Xόλιγουντ και η βιομηχανία της συγνώμης

Πριν από δυο δεκαετίες ο Μichael Moore, δημιουργός του ντοκυμαντέρ «Φαρενάιτ 9/11», ζήτησε περιέργως, πολύ περιέργως, συγνώμη γι’ αυτόν τον τίτλο από τον συγγραφέα Ray Bradbury που είχε γράψει το μυθιστόρημα «Φαρενάιτ 451». Έκτοτε, έχουμε γίνει μάρτυρες ενός σφοδρού κύματος mea culpa: τον τόνο έδωσε ο Καναδός πρωθυπουργός Justin Trudeau που κάπου, κάποτε, είχε ντυθεί μαύρος σ’ ένα πάρτι μασκέ, προσφάτως το θυμήθηκε και ζήτησε συγνώμη για το φούμο με το οποίο έβαψε το πρόσωπό του αναγνωρίζοντας ρατσιστικό νεανικό ολίσθημα.

Οι διασημότητες έχουν υιοθετήσει αυτή την τακτική: Για ποιο πράγμα θα ζητήσω συγγνώμη σήμερα; Για κάποιο μισογυνικό σχόλιο; Για κάποιο κρύο αστείο; Για ποια αμαρτία σύμφωνα με τη χριστιανική ηθική; Η παλιά τακτική της απόσυρσης για λίγο από τη δημοσιότητα, η ανακοίνωση ότι το άτομο μπαίνει για αποτοξίνωση, ψυχοθεραπεία ή μαθήματα διαχείρισης θυμού είναι εκτός μόδας. Εντός μόδας είναι να βγαίνει κάποιος με το δάκρυ στο μάτι και να ζητάει συγγνώμη γιατί στο χορό της αποφοίτησης πριν από τριάντα χρόνια ξεστόμισε κάτι άπρεπο, κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί ρατσιστικό ή γιατί στη διάρκεια γυρισμάτων έβρισε ένα μέλος του συνεργείου. Τα social media είναι ο τόπος της υποκριτικής συγγνώμης η οποία υποβάλλεται δημοσίως μετά από κάμποσες διαβουλεύσεις ατζέντηδων και διαφημιστών. Η Μadonna, η Gwyneth Paltrow, η Gidi Hadid ζήτησαν συγνώμη για ρατσιστικά σχόλια· η Gwen Stefani, η Katy Perry, η Selena Gomez, η Miley Cyrus, η Kim Kardashian και πάλι η Μadonna ζήτησαν συγνώμη για «cultural appropriation», για το ότι δηλαδή χρησιμοποίησαν στα σόου τους ή στο ντύσιμό τους στοιχεία από άλλους πολιτισμούς τους οποίους υποτίθεται ότι κατάκλεψαν.

Για «κακή συμπεριφορά προς τους συνεργάτες» απολογήθηκαν η Ellen DeGeneres και ο Jason Bateman, ενώ η Reese Witherspoon απολογήθηκε επειδή κάποτε την έπιασαν να οδηγεί μεθυσμένη. Δημόσιες απολογίες έχουμε ακούσει από τον Justin Timberlake και τη Lena Dunham -όσο πιο ταπεινές είναι τόσο πιο δημοφιλείς κάνουν τους δήθεν μετανοούντες οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν διαπράξει πολύ σοβαρότερα παραπτώματα από αυτά για τα οποία ζητούν τη συγχώρεση του κοινού.

Στην πραγματικότητα, οι συγγνώμες βοηθούν να δημιουργηθεί η εντύπωση του υψηλού ήθους. Εξάλλου, οι ανακοινώσεις συγγνώμης απαιτούν μια ομάδα εργασίας που κάνει περίπου 10 εκδοχές κειμένου το οποίο πρέπει να ακούγεται ειλικρινές, αυθεντικό και ει δυνατόν συγκινητικό. Κι αν πρόκειται για δήλωση στο Twitter πρέπει να είναι επίσης πάρα πολύ σύντομο. Στη συνέχεια, η ομάδα εργασίας παρακολουθεί σε κατάσταση πανικού τα social media για να καταγράψει τον αντίκτυπο: άραγε η έκφραση της συντριβής βοήθησε τη δημόσια εικόνα του αμαρτωλού; Ή τη χειροτέρεψε;

Η σημερινή τάση είναι η αποφυγή νομικών συγκρούσεων -με ένα I’m sorry καθαρίζεις- καθώς και η συμμόρφωση όλων των διασημοτήτων με την πολιτική ορθότητα και το τρέχον λεξιλόγιο. Για παράδειγμα, σήμερα δεν λες πια «Αφροαμερικανός», αλλά «Μαύρος», ακριβώς όπως στον 19ο αιώνα δηλαδή. Αν ξεστομίσεις τη λέξη «Αφροαμερικανός», ίσως χρειαστεί να μαζευτεί η ομάδα εργασίας και να σκαρώσει ένα κείμενο ζητώντας συγγνώμη.