Edito 323

Η τελευταία πρόταση που έγραφα την προηγούμενη Πέμπτη, έλεγε: «Αυτή την εποχή οι πολίτες χρειαζόμαστε ηρεμία, χρειαζόμαστε χρόνο, χρειαζόμαστε το δικαίωμα του λάθους. Σ’ ένα χρόνο διανύουμε την πορεία ενηλικίωσης που άλλοι διήνυσαν σε 30 χρόνια. Τα απόλυτα, τα επιτακτικά διλήμματα δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να το επιτύχουμε αυτό».

Με 40% πανελλαδική αποχή, 57% στην Αθήνα και 9% άκυρα-λευκά, οι πολίτες απάντησαν στα επιτακτικά διλήμματα κάθε είδους, απάντησαν σε όλους όσους προσπαθούσαν να τους αθροίσουν πίσω από τις δικές τους υστερόβουλες επιδιώξεις. Είπαν απλώς «δεν παίζω στο παιχνίδι σας». Το πλαστό δίλημμα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο» αντί να συσπειρώνει, έδιωξε τον κόσμο από το πολιτικό παιχνίδι.

Η ελληνική κοινωνία είναι στριμωγμένη. Καιρό τώρα πιέζεται από παντού. Δημαγωγία, προπαγάνδα, λαϊκισμός, κοινωνική μηχανική, μεταμφιεσμένα συμφέροντα, παραπλάνηση, χειρισμός από τα Μέσα Ενημέρωσης. Οι πολίτες δέχονται χαστούκια απανωτά χωρίς να μπορούν μέσα στη σύγχυση να διακρίνουν τα αντιτιθέμενα συμφέροντα, να ακούσουν τις πιθανές λύσεις και διεξόδους από το δράμα. Κυριαρχεί ο φόβος, ο θυμός, η σύγχυση, η αμηχανία. Η αποχή απέρριψε όλα τα διλήμματα. Με τον εύκολο τρόπο.

Στους 300.000 ψηφοφόρους της Αθήνας των προηγούμενων εκλογών, οι 100.000 δεν πήγαν στις κάλπες. Είναι οι ίδιοι που κατηγορούν το πολιτικό σύστημα για την ανεπάρκειά του, γιατί οι πόλεις μας έχουν καταντήσει τριτοκοσμικές. Η συζήτηση για την αποχή έχει γίνει κι έχει τελειώσει εδώ και μισό αιώνα τουλάχιστον. Η αποχή ενισχύει τους συντηρητικούς, τους γερασμένους ψηφοφόρους, αφήνει το γήπεδο ελεύθερο στις οργανωμένες κομματικές δυνάμεις οι οποίες δεν απέχουν ποτέ. Η αποχή είναι η αυτοκτονική επιλογή, τιμωρείς τον εαυτό σου. Η αποχή είναι η λάθος επιλογή, αλλά πόσες φορές στη ζωή μας δεν αντιδρούμε ανορθολογικά; Πόσες φορές δεν χτυπάμε το κεφάλι μας στον τοίχο από θυμό, απελπισία;

Η αποχή μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές περιπτώσεις. Την απάθεια, την αδιαφορία, την άγνοια, την αντίδραση. Η αποχή όμως του τελευταίου καιρού υπερβαίνει τη γνωστή μέχρι τώρα εκλογική συμπεριφορά του «άντε γαμηθείτε». Αρχίζει να υποδεικνύει και συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα που αισθάνονται πια ότι δεν εκπροσωπούνται πολιτικά από κανέναν. Αυτή η αποχή είναι διαφορετική από εκείνη όσων απογοητεύονται από τα πολιτικά κόμματα γιατί δεν εκπληρώνουν τις υποσχέσεις τους, όπως παλιά. Μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, άνεργοι, νέοι, πτυχιούχοι, γυναίκες, εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, νιώθουν ότι τα πολιτικά κόμματα, τα συνδικαλιστικά όργανα, εκπροσωπούν διαφορετικά συμφέροντα. Αυτή η αποχή είναι ένα πολιτικό μήνυμα προς το κομματικό σύστημα. Όχι για να αλλάξουν τα κόμματα, για να γίνουν πιο «καλά», πιο «τίμια», πιο «λαϊκά», όπως απλοϊκά λέγαμε παλιά. Είναι ένα μήνυμα που αποκαλύπτει κοινωνικές αντιθέσεις και πολιτικό κενό. Σε απλά ελληνικά λέει, την ώρα που εσείς ασχολείστε ένα χρόνο για να μην περικοπούν τα επιδόματά σας, για να μονιμοποιηθείτε στο Δημόσιο, για να πάρετε πρόωρη σύνταξη, εγώ ψάχνω μια δουλειά να ζήσω.

