ιστορικού πια ραδιοσταθμού. Ήταν εκεί μέχρι το δικό της τέλος τον Ιανουάριου του 2024. Και πάνω απ’ όλα, όπως και ο Sid Vicious στο τελευταίο track που επέλεξε για την εκπομπή “Desert Island Discs”, το έκανε πάντα με τον τρόπο της.

Το show της Annie Nightingale στον τηλεοπτικό σταθμό BBC TV

Η Annie Nightingale είχε πάντα το μάτι και το αυτί για το καινούργιο και βρισκόταν με ένα μαγικό τρόπο πάντα στην πρώτη γραμμή των μουσικών «επαναστάσεων». Το πρώτο επεισόδιο του αεικίνητου ραντάρ της γράφτηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970 όταν «έσκασε» το punk ως ανατρεπτική απάντηση στο τότε «ροκ κατεστημένο». Το 1978 η Nightingale ανέλαβε βασική παρουσιάστρια του show του BBC TV “The Old Grey Whistle Test” αντικαθιστώντας τον Bob Harris έχοντας την ευκαιρία να προωθήσει την ατζέντα του νέου, ριζοσπαστικού ήχου που την είχε γοητεύσει. Μετακίνησε ανάλαφρα αλλά εμφατικά το κέντρο βάρος της εκπομπής από την country και τα blues στα οποία ειδικευόταν ο Harris στο punk και το new wave και στα τέσσερα χρόνια της παρουσίας της στο show σύστησε και προώθησε μελικά από τα μεγαλύτερα ονόματα των ρηξικέλευθων μουσικών κυμάτων της εποχής από τους Ramones και τους Talking Heads μέχρι τους Siouxsie and the Banshees και τον Ian Dury και από την Patti Smith και τον Iggy Pop μέχρι τους U2 και τους Duran Duran. Τα χρόνια έτρεχαν και η Annie Nightingale κατάφερνε πάντα να παραμένει θαυμαστά relevant – κάτι που θα διατηρούσε με επίσης θαυμαστό τρόπο μέχρι το τέλος.

Annie Nightingale: Η βασίλισσα των breaks

Όπως πολύ εύστοχα το έθεσε η Caroline Sullivan στο σχετικό αφιέρωμα του Guardian η Annie Nightingale «πέρασε το δεύτερο μισό της καριέρας της παίζοντας μουσική για ανθρώπους πολύ νέους για να ξέρουν ότι υπήρξε φίλη των Beatles». Με το άοκνο αισθητήριο της για οτιδήποτε νέο έπιασε από τους πρώτους τη γοητεία και την απήχηση τόσο της rap όσο και της dance και από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ειδικεύτηκε στο breakbeat, παρουσιάζοντας στις εκπομπές της τα μεγαλύτερα bangers και κερδίζοντας από τους fans της τον τίτλο της «Βασίλισσας των Breaks». Έφερε από τους πρώτους acid house στον ραδιοφωνικό αέρα, “before it was cool”, έσπασε από τους πρώτους τον ραδιοφωνικό κανόνα των τριών λεπτών τολμώντας να παίξει τα extended δωδεκάιντσα ηλεκτρονικής μουσικής και υπήρξε από τους πιονέρους των ραδιοφωνικών late-night party zones διδάσκοντας freestyle dance music selection. Το ιστορικό της μνημειώδους εκπομπής της “The Chillout Zone” την οποία παρουσίαζε από το 1994 στη νυχτερινή ζώνη του Σαββατοκύριακου μιλάει από μόνο του.

«Ακούω αυτά που ακούν οι 13χρονοι γιατί αυτό είναι το μέλλον. Θέλω να είμαι πάντα μπροστά». Αυτή η δήλωση της Annie Nightingale πριν πολλά χρόνια σε συνέντευξή της είναι ίσως η ιδανική λεζάντα για όλη την επαγγελματική της πορεία, το απόσταγμα του μανιφέστου της ραδιοφωνικής και δημοσιογραφικής φιλοσοφίας της. Και σήμερα πενήντα τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη της εκπομπή στο BBC Radio 1 μέσα στην αμήχανη μουσική βιομηχανία που αλλάζει πιο γρήγορα από ό, τι οι περισσότεροι μπορούν να αντέξουν αυτή η δήλωση συνεχίζει να δείχνει τον δρόμο σε όσους επιμένουν να ασχολούνται με την ανακάλυψη και την παρουσίαση μουσικής εκεί έξω, παρότι λιγοστεύουν δραματικά όσοι είναι πρόθυμοι να τους ακούσουν.

Bonus Track: Περισσότερη και απολαυστική Annie Nightingale στους δύο τόμους της αυτοβιογραφίας της “Chase the Fade” και “Wicked Speed” και στην επετειακή έκδοση για τα πενήντα της χρόνια στο BBC Radio 1 “Hey Hi Hallo: Five Decades of Pop Culture from Britain’s First Female DJ”