Πώς γεννήθηκε το πρώτο smiley: Η ιστορία του emoticon που άλλαξε την ανθρώπινη επικοινωνία

To smiley γίνεται 40 ετών. Τι θα ήταν αλήθεια οι ηλεκτρονικές συνομιλίες μας χωρίς το στρογγυλό κίτρινο χαμογελαστό emoticon που φιλοτεχνεί τα εγγενώς απρόσωπα ηλεκτρονικά μηνύματά μας με μια νότα ζεστασιάς και χιούμορ; Και πώς εισέβαλαν ζωή μας τα πρώτα μικρά εικονίδια, τα οποία πλέον κυκλοφορούν σε αμέτρητες παραλλαγές έχοντας αποκτήσει σημαντικό εκτόπισμα στην ψηφιακή επικοινωνία;

Ένας ελάσσονας επαναστάτης της εποχής της πληροφορικής, εφευρέτης του smiley είναι ο καθηγητής πανεπιστημίου Σκοτ Φάλμαν. Ήταν εκείνος που πρότεινε σε συναδέλφους του στο Πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλον του Πίτσμπουργκ, την υιοθέτηση ενός συμβόλου που να υποδηλώνει τον χιουμοριστικό χαρακτήρα των τακτικών συνομιλιών τους.

Η δημιουργία του πρώτου smiley από τον Σκοτ Φάλμαν

Κατά τη διάρκεια της μεταξύ τους επικοινωνίας, ο Σκοτ Φάλμαν έστειλε στις 19 Σεπτεμβρίου 1982 ένα μήνυμα που προκάλεσε κοσμογονία: «Γιατί όχι :-) ως ένα χαμογελαστό πρόσωπο»; Αντίστοιχα, ο Φάλμαν πρότεινε το αντίστοιχο πρόσωπο :-( για μηνύματα με στενάχωρο χαρακτήρα. Η πρωτοβουλία του όχι μόνο έγινε δεκτή από τους συναδέλφους του, αλλά εξαπλώθηκε αστραπιαία σε πολλά ακαδημαϊκά ιδρύματα των ΗΠΑ μέσω των πανεπιστημιακών τους δικτύων.

Το πρώτο ψηφιακό smiley είχε μόλις γεννηθεί. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν και τα υπόλοιπα emoticon, όπως αυτό που κλείνει το μάτι ;-),  εκείνο που δείχνει έκπληκτο :-O ή το emoticon που βγάζει περιπαικτικά την γλώσσα :-P.

Οι σημερινές δυνατότητες των emoticon είναι αμέτρητες, με τους πρώιμους χαρακτήρες που δημιούργησε ο Φάλμαν να έχουν προεκταθεί ακόμη και σε «πραγματικά» ανθρώπινα πρόσωπα, με διαφορετικά φύλα, χρώματα δέρματος, ιδιότητες και ηλικίες. Υπάρχουν επίσης αναπαραστάσεις φαγητού, ζώων, μεταφορικών μέσων, καθώς και κάθε λογής καθημερινών συμβόλων και αντικειμένων.

Η χρήση εικονιδίων ή αλλιώς «αυτοκόλλητων», από πολλούς γνωστά στο σύνολο ως emoji, έχει γενικά ανοδική τάση. Η εφαρμογή μηνυμάτων WhatsApp προσφέρει πάνω από 3.600, αλλά είναι συγκεκριμένα εκείνα που κερδίζουν τις πρώτες θέσεις στην συχνότητα των χρηστών. Πέρυσι, το πρόσωπο με δάκρυα χαράς ήταν το πιο χρησιμοποιημένο emoji παγκοσμίως, ακολουθούμενο από την κόκκινη καρδιά. Στην πρώτη δεκάδα βρίσκονται επίσης οι αντίχειρες προς τα πάνω, το χαμογελαστό πρόσωπο και εκείνο που στέλνει φιλιά, καθώς και το κίτρινο πρόσωπο που γελάει.

Αποτελέσματα ερευνών που δημοσιεύει το δίκτυο Deutsche Welle δείχνουν ότι περίπου το 80% των Γερμανών χρησιμοποιεί σε τακτική βάση emoji για τα μηνύματά τους μέσω της εφαρμογής μηνυμάτων Messenger. Εντυπωσιακό μάλιστα είναι το γεγονός πως η πλειοψηφία των νεότερων επαγγελματιών θεωρεί τα emoji κατάλληλα και για επικοινωνία στο εργασιακό περιβάλλον.

Πώς όμως η τάση αυτή επηρεάζει την επικοινωνία μας συνολικά όταν οι λέξεις και τα συναισθήματα αναπαριστώνται όλο και περισσότερο σε εικονογράμματα; Οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν πως δεν μπορεί να δημιουργηθεί μία νέα γλώσσα, αλλά αποτελούν ένα συμπλήρωμα της υπάρχουσας. Οι γλωσσολόγοι Μίχαελ Βάισβένγκερ και Στέφεν Πάππερτ από το Πανεπιστήμιο του Ντούισμπουργκ θεωρούν πως «τα emoji επιτρέπουν την πραγματοποίηση λειτουργιών που εκφράζουμε σε διαπροσωπικές συναντήσεις, αλλά δεν είναι δυνατόν να συμβούν μέσω της ψηφιακής επικοινωνίας».

Τα χαμογελαστά πρόσωπα επομένως, είτε καρδιές είτε άλλες μικρές εικόνες, αποτελούν μια προσπάθεια έκφρασης συναισθημάτων, όπως και της σχέσης μεταξύ των συνομιλητών. Κατά ειρωνικό τρόπο αυτή η εξέλιξη είναι αποκρουστική για τον εφευρέτη του smiley. «Μισώ αυτά τα κινούμενα γραφικά που μερικές εταιρείες απλά δημιουργούν. Αυτό καταστρέφει όλη τη διασκέδαση», είχε εκμυστηρευτεί κάποτε ο Σκοτ Φάλμαν σε μια συνέντευξη στο Der Spiegel. Ο ίδιος συνεχίζει να χρησιμοποιεί μόνο τους χαρακτήρες που ο ίδιος δημιούργησε.