Αν κάποιος παρακολουθούσε το βράδυ της Κυριακής τα εκλογικά πάνελ των καναλιών, θα συνειδητοποιούσε ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι η οικονομική κρίση αλλά η ανεπάρκεια του πολιτικού προσωπικού που μας οδήγησε στην κρίση. Πολιτικοί και δημοσιογράφοι, σ’ ένα δικό τους κόσμο, μοίραζαν ξανά την τράπουλα κεφαλαιοποιώντας κέρδη και ζημιές για να πορευτούν την επόμενη μέρα. Αντί το πολιτικό σύστημα να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση αλλάζοντας τον εαυτό του, προσπαθεί να την ενσωματώσει κι αυτή στο πολιτικό παιχνίδι, για να μην αλλάξει τίποτα από το χρεοκοπημένο σύστημα. Οδηγείται στην καταστροφή ανακηρύσσοντας νικητές και χαμένους των εκλογών. Όπως δήλωσαν, άλλωστε, σ’ αυτές τις εκλογές όλοι νίκησαν. Το Πασόκ γιατί αντιμετώπισε μια οργανωμένη επιχείρηση απονομιμοποίησης της πολιτικής του αυτό το χρόνο και παρ’ ότι έχασε δυνάμεις, διατήρησε την πλειοψηφία στο εκλογικό σώμα. Η ΝΔ γιατί μείωσε τη συντριπτική διαφορά που τους χώριζε. Η Αριστερά γιατί διατήρησε τις δυνάμεις της.

Στην πραγματικότητα, όλοι έχασαν. Το εκλογικό σώμα δεν υιοθέτησε ούτε το ένα ούτε το άλλο δίλημμα. Η κυβέρνηση έχει μια ραγδαία φθορά. Όχι γιατί τα μέτρα είναι σκληρά, όπως λέει. Η ελληνική κοινωνία έχει αποδείξει ότι είναι πιο ώριμη από τα κόμματά της. Αλλά γιατί δεν πείθει ότι έχει σχέδιο και προοπτική εξόδου από την κρίση, γιατί καθυστερεί, γιατί ταλαντεύεται, γιατί δεν μπορεί να δημιουργήσει, ένα χρόνο τώρα, ένα κίνημα μεταρρυθμίσεων που θα συσπειρώσει τον κόσμο. Δεν έχει ξαναϋπάρξει κυβέρνηση που οι μισοί υπουργοί της να κρύβονται, να μην μπορούν να υποστηρίξουν την πολιτική της. Η ΝΔ πανηγύριζε γιατί είναι δεύτερη αλλά με λίγη διαφορά, γιατί «σχεδόν μηδένισε» τη διαφορά. Έχει γίνει «μικρό» κόμμα, πανηγυρίζει τις «μικρές» ήττες, σαν ελληνική ομάδα στο Τσάμπιονς Λιγκ. Αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ταυτότητας. Αντί να επεξεργαστεί πολιτική, υιοθετεί τη ρητορική της Αριστεράς για να κάνει αντιπολίτευση. Ο Σαμαράς μιλάει σαν τον Αλαβάνο: «Δώστε μας την Ελλάδα μας πίσω. Η Ελλάδα μένει απροσκύνητη, δεν χρειάζεται δυνάστες». Η Αριστερά, στη χειρότερη οικονομικά χρονιά της μεταπολίτευσης, χάνει δυνάμεις, μένει στάσιμη ή κερδίζει μερικές δεκάδες χιλιάδες ψήφους, την ώρα που εκατομμύρια πολίτες στρέφουν την πλάτη τους στο πολιτικό παιχνίδι. Η απόρριψη του πολιτικού συστήματος είναι συνολική. Οι αναλύσεις των αποτελεσμάτων προσβάλλουν την κοινή λογική. Όλοι κερδίζουν κάπου οικειοποιούμενοι ένα αποτέλεσμα θολό, που θα αλλάξει την επόμενη Κυριακή, οπότε θα ξανακάνουν άλλες αστήρικτες αναλύσεις, αντικαθιστώντας την πολιτική με την τηλεοπτική προπαγάνδα με μόνο σκοπό την πολιτική τους διάσωση.

Ο δικομματισμός έχασε, λένε, επαναλαμβάνοντας στερεότυπα προηγούμενων δεκαετιών. Την ώρα που στις εκλογές στην Αττική κατέβαιναν 3 υποψήφιοι περιφερειάρχες στελέχη του Πασόκ, η Δεξιά εκπροσωπείται με 2 και από την άλλη βδομάδα με 3 κόμματα και η Αριστερά με 4-5 υποψήφιους. Την ίδια στιγμή η Χρυσή Αυγή παίρνει στην Αθήνα ποσοστό όσο ο Σύριζα και τα παιδιά με τα ποδήλατα και τα ζώδια του Πανόπουλου 7,5%, περισσότερο από κόμματα με έναν αιώνα ιστορία. Το εκλογικό σώμα αναζητάει έκφραση, δοκιμάζει όλες τις λύσεις, ψάχνει και ψάχνεται.

Λένε ότι αν σ’ ένα τραπέζι πόκερ δεν ξέρεις ποιος είναι το θύμα, είσαι εσύ. Αν όλοι κέρδισαν, χαμένες είναι οι πόλεις μας, οι πολίτες τους και η προσπάθεια για την αποφυγή της χρεοκοπίας. Ένα μήνα τώρα το εκκρεμές έχει γυρίσει πίσω, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες έχουν φρενάρει, το κλίμα έχει χαλάσει, ψεύτικα διλήμματα κυριαρχούν. Οι αυτοδιοικητικές εκλογές δεν μπόρεσαν να γίνουν μια ευκαιρία για να συζητήσουμε, να συγκρίνουμε επιλογές, να βρούμε ένα νέο μοντέλο για τις πόλεις μας. Το πολιτικό σύστημα τις χρησιμοποίησε για την αναπαραγωγή του, για τη διάσωσή του. Οι πολίτες έχουν άλλη μια Κυριακή για να κάνουν τις σωστές επιλογές